Apel prezesów PAN i PAU o zwiększenie budżetu Narodowego Centrum Nauki

W zapowiedziach resortu nauki zabrakło konkretnych propozycji zwiększenia budżetu NCN (Narodowego Centrum Nauki), którego systematyczne obniżanie jest jednym z głównych zagrożeń dla rozwoju nauki w Polsce – zauważają prezesi Polskiej Akademii Nauk (PAN) – i Umiejętności (PAU). Apelują o zwiększenie budżetu NCN.

.”Członkowie PAN oraz członkowie PAU z satysfakcją przyjmują zapowiedzi Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Dariusza Wieczorka o zwiększeniu wydatków na badania naukowe i szkolnictwo wyższe w budżecie państwa na rok 2024. Cieszą nas zapowiedzi 30 proc. podwyżek wynagrodzeń dla pracowników naukowych i 20 proc. zwiększenia uposażeń pracowników nienaukowych. Z zadowoleniem odnotowujemy zapowiedź zwiększenia finansowania instytutów PAN o 180 mln zł” – napisali prezes Polskiej Akademii Umiejętności (PAU) Jan Ostrowski i prezes Polskiej Akademii Nauk (PAN) Marek Konarzewski w stanowisku ws. zwiększenia finansowania nauki i szkolnictwa wyższego w 2024 r.

„Obniżanie budżetu NCN jednym z głównych zagrożeń dla rozwoju nauki w Polsce”

.Prezesi obu instytucji zwracają też uwagę, że w zapowiedziach Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego „zabrakło konkretnych propozycji zwiększenia budżetu NCN, którego systematyczne obniżanie jest jednym z głównych zagrożeń dla rozwoju nauki w Polsce. Aktualny poziom sukcesu w konkursach NCN spadł poniżej 10 proc. Sprawia to, że wiele wartościowych projektów badawczych nie jest realizowanych, a włożony w ich przygotowanie wysiłek intelektualny ulega zmarnotrawieniu”.

Członkowie PAN oraz członkowie PAU apelują o zwiększenie budżetu NCN do poziomu umożliwiającego finansowanie 25 proc. rozpatrywanych projektów badawczych.

Decyzję o 30-proc. podwyżkach dla nauczycieli akademickich i 20-proc. dla pracowników administracyjnych na uczelniach rząd podjął w grudniu. Propozycję podwyżek pozytywnie zaopiniowała w styczniu sejmowa Komisja Edukacji, Nauki i Młodzieży. Plan podwyżek nie dotyczy pracowników instytutów badawczych i PAN, która jednak dostała dodatkowe 180 mln zł.

Dotacje dla NCN nie odpowiadają potrzebom środowiska naukowego

.Dotacja podmiotowa i celowa dla Narodowego Centrum Nauki (NCN), przewidziana w budżecie na 2024 rok, wynosi 1 mld 440,6 mln.

W grudniowym liście do szefa resortu nauki przewodniczący Rady NCN prof. Robert Hasterok i dyrektor centrum prof. Krzysztof Jóźwiak przypomnieli, że „wysokość dotacji, jaką w tej chwili otrzymuje NCN, w żaden sposób nie odpowiada na zapotrzebowanie polskiego środowiska naukowego. Z powodu zamrożonego budżetu NCN w ostatnio rozstrzygniętym konkursie OPUS 25 finansowanie otrzymało tylko 8 proc. badaczek i badaczy starających się o granty. Po raz pierwszy w historii Centrum mogło sfinansować tak mało projektów. Wielomiesięczne apele do poprzednich władz publicznych o zwiększenie dotacji celowej NCN pozostały bez odzewu”.

Jak tworzyć społeczństwo wiedzy?

.”Jak tlenu potrzebujemy do życia silnych i twórczych uniwersytetów, jako głównych instytucji kształtujących społeczeństwo wiedzy przez promocję jakości i doskonałości w nauczaniu, badaniach naukowych i działalności innowacyjnej oraz przez umożliwienie szerokiego dostępu do nauki i rozwój oferty kształcenia ustawicznego” – uważa prof. Michał Kleiber, postulując na łamach „Wszystko co Najważniejsze„, że to uniwersytet powinien stanowić centrum naszego świata.

„Wierzymy na przykład bez zastrzeżeń, że GPS w naszym samochodzie prowadzi w pożądane przez nas miejsce, a zapisana nam przez renomowanego lekarza kuracja poprawi nasz stan zdrowia. Twórców tych informacji obdarzamy po prostu wysoką wiarygodnością wierząc w dodatku, że zwodzenie nas nie byłoby w ich interesie. A to dopiero początek procesu rozpowszechniania pozyskanej wiedzy, ochoczo bowiem przekazujemy dalej świadectwo jej wiarygodności wielu naszym rozmówcom.”

„Szacunek dla wiedzy, umiejętności i kreatywnej  przedsiębiorczości oraz szeroka społeczna promocja tych  wartości jest więc kluczem do naszej przyszłości” – podkreśla autor.

Nauka zmienia nasz świat

.Prof Andrzej Jajszczyk przypomina, jak duży wpływ na otaczający nas świat ma nauka. „Trudno jest przecenić rolę badań naukowych w tym, co osiągnęła nasza cywilizacja” – zaznacza. – „Wyniki pracy naukowców spowodowały, że żyjemy dziś znacznie dłużej niż jeszcze sto lat temu, głód stał się udziałem wyłącznie osób mieszkających w krajach upadłych i nękanych wojnami, podróże po całym świecie są już dostępne prawie dla każdego, przynajmniej w krajach bogatszych, a tania łączność zmieniła życie miliardów ludzi, nawet w najbiedniejszych zakątkach naszego globu. Dzięki badaniom naukowym nie tylko wiemy, jak żyli nasi przodkowie tysiące lat temu, ale także, jak funkcjonują rynki i co wpływa na nasze zbiorowe działania. Nauka służy także zaspokajaniu naszej zwykłej, ludzkiej ciekawości, przy okazji pozwalając odkrywać rzeczy, które dają szanse na zmianę naszego życia na lepsze.”

Zaznacza, że nie tylko nauki przyrodnicze i ścisłe, ale również humanistyczne, społeczne oraz interdyscyplinarne są bardzo ważne dla rozwoju społeczeństw.

„W obszarze badań o życiu często niezbędne jest ścisłe współdziałanie naukowców zajmujących się biologią integracyjną, czyli biologią postrzeganą z różnych perspektyw, a fizjologią i badaniami chorób. Badania struktur i funkcji cząstek organicznych, komórek i organizmów wymagają często wiedzy i umiejętności z obszarów nie tylko nauk o życiu, ale także nauk ścisłych i technicznych. Natomiast na przecięciu badań o życiu i nauk społecznych oraz humanistycznych znajdują się inżynieria biomedyczna oraz badania ludzkiego mózgu i procesów myślowych.”

PAP/Wszystko co Najważniejsze/JT