architektura

W miesiącach zimowych wypadają ważne rocznice w dziejach Teatru Narodowego, który w wyniku represji po powstaniu listopadowym nazwano Teatrem Wielkim i tak zostało do dziś. Ten wspaniały gmach, z jego fasadą cudem uratowaną od zagłady w 1944 r., był przez lata zaborów ostoją polskości. Oto kilka kartek z jego dziejów wraz z uwagami o dekoracji rzeźbiarskiej pięknej, prawdziwie monumentalnej fasady – pisze prof. Jerzy MIZIOŁEK

Warszawa, podobnie jak inne stolice europejskie czasów nowożytnych, pretendowała do miana „nowego” Rzymu. Koncept „Warszawa jako nowy Rzym” wyrażał się przede wszystkim w tworzeniu projektów wpisanych w przestrzeń miejską i wznoszeniu budowli nawiązujących do rzymskich pierwowzorów, ale niekiedy również w ideach głoszonych przez animatorów życia duchowego i politycznego.

Należy do grona najwybitniejszych postaci Oświecenia. Znał Jeffersona, Napoleona, Aleksandra I, Goethego, Piranesiego. Portretowali go najwybitniejsi artyści. Był architektem, krytykiem sztuki, archeologiem, autorem licznych publikacji i jednym z twórców Uniwersytetu Warszawskiego. Jego olśniewająca kariera miała dramatyczny finał – pisze prof. Jerzy MIZIOŁEK

Niszczenie najbardziej cennych zabytków kultury było i jest celem prowadzonych działań militarnych. W Syrii, Iraku, na Bałkanach, dziś zaś na Ukrainie – pisze prof. Michał KLEIBER.

Niestety, w Krakowie planowanie przestrzenne traktowane jest przez władze miejskie jak zło konieczne i byłoby dobrze, gdyby udało się uratować przynajmniej okolice ul. Kopernika. Do sprzedaży wystawiono rozległy teren z kompleksem klinik uniwersyteckich, w ścisłym centrum miasta.

Ludwik IX Święty, znany głównie z krucjat do Ziemi Świętej, w 1241 roku zakupił za zawrotną kwotę najcenniejsze relikwie chrześcijaństwa – koronę cierniową Jezusa, fragment krzyża oraz inne przedmioty związanych z Męką Pańską, Matką Bożą i świętymi. Aby należycie je przechowywać wybudowana została dwupoziomowa kaplica – relikwiarz.

„Miasto wymyślone na nowo” jest hasłem inspirującym, nośnym, potrzebnym. Łódź jako tło a jednocześnie przedmiot dla tego typu rozważań wydaje się miejscem wręcz znakomitym. Posiada odpowiednią skalę i dobre zaplecze.

W dzielnicy mieszkaniowej Ørestad City wprost roi się od zaskakujących i oryginalnych pomysłów architektonicznych. Bliżej centrum zachwyca białe i surowe wnętrze budynku mieszkaniowego Gemini. Futurystyczne klatki schodowe, przedziwne fasady i niespotykane rozwiązania architektoniczne…

Na osobisty użytek nazwałam styl opery „antyczno-barokowym eklektyzmem histerycznym z dodatkiem wszystkiego”. Główne pomieszczenia budynku są bowiem ciemne, przeładowane absolutnie wszelkimi możliwymi ozdobami, czego zapowiedzią jest pretensjonalna le bassin de la Pythie. Jej ornamentyka jest tak rozbudowana, że aby dokładnie obejrzeć detale, należałoby w tym miejscu spędzić godzinę.

Ratowanie zabytków to niestety często donkiszoteria, działania wielokrotnie skazane tylko dlatego na porażkę, gdyż ich przeciwnikiem jest nieubłagany czas. To my – w swej ludzkiej pysze – uważamy, że jesteśmy w stanie z nim zwyciężyć lub go przechytrzyć.

Bazylika Saint – Denis była miejscem gdzie przechowywano chorągiew króla, który przed udaniem się na wyprawę otrzymywał ją wraz z błogosławieństwem z rąk opata. To tutaj właśnie Joanna D’Arc przyszła poświęcić swoją broń, tutaj także Henryk IV wyrzekał się religii protestanckiej, mówiąc że „Paryż wart jest mszy”.

Sagrada Familia to jeden z symboli całej Katalonii, jej ducha, katalońskiej tożsamości, niezależności, dążenia do celu, trwania pomimo przeciwności. Symbol Katalonii to również osioł, który ma inne konotacje niż w Polsce.

Dziś niezrealizowane, może nieco utopijne wizje uświadamiają nam, że po 1945 roku działali tu architekci i urbaniści, którzy chcieli scalać ze sobą poszczególne części Wrocławia, tworząc tkankę urbanistyczną tam, gdzie jej, za sprawą wojennych zniszczeń, nie było. I właśnie to całościowe myślenie o przestrzeni miejskiej jest największą zaletą tych już zapomnianych projektów.

W 2012 roku bez echa przeszła setna rocznica urodzin Jana Knothe – pisarza, poety, dyplomaty, architekta, ale przede wszystkim jednego z najwybitniejszych rysowników polskich dwudziestego stulecia. Była to doskonała okazja do przypomnienia historii człowieka, którego wpływ na kształt architektoniczny powojennej Warszawy trudny jest do przecenienia. Jego biografia pokazuje także wyraźnie, że ocena pokolenia architektów odpowiedzialnych za odbudowę Warszawy wymaga zdecydowanie bardziej zróżnicowanych sądów.

Ale ja czekam. Czekam aż Miasto wróci do tej części Śródmieścia, abym mógł się przejść nie tylko Złotą, nie tylko Wielką ale i całą ulicą Chmielną. Od Nowego Świata aż po Miedzianą. Mam takie marzenie.