Archeolodzy odkryli płaskorzeźbę przedstawiającą egipskiego boga-sfinksa Tutu
Unikatowa płaskorzeźba wykonana z marmuru typu Afyon ukazująca egipskiego boga-sfinksa Tutu, to zabytek jaki został zidentyfikowany przez archeologów na terenie stanowiska archeologicznego Sagalassos, które znajduje się w dystrykcie Ağlasun w prowincji Burdur w południowo-zachodniej Turcji. Obiekt ten został opisany jako wykonany w mistrzowski sposób dzieło – stworzono go za pomocą techniki inkrustracji.
Płaskorzeźba ukazująca egipskiego boga-sfinksa Tutu
.Naukowcy prowadzący wykopaliska na obszarze starożytnego stanowiska archeologicznego Sagalassos w prowincji Burdur w południowo-zachodniej Turcji przed laty odkopali tajemniczą płaskorzeźbę, która jak wykazały najnowsze badania ukazuje egipskiego boga-sfinksa Tutu. Kunsztownie wykonana płaskorzeźba jest jedną z kilku takich kompozycji rzeźbiarskich, jakie zostały odkryte w Sagalassos na terenie dawnego rzymskiego kompleksu łaźni. Te nawiązujące wprost do starożytnego Egiptu płaskorzeźby odzwierciedlają wielką fascynację Rzymian wobec krainy faraonów. Jak stwierdzili archeolodzy, zabytki te ujawniają nieznane dotąd kontakty kulturowe między starożytną Anatolią a Egiptem.
Płaskorzeźby te zostały odkryte już przeszło 21 lat temu w 2004 r. podczas wykopalisk w północnej części frigidarium, składającego się na kompleks łaźni i gimnazjum w Sagalassos, ale dopiero niedawno nowe badania i analiza zrealizowane przez zespół archeologów na czele którego stoi prof. dr Petera Talloena z Uniwersytetu Bilkent w Ankarze wykazały dobitnie, że te działa sztuki zostały wykonane w nawiązaniu do starożytnego Egiptu. Badacze stwierdzili, że tym co czyni te znaleziska wyjątkowym jest nie tylko ich ikonografia, ale także materiał i technika wykonania, informuje portal „Arkeonews„.
Kim był bóg Tutu?
.Zabytki te zostały bowiem wykonane z marmuru z Afyon, czyli z odmiany naturalnej marmuru, jaki był wydobywany w okolicach miasta o tej samej nazwie (czyli na terenie dzisiejszego Afyonkarahisar – „czarnej twierdzy opium”). Obszar ten jest jednym z najbardziej znanych tureckich ośrodków kamieniarskich. Wśród cech charakterystycznych marmuru Afyon jest jego biały, kremowy lub jasnoszary kolor, często z delikatnym użyleniem w odcieniach beżu, złota czy szarości, a także drobnoziarnista, bardzo elegancka i jednolita struktura. Marmur Afyon był wykorzystywany w luksusowych wnętrzach, w przypadku posadzek, blatów, okładzin ściennych, schodów, łazienek, kominków, a także jak się okazuje przy płaskorzeźbach.
Co również ważne dzieła te zostały wykonane techniką inkrustacji (grawerowania), a nie pełnej płaskorzeźby. „Ponieważ nie są znane przykłady takiej ikonografii poza Egiptem, scena ta rzuca wyjątkowe światło na programy dekoracyjne sanktuariów poświęconych egipskim bóstwom poza terenami Nilu” – powiedział prof. dr Peter Talloen. Chociaż jedna z płaskorzeźb przedstawia egipskiego boga-sfinksa Tutu, to w przekonaniu ekspertów nie stanowiła ona część świątyni kultowej poświęconej temu bóstwu, ale raczej była elementem dekoracyjnym, podkreślającym motywy ochrony, królestwa i symbolicznej władzy.
Tutu był bóstwem opiekuńczym, znanym jako „Ten, który trzyma wrogów na dystans”, czczony w drugiej połowie historii Egiptu. Odpędzał demony i czarną magię i był przedstawiany jako kroczący lew z głową człowieka, dużymi skrzydłami i wężem jako ogonem.
Główna płaskorzeźba z Sagalassos ukazuje właśnie Tutu, który otoczony jest symbolicznymi postaciami reprezentującymi egipską władzę królewską i boską. Wśród nich znajduje się Horus, bóg-sokół kojarzony z królestwem i władzą królewską, oraz Sobek, bóg-krokodyl symbolizujący potęgę Nilu. Według archeologów kompozycja nawiązuje do motywów boskiego królestwa i siły ochronnej, gdzie Tutu pełni rolę strażnika, Sobek jest ucieleśnieniem życiodajnej mocy Nilu, a Horus potwierdza królewski lub quasi-królewski wymiar tej symboliki.
.Oprócz tego cały szereg innych elementów tego reliefu, wśród których znajdują się stylizowane w egipskim stylu drzwi, koronami Górnego i Dolnego Egiptu oraz samo rozmieszczenie postaci ukazanych na płaskorzeźbie wskazuje na to, iż twórcy tego dzieła w zaawansowanym stopniu znali egipską symbolikę królewską i dostosowali ją do anatolijskich uwarunkowań, w których ono postało.
Marcin Jarzębski
