Kalendarium kryzysu na Bliskim Wschodzie

Na Bliskim Wschodzie od dwóch lat trwa eskalacja konfliktów, szczególnie między Izraelem a Hamasem w Strefie Gazy, Izraelem a Hezbollahem w Libanie oraz Izraelem i Iranem. Zginęły dziesiątki tysięcy ludzi, a w Strefie Gazy zapanował poważny kryzys humanitarny.

.Przez dwa lata w Strefie Gazy zginęło 67 tys. osób, wśród których 30 proc. to dzieci, a 169 tys. osób zostało rannych. Po ataku Hamasu na Izrael 7 października 2023 r., w którym życie straciło 1175 osób, nasiliła się aktywność Hezbollahu. Libańskie ugrupowanie w geście solidarności z Hamasem ostrzeliwało północny Izrael. Doprowadziło to do izraelskiej inwazji na Liban w październiku 2024 r., w której zginęło około 4 tys. Libańczyków i kilkudziesięciu Izraelczyków. W czerwcu 2025 r. Izrael zaatakował Iran, oskarżając go o przyspieszenie prac nad bronią atomową. W wyniku nalotów wymierzonych głównie w infrastrukturę wojskową i badawczą zginęło ok. tysiąc Irańczyków, a w irańskich nalotach na Izrael – 30 Izraelczyków.

ROK 2023

Dnia 7 października – O świcie Hamas rozpoczął zmasowany atak na Izrael, wystrzeliwując kilka tysięcy rakiet w kierunku dużych miast. Około 3000 palestyńskich bojowników przekroczyło granicę z Izraelem, atakując kibuce i miasta, doszło do masowych morderstw i porwań. Hamas porwał ponad 250 osób, w tym kobiety, dzieci i osoby starsze.

8 października – Izrael oficjalnie ogłosił wojnę przeciwko Hamasowi, której celem miało być zniszczenie struktur tej organizacji oraz odbicie zakładników. Izraelska armia przeprowadziła pełną mobilizację rezerwistów i rozpoczęła masowe bombardowania Strefy Gazy, atakując ponad 500 celów, w tym bazy wojskowe, stanowiska rakietowe oraz infrastrukturę tunelową Hamasu.

W ramach solidarności z Palestyńczykami libański Hezbollah ostrzelał rakietami kierowanymi i artylerią trzy posterunki wojskowe w regionie przygranicznym z Izraelem. Od tamtej pory przez rok niemal codziennie dochodziło do transgranicznego ostrzału, w wyniku którego zginęło około 700 osób w Libanie. Ponad 60 tys. Izraelczyków zamieszkujących północ kraju zostało ewakuowanych.

9 października – Izrael ogłosił pełną blokadę Strefy Gazy, odcinając jej mieszkańcom dostęp do wody, elektryczności i paliwa, co spowodowało pogłębiający się kryzysu humanitarnego. Izrael zgromadził też 100 tys. żołnierzy przy granicy ze Strefą Gazy w ramach przygotowań do ofensywy lądowej.

19 października – Wspierany przez Iran jemeński ruch Huti oficjalnie włączył się w wojnę Izraela z Hamasem, atakując Izrael rakietami i dronami. Izrael odpowiedział nalotami odwetowymi. Huti ostrzeliwali też statki na Morzu Czerwonym, zakłócając światową żeglugę.

28 października – Izraelskie siły lądowe wkroczyły do Stefy Gazy z co najmniej trzech stron, a walki przeniosły się do obszarów miejskich, w tym do miasta Gaza, gdzie Hamas stosował taktykę walk partyzanckich. Liczba ofiar po stronie palestyńskiej wzrosła do 6 tys.

12 listopada – Na nadzwyczajnym posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie wojny w Strefie Gazy nie udało się osiągnąć porozumienia o zawieszeniu broni ze względu na weto USA, które podtrzymały wsparcie dla Izraela. Do września 2025 roku Stany Zjednoczone co najmniej sześć razy użyły weta w Radzie Bezpieczeństwa w związku z konfliktami w Strefie Gazy, uniemożliwiając przyjęcie rezolucji o zawieszeniu broni.

24 listopada – Nad ranem weszło w życie wynegocjowane przez Katar zawieszenie broni. W ciągu kolejnych sześciu dni około 60 przetrzymywanych w Strefie Gazy izraelskich zakładników i 40 osób innych narodowości zostało uwolnionych w zamian za zwolnienie z izraelskich więzień 240 palestyńskich kobiet i dzieci.

25 grudnia – Izrael ogłosił, że zniszczył wszystkie główne struktury dowodzenia Hamasu w Strefie Gazy, jednak ataki rakietowe z półenklawy były kontynuowane. Liczba palestyńskich ofiar przekroczyła 20 tys. osób.

ROK 2024

11 stycznia – Amerykańskie i brytyjskie samoloty bojowe i okręty, w tym podwodne, przeprowadziły ataki na cele w Jemenie w odwecie za ataki sił Huti na transport morski na Morzu Czerwonym.

