Bp Wiesław LECHOWICZ we „Wszystko co Najważniejsze”
22 grudnia 1962 r. urodził się bp Wiesław LECHOWICZ, polski duchowny rzymskokatolicki, doktor teologii pastoralnej, biskup polowy Wojska Polskiego od 2022 r. Redakcja przypomina z tej okazji tekst autorstwa bpa Wiesława LECHOWICZA, który ukazał się we „Wszystko co Najważniejsze”.
Czy istnieje wojna sprawiedliwa?
.„W obliczu inwazji Rosji na Ukrainę znów pojawia się pytanie o moralny aspekt prowadzenia działań wojennych. Z tego rodzaju pytaniami spotykam się również osobiście w związku z nominacją na biskupa polowego Wojska Polskiego. Czy nauczanie Kościoła na temat nazwany jako „wojna sprawiedliwa” jest wciąż aktualne?” – pyta bp Wiesław LECHOWICZ w tekście „Czy istnieje wojna sprawiedliwa?”.
Duchowny przypomina, że „prekursorem teorii »wojny sprawiedliwej« był św. Augustyn z Hippony, żyjący na przełomie IV i V wieku. Choć generalnie wojnę uważał za zło, zaznaczał jednak, że mogą zaistnieć sytuacje, w których wolno chrześcijaninowi chwycić za broń i wziąć udział w walce zbrojnej. Za »wojny sprawiedliwe« uważał wojny prowadzone w obronie ojczyzny (civitas) zagrożonej przez barbarzyńców, a także działania zbrojne, których celem była obrona bliźniego przed niesłuszną i niezasłużoną napaścią”.
„Ideę »wojny sprawiedliwej« przyjął św. Tomasz z Akwinu (XIII wiek), do którego nauczania odwoływało się przez kolejne lata Magisterium Kościoła. Akwinata wymienia trzy warunki wojny sprawiedliwej: musi zostać wypowiedziana przez prawowitą władzę publiczną, przyczyna wojny musi być sprawiedliwa, a prowadzeniu wojny musi towarzyszyć uczciwa intencja” – podkreśla bp Wiesław LECHOWICZ.
Dodaje, że „teoria »wojny sprawiedliwej« była głoszona przez Kościół do II połowy XX wieku, a konkretnie do czasów pontyfikatu Piusa XII (1939–1958). Po dwóch wojnach światowych, w okresie trwającej wówczas »zimnej wojny«, papież ten jako pierwszy zakwestionował zasadność pojęcia »wojny sprawiedliwej«”.
Katechizm Kościoła Katolickiego
.Bp Wiesław LECHOWICZ zwraca również uwagę, że „Katechizm Kościoła Katolickiego z 1992 r. odwołuje się do pojęcia »obrony koniecznej«, wyjaśniając, że »obrona dobra wspólnego wymaga, aby niesprawiedliwy napastnik został pozbawiony możliwości wyrządzania szkody. Z tej racji prawowita władza ma obowiązek uciec się nawet do broni, aby odeprzeć napadających na wspólnotę cywilną powierzoną jej odpowiedzialności« (art. 2265)”.
Duchowny zaznacza, że „państwo ma zatem prawo, a nawet obowiązek obrony swych obywateli, także za pomocą środków zbrojnych, ale wyłącznie przy spełnieniu jasno sformułowanych warunków. Precyzyjnie definiuje je Katechizm w art. 2309, mówiąc, że decyzja o użyciu siły militarnej może być usprawiedliwiona tylko w przypadkach, gdy: a) szkoda wyrządzana przez napastnika narodowi lub wspólnocie narodów jest długotrwała, poważna i niezaprzeczalna; b) wszystkie pozostałe środki zmierzające do położenia jej kresu okazały się nierealne lub nieskuteczne; c) użycie broni nie pociągnie za sobą jeszcze poważniejszego zła i zamętu niż zło, które należy usunąć”.
Jan Paweł II i papież Franciszek
.„Jan Paweł II (1978–2005) podtrzymał prawo do obrony koniecznej, a przy tym wielokrotnie podkreślał, że wojna jest »najbardziej barbarzyńskim i najmniej skutecznym środkiem rozwiązywania konfliktów«. Jego zdaniem »wojny nie rozwiązują problemów stanowiących przedmiot sporu i stąd okazują się nie tylko straszliwie niszczące, ale także bezużyteczne«” – pisze bp Wiesław LECHOWICZ.
„Do doktryny o »obronie koniecznej« papież »z dalekiego kraju« wniósł pojęcie »ingerencji humanitarnej«, po raz pierwszy sformułowane w orędziu na Światowy Dzień Pokoju z 1 stycznia 2000 r. Ingerencję humanitarną rozumiał jako rodzaj obrony koniecznej, gdy »powstaje niebezpieczeństwo, że ludność cywilna padnie ofiarą niesprawiedliwego napastnika, oraz kiedy spełzną na niczym próby działania politycznego i obrony bez użycia przemocy«. Wówczas »uprawnione jest, a nawet konieczne podjęcie konkretnych kroków w celu rozbrojenia agresora«. Jednocześnie Jan Paweł II podkreślał, że prawo do takiej reakcji ma wyłącznie wspólnota międzynarodowa, a nie pojedyncze państwo” – zaznacza bp Wiesław LECHOWICZ.
Zwraca uwagę, że „analogiczne stanowisko wobec wojny prezentuje papież Franciszek, ostrzegając przed »trzecią wojną światową w kawałkach«, która – jego zdaniem – toczy się już w wielu punktach świata i z łatwością może się przemienić w konflikt globalny. Naucza, że »nie odstraszające posiadanie potężnych środków masowego rażenia czyni świat bezpieczniejszym, ale cierpliwa praca wszystkich osób dobrej woli, które poświęcają się konkretnie, każda w swojej dziedzinie, budowaniu świata pokoju, solidarności i wzajemnego szacunku«”.
Jak twierdzi bp Wiesław LECHOWICZ „jako podsumowanie obecnego nauczania Kościoła na temat wojny mogą posłużyć słowa papieża Franciszka z encykliki Fratelli tutti (2020): »każda wojna pozostawia świat w gorszej sytuacji, niż go zastała. Wojna jest porażką polityki i ludzkości, haniebną kapitulacją, porażką w obliczu sił zła. Nie poprzestawajmy na dyskusjach teoretycznych, pochylajmy się nad ranami, dotykajmy ciała tych, którzy zostali poszkodowani. Przyjrzyjmy się wielu niewinnym cywilom, zamordowanym jako »przypadkowe ofiary«. Zapytajmy poszkodowanych. Zwróćmy uwagę na uchodźców, na tych, którzy ucierpieli na skutek promieniowania atomowego lub ataków chemicznych, na kobiety, które straciły swoje dzieci, na dzieci okaleczone lub pozbawione swego dzieciństwa. Zwróćmy uwagę na prawdę o tych ofiarach przemocy, spójrzmy na rzeczywistość ich oczyma i wysłuchajmy ich historii z otwartym sercem. W ten sposób będziemy mogli dostrzec otchłań zła w samym sercu wojny i nie będzie nam przeszkadzać, że potraktują nas jako naiwnych, bo wybraliśmy pokój” (261).«”.
