Archeolodzy odkryli w Turcji nowy wymarły język indoeuropejski

W ruinach hetyckiego miasta Hattusa, niegdyś stolicy potężnego państwa, odkryto tabliczki, na których zapisano teksty w nieznanym dotąd języku indoeuropejskim – informuje strona internetowa Niemieckiego Instytutu Archeologicznego. Nowo odkryty język indoeuropejski był używany w krainie Kalashma, położonej na terenie współczesnej prowicnji Bolu, która stanowi część północno-zachodniej Turcji.

Imperium Hetyckie

.Hetyci ok. 3,5 tys. lat temu utworzyli potężne, wojownicze państwo na terenie Anatolii (część obecnej Turcji). Z powodzeniem wojowali z egipskimi władcami. Ich rydwany bojowe siały popłoch w szeregach wrogich armii. Najnowsze badania dowodzą, że państwo hetyckie upadło wskutek długotrwałej suszy. Hetycki jest najstarszym zapisanym językiem indoeuropejskim (najstarszy w ogóle zapisany język to sumeryjski). Języki indoeuropejskie, do których należy również polski, wyłoniły się z tzw. języka praindoeuropejskiego, którym posługiwały się koczownicze ludy kilka tys. lat p.n.e. w Eurazji (trwają wśród naukowców spory na temat miejsca zamieszkiwania wspólnoty praindoeuropejskiej).

Nowy wymarły język indoeuropejski

.Od ok. 100 lat naukowcy poznają język hetycki i inne języki, jakimi posługiwano się w państwie Hetytów, takie jak spokrewniony luwijski. Odczytano wiele zabytków literatury czy prawodawstwa, jak również mity, modlitwy i zalecenia co do hodowli koni. Analiza wielu tysięcy tabliczek klinowych doprowadziła do odkrycia kolejnego języka, którym posługiwano się w państwie hetyckim. Prof. Daniel Schwermer z Uniwersytetu w Wurzburgu (Niemcy), specjalista od odczytywania tabliczek klinowych, odkrył nieznany wcześniej język, który zidentyfikował jako indoeuropejski.

Kraina Kalashma

.Hetyci znani byli z tego, że zapisywali wierzenia i obyczaje ludów, które zamieszkiwały ich imperium. Nieznany język pochodzi z północno-wschodniej części środkowego terytorium państwa Hetytów. Region ten nosił nazwę Kalashma. Naukowcy potwierdzają, że język kalashma należy do indoeuropejskiej rodziny językowej. Potrzeba jednak dalszych badań, żeby lepiej go poznać. Prace wykopaliskowe prowadzone są przez Niemiecki Instytut Archeologiczny.

Stratyfikacja społeczna w starożytności

.Na temat nierówności społecznych w starożytnym świecie na łamach “Wszystko Co Najważniejsze” pisze prof. Carles LALUEZA FOX w tekście “Archeologia nierówności“.

“Tutenchamon za życia był mało znanym faraonem. Istnieją dowody na to, że pochowano go w pośpiechu. Trumna, w której znaleziono mumię Tutenchamona, została wykonana z litego złota i waży ponad 100 kg. Trudno sobie wyobrazić, jak imponujące musiały być pochówki tak potężnych władców starożytnego Egiptu, jak Cheops, Totmes III czy Ramzes II. Niestety, wszystkie one zostały splądrowane jeszcze w starożytności”.

“Wbrew powszechnemu przekonaniu większość archeologów powiedziałaby, że poszukiwanie skarbów nie jest ich głównym celem; chcą zrozumieć codzienne życie minionych cywilizacji. Mimo to skrajności – bajeczne bogactwa królów i trudna egzystencja zwykłych ludzi – pozwalają zrozumieć to, co można uznać za jeden z głównych celów archeologii: badanie ewolucji życia społecznego w starożytności”.

“Jedną z najbardziej oczywistych metod jest analiza składu inwentarzy grobowych. Bogate pochówki mogą jednak nie być nie tyle dowodem zróżnicowania społecznego, ile próbą zademonstrowania znaczenia i odrębności danej grupy w stosunku do innych. Rozwarstwienie społeczne może opierać się na bogactwie, ale także na osobistym prestiżu i władzy. Dlatego nie zawsze można ocenić różnice społeczne, porównując wyłącznie pochówki”.

.”Niektórzy archeolodzy próbowali zastosować zasady ekonomii do zbadania różnic społecznych i porównania danych z różnych miejsc. W badaniu kierowanym przez Samuela Bowlesa z Instytutu Santa Fe, opublikowanym w „Nature” w 2017 r., próbowano odpowiedzieć na to pytanie, stosując współczynnik Giniego – najczęściej używany do pomiaru nierówności dochodów – w odniesieniu do dużej liczby stanowisk archeologicznych, zarówno w Starym Świecie, jak i w obu Amerykach. Na liście stanowisk znalazły się takie miejsca, jak Çatalhöyük w Turcji, Pompeje we Włoszech i Teotihuacán w Meksyku; autorzy określili wymiary domów jako szacunkowe wskaźniki bogactwa tamtejszych społeczeństw” – pisze prof. Carles LALUEZA FOX.

PAP/WszystkoCoNajważniejsze/MJ