23 stycznia – Izraelska armia poinformowała o śmierci 24 żołnierzy w Strefie Gazy, co było największą stratą po stronie Izraela w ciągu jednego dnia wojny. W ataku Hamasu i w ciągu dwóch lat działań wojennych zginęło łącznie 913 izraelskich żołnierzy.

26 stycznia – Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze, najwyższy organ sądowniczy ONZ, nakazał Izraelowi, by zapobiegł ludobójstwu w Strefie Gazy, ale nie nakazał zaprzestania walk.

1 kwietnia – Izraelska rakieta uderzyła w konwój organizacji World Central Kitchen (WCK), mimo wcześniejszych uzgodnień z izraelską armią. Konwój dostarczał pomoc żywnościową do miasta Dajr al-Balah. Zginęło siedem osób, w tym pracownicy z Wielkiej Brytanii, Palestyny, Polski, Australii i USA. Inna izraelska rakieta trafiła w irański konsulat w Damaszku, w Syrii; zginęło w nim m.in. siedmiu członków Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej.

13 kwietnia – Iran przeprowadził zmasowany atak rakietowy i dronowy na Izrael w odpowiedzi na izraelskie uderzenie w konsulat Iranu. Wystrzelono ponad 300 pocisków i dronów, z czego większość została przechwycona przez izraelskie systemy obronne, wspierane przez siły USA i Wielkiej Brytanii.

6 maja – Po przymusowej ewakuacji 450 tys. osób wojsko izraelskie dokonało inwazji na Rafah, zajmując przejście graniczne z Egiptem i uniemożliwiając dotarcie pomocy humanitarnej do Strefy Gazy.

24 maja – Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) w Hadze nakazał Izraelowi natychmiastowe wstrzymanie ofensywy militarnej i innych działań w Rafah, tłumacząc to bezpośrednim ryzykiem dla palestyńskiej ludności cywilnej.

15 czerwca – Pod presją społeczności międzynarodowej Izrael zgodził się na tymczasowe zawieszenie broni, umożliwiające dostarczenie pomocy humanitarnej do najbardziej dotkniętych obszarów Strefy Gazy. Zawieszenie broni okazało się jednak nietrwałe, gdyż bojownicy Hamasu wznowili ataki.

19 lipca – MTS ogłosił opinię doradczą, uznając, że izraelska obecność na okupowanych terytoriach palestyńskich jest nielegalna i musi się jak najszybciej zakończyć.

31 lipca – Polityczny przywódca Hamasu Ismail Hanije został zabity w ataku rakietowym w stolicy Iranu, Teheranie.

1 sierpnia – Wojsko izraelskie potwierdziło śmierć przywódcy militarnego skrzydła Hamasu Mohammeda Deifa na południu Strefy Gazy.

28 sierpnia – Izrael przeprowadził największą od ponad 20 lat operację wojskową w północnej części Zachodniego Brzegu Jordanu. W Dżeninie zniszczono infrastrukturę cywilną, a izraelskie wojsko użyło m.in. buldożerów i broni przeciwpancernej, zatrzymując wielu mężczyzn i chłopców.

19 września – Izrael przeprowadził atak przeciwko Hezbollahowi, w trakcie którego wybuchły pagery i krótkofalówki należące do członków tej organizacji. Zginęło ok. 40 osób, w tym dzieci, a około 3 tys. zostało rannych. Rozpoczęły się intensywne ostrzały celów Hezbollahu w południowym Libanie.

27 września – Izraelskie wojsko uderzyło w kwaterę główną Hezbollahu w stolicy Libanu, Bejrucie. W ataku zginął m.in. przewódca tej organizacji Hasan Nasrallah.

1 października – Izraelska armia rozpoczęła operację lądową przeciwko celom Hezbollahu na południu Libanu.

17 października – Jahja Sinwar, przywódca Hamasu w Strefie Gazy, zginął w izraelskim ataku dronowym w Rafah.

21 listopada – Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) w Hadze wydał nakazy aresztowania premiera Izraela Benjamina Netanjahu, byłego ministra obrony Joawa Galanta oraz przypuszczalnie jedynego z pozostałych przy życiu przywódców Hamasu, Mohammeda Deifa, oskarżając ich o zbrodnie wojenne i przeciwko ludzkości w związku z wojną w Strefie Gazy i atakiem Hamasu na Izrael 7 października 2023 r. Później Izrael potwierdził śmierć Deifa i dotyczący go nakaz uchylono.

27 listopada – Weszło w życie zawieszenie broni między Izraelem a Hezbollahem. Bojownicy Hezbollahu zgodzili się opuścić granicę z Izraelem, w zamian za wycofanie wojsk izraelskich z południowego Libanu.

10 grudnia – Wykorzystując upadek reżimu Baszara al-Asada w Syrii armia izraelska zniszczyła strategiczne magazyny broni w tym kraju.

ROK 2025

19 stycznia – W Strefie Gazy weszło w życie drugie zawieszenie broni, Izrael zerwał je 18 marca.

2 marca – Na rozkaz Izraela nastąpiło całkowite wstrzymanie wjazdu wszelkiej pomocy (w tym paliwa) do Strefy Gazy. Dostawy zostały częściowo wznowione 19 maja.

