Po 1989 roku część środowiska akademickiego miała nadzieję, że kiedyś będziemy konkurować z najlepszymi. Wszystko jednak wskazuje na to, że tylko nie doganiamy Europy, ale wręcz wyprzedzają nas niektóre kraje dawniej uważane za Trzeci Świat.

Nie ma nic złego w sztucznej inteligencji. Problemem są ludzie – nieumiejący lub niechcący z niej rzetelnie korzystać.

Boję się, że włączenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego wraz z Ministerstwami Sportu i Edukacji Narodowej do Ministerstwa Kultury dramatycznie zmniejszy szansę na wyjście polskiej gospodarki z pułapki średniego wzrostu. Taka zmiana nie doprowadzi do zwiększenia finansowania badań ani do zmiany sposobu myślenia o nauce. Dalej będzie się wierzyć, że uczelnie mogą być izolowane od potrzeb społeczeństwa, a uczeni realizują swoje pasje, zajmując się rozwiązywaniem nikomu niepotrzebnych zagadek.

Projekt ustawy o szkolnictwie wyższym jest ważnym krokiem we właściwym kierunku. I od razu dodam, że przedstawione propozycje są za mało radykalne – pisze prof Leszek PACHOLSKI.

Apeluję o racjonalne, bez nadmiernych emocji, podejście do propozycji zmian. Warto poprzeć wszystko to, co może zakończyć bardzo już długi okres dryfowania polskich uczelni.

Jeśli nawet uczelnia zdecyduje się na zwolnienie trzech osób po to, by za ich pensje zatrudnić jednego poszukiwanego specjalistę, to w kolejnym roku dostanie dotację nie na trzech, lecz na jednego uczonego – trzecia część cyklu prof. Leszka PACHOLSKIEGO. Tym razem: o finansowaniu uczelni.

Kariera naukowa w Polsce w skrócie wygląda tak: na ostatnim roku studiów opiekun proponuje magistrantowi, aby „został na doktoranckich”. Już w tym określeniu, które stało się częścią akademickiej polszczyzny, mieści się ważna informacja o systemie. Na studia doktoranckie się nie „idzie”. Na studiach doktoranckich się zostaje.

Od kilku miesięcy w Polsce toczy się dyskusja nad przyszłym kształtem polskiej nauki. Ten tekst jest pierwszym z serii, w której chcę opisać, jak to robią inni. A dokładniej: kto, co i jak.

Nie słyszałem pochodzących ze środowiska akademickiego głosów refleksji na temat tego, że nie zdobywamy grantów ERC. Mało kogo interesuje niska pozycja naszych uczelni w międzynarodowych rankingach. Akademickie senaty i rady wydziałów nie podejmują prób zrozumienia przyczyn braku międzynarodowych sukcesów czy wkraczania prokuratorów na uczelnie.

Mamy nielicznych dobrych uczonych na słabych i źle sprofilowanych uczelniach. I nie widać nadziei na zmiany. Nawet najwybitniejszy minister nie sprawdzi się w roli trenera selekcjonera setki drużyn, a kapitanowie nie mają ani władzy, ani kompetencji, ani nawet woli zwycięstwa.

System finansowania w Kalifornii zapewnia edukację wyższą wszystkim chętnym, ale osobom bez wielkich ambicji – edukację stosunkowo tanią. Przy czym „tania” nie musi oznaczać „zła”. Dla studenta, który w przyszłości chce wykonywać rutynową pracę, nie jest bowiem ważne, żeby uczył go wysoko wynagradzany noblista. Ważniejsze jest, żeby poziom zajęć był dostosowany do jego potrzeb i jego możliwości.

W USA na stanowisko profesora zatrudnia się osoby dojrzałe, o których z dużą dozą pewności można powiedzieć, że już są liderami lub mają potencjał na lidera. U nas zatrudnia się osoby po zrobionym szybko doktoracie, które dają dużą nadzieję, że w przepisowym czasie zrobią habilitację. Tego, żeby kandydat był liderem, nikt nie oczekuje.

„Podniesienie poziomu polskich uniwersytetów nie będzie możliwe bez przywrócenia szacunku dla zaufania i uczciwości. Prokuratorzy nas nie wyręczą. Musimy to zrobić sami. Wierzę, że możemy” – pisze prof. Leszek Pacholski i proponuje rozwiązanie podpatrzone gdzie indziej: akademicki kodeks honorowy, który w najlepszych amerykańskich uczelniach reguluje zasady etyczne dotyczące studiów i badań naukowych.

Możemy dziś mówić o ofensywie patologii, o tym, że kolesiostwo opanowało ogromne obszary polskiej nauki. Przy czym nie mówię tu o pracownikach prowincjonalnych uczelni z trudem walczącymi o przetrwanie lub awans, lecz o elicie polskiej nauki, członkach elitarnych towarzystw i komitetów, o osobach mających wpływ na podział funduszy na badania naukowe.