13-25 czerwca – Izrael zaatakował Iran, oskarżając go o przyspieszenie prac nad bronią atomową. W serii ataków, mających na celu głównie uderzenie w irański program nuklearny, zginęło kilku czołowych dowódców wojskowych, m.in. szef sztabu generalnego irańskiej armii generał Mohammad Bageri; dowódca Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej (IRGC) generał Hosejn Salami. Oprócz wojskowych w izraelskim ataku śmierć poniosło kilku naukowców zajmujących się energią atomową.

23 czerwca – Siły powietrzne Stanów Zjednoczonych przyłączyły się do Izraela i uderzyły w trzy irańskie kompleksy nuklearne bombami penetrującymi.

15 września – Izraelska armia rozpoczęła główny etap inwazji lądowej na miasto Gaza, zamieszkane przez blisko połowę z 2,1 mln mieszkańców palestyńskiego terytorium.

16 września – Niezależna Międzynarodowa Komisja Śledcza ONZ ds. Okupowanych Terytoriów Palestyńskich, w tym Jerozolimy Wschodniej i Izraela opublikowała raport, w którym orzekła, że działania Izraela w Strefie Gazy wyczerpują znamiona ludobójstwa. Do podobnych wniosków doszły wcześniej m.in. Amnesty International, Human Rights Watch, Lekarze bez Granic (MSF), izraelskie organizacje B’Tselem i Lekarze dla Praw Człowieka–Izrael, a także liczni specjalni sprawozdawcy ONZ.

29 września – Prezydent USA Donald Trump przedstawił plan pokojowy, zaakceptowany przez Izrael i częściowo przez Hamas. Od poniedziałku w Egipcie trwają negocjacje o szczegółach porozumienia. 

Czym i kiedy skończy się ta wojna?

.Na temat tego jakie są szanse, iż w nieodległej przyszłości Palestyna zostanie w pełni uznana na arenie międzynarodowej za niepodległe państwo oraz czy są szanse na kompromisowe zakończenie konfliktu izraelsko-palestyńskiego, na łamach „Wszystko co Najważniejsze” pisze prof. Jacek HOŁÓWKA w tekście „Czym i kiedy skończy się ta wojna? Okruchy politycznego porządku”

„Palestyna jest osobnym tworem politycznym i jednocześnie jej nie ma, ponieważ nie jest uznawana za państwo. Zgodnie z konstytucją uchwaloną w roku 1994 ma prezydenta wybieranego rzekomo we własnym kraju, w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Istnieje rzekomo jednoizbowy parlament mający ponad 130 posłów. Taka atrapa państwowości została ustalona w styczniu 2013 roku, gdy prezydent Mahmud Abbas mocą własnego dekretu przekształcił Autonomię Palestyńską w Państwo Palestynę. Jednak to państwo jest uznawane tylko przez pewne kraje i nie jest członkiem ONZ. Rezolucją Zgromadzenia Ogólnego A/67/L.28 z 26 listopada 2012 r. przyznano Palestynie status nieczłonkowskiego państwa obserwatora (status of non-member observer state). W Polsce Palestyńskie Władze Narodowe mają własną ambasadę, a w Ramallah istnieje ambasada polska na terenie Palestyny. I choć Palestyna nie ma własnych sił militarnych ani instytucji wyspecjalizowanych w ochronie pokoju i prawa, ma flagę, godło i hymn. Zamieszki i konflikty muszą w zasadzie same zamierać albo może je kontrolować ad hoc powoływana lokalna milicja bądź armia Izraela”.

”Powstaje oczywiste i niepokojące pytanie, czy żądania polityczne ludności arabskiej zamieszkałej na terenie Palestyny wyraża w tej sytuacji Hamas. Pytanie jest dobre, ale wiarygodnej odpowiedzi znaleźć nie można w sytuacji, gdy Palestyna posiada tylko niepaństwową autonomię nadzorowaną przez nadrzędny kraj. Sama ludność nie wie, czym jest dla niej Hamas, ponieważ nie jest zorganizowana i nie może swobodnie wypowiadać swoich żądań. Otoczenie jest również skłócone. Niektóre kraje na Półwyspie Arabskim domagają się uznania państwa palestyńskiego, jednak żydowscy mieszkańcy Izraela nie zamierzają godzić się na ograniczenie własnej autonomii na terenie swego własnego państwa. Powstał podręcznikowy przypadek konfliktu niedopuszczającego kompromisowego rozwiązania. Świat patrzy, milczy, słabo protestuje i czeka na cud. Tymczasem wojna na terenie Izraela jest realna i okrutna. Wywołuje olbrzymie straty materialne, liczne ludzkie tragedie i wzmacnia wzajemną nienawiść, która rozlewa się coraz szerzej” – pisze prof. Jacek HOŁÓWKA.

Cały tekst dostępny na łamach „Wszystko co Najważniejsze”: https://wszystkoconajwazniejsze.pl/prof-jacek-holowka-wojna-w-izraelu/

PAP/ LW