Czym jest Czysty Ład Przemysłowy - kolejny pomysł Komisji Europejskiej?

Czysty Ład Przemysłowy ma zapewnić niższe ceny energii w UE oraz wsparcie finansowe dla europejskiego przemysłu i odnawialnych źródeł energii. Nowa strategia Komisji Europejskiej, która zakłada m.in. pozyskanie ponad 100 mld euro na wsparcie „czystej produkcji w UE”, ma umożliwić Unii konkurencję z USA i Chinami.

Jaka jest strategia Czystego Ładu Przemysłowego?

.Zaprezentowany przez KE Czysty Ład Przemysłowy ma być głównym filarem odbudowy konkurencyjności. Nie jest to projekt konkretnych przepisów, lecz mapa drogowa wyznaczająca kierunek zmian w unijnych przepisach na lata 2025–2026. W ciągu najbliższych miesięcy KE ma przedstawić konkretne projekty, nad którymi będą pracowały państwa członkowskie.

Propozycja KE jest reakcją na spadającą konkurencyjność gospodarki UE. Powodem są m.in. znacznie wyższe ceny energii niż w USA i Chinach, co uderza w europejskie firmy i gospodarstwa domowe. W efekcie prognozy gospodarcze dla UE na najbliższe lata są gorsze niż dla Ameryki i Państwa Środka.

Taka diagnoza została zawarta w dwóch raportach przygotowanych dla KE w ubiegłym roku przez byłych premierów Włoch, Enrico Lettę i Mario Draghiego. Ten drugi wprost przestrzegł, że jeśli sytuacja się nie zmieni, europejską gospodarkę czeka „powolna agonia”. Diagnozę podzielają europejskie firmy, które uważają, że nadmierna biurokracja i wysokie koszty energii uniemożliwiają im konkurowanie na arenie globalnej.

– Wiemy, że zbyt wiele przeszkód nadal stoi na drodze naszych europejskich firm, od wysokich cen energii po nadmierne obciążenia regulacyjne – przyznała przewodnicząca KE Ursula von der Leyen. Czysty Ład Przemysłowy jest jednym z szeregu priorytetów przewodniczącej KE, których prezentację zapowiedziała w ubiegłym roku podczas pierwszy 100 dni kierowania KE.

Przede wszystkim KE nie zamierza wycofywać się ze swoich celów dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych, a więc Europejskiego Zielonego Ładu, który ma doprowadzić do neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla do 2050 roku. Strategia będzie wspierać rozwój odnawialnych źródeł energii, które mają stać się jednym z motorów wzrostu konkurencyjności. Nowe przepisy mają pomóc firmom działającym w sektorze zielonej energii, m.in. poprzez szybsze wydawanie pozwoleń na realizację inwestycji oraz zwiększenie dotacji dla projektów. Dzięki temu np. turbiny wiatrowe czy panele fotowoltaiczne mają być produkowane w Europie, a nie w Chinach.

KE chce w ten sposób przyspieszyć dekarbonizację przemysłu unijnego. Jednocześnie zapowiada wsparcie dla energochłonnych sektorów przemysłu, które borykają się z wysokimi kosztami energii i globalną konkurencją. Ceny energii elektrycznej mają zostać obniżone. Aby to osiągnąć, KE zamierza zaproponować państwom UE m.in. możliwość obniżenia podatków od energii elektrycznej oraz nowe zasady dotyczące opłat za przesył energii.

KE planuje także promować długoterminowe kontrakty na energię, które mają zapewnić przemysłowi bardziej stabilne ceny. Obecnie ta niestabilność cenowa jest przeszkodą dla inwestycji. Ponadto KE zapowiada sprawdzenie, czy UE posiada odpowiedni nadzór regulacyjny nad rynkiem gazu i czy można tam znaleźć dodatkowe oszczędności.

Czysty Ład Przemysłowy będzie wymagał środków finansowych. Aby zwiększyć dostęp do pieniędzy, KE proponuje m.in. poluzowanie unijnych zasad dotyczących pomocy publicznej. Oznacza to, że państwa członkowskie mogłyby przeznaczać więcej środków publicznych na wsparcie swoich firm bez konieczności uzyskiwania zgody Brukseli.

KE planuje jednocześnie mobilizować środki finansowe poprzez unijne fundusze. W tym kontekście wymienia Fundusz Innowacyjny – jeden z największych na świecie programów finansowania technologii niskoemisyjnych, zarządzany bezpośrednio przez KE – oraz program InvestEU, unijny fundusz wsparcia inwestycyjnego dla firm.

Bruksela proponuje powołanie Banku Dekarbonizacji Przemysłowej, którego celem byłoby pozyskanie 100 mld euro finansowania w oparciu o dostępne środki w Funduszu Innowacyjnym i dodatkowe przychody z Europejskiego Systemu Handlu Emisjami (EU ETS).

Zmiana działania InvestEU ma z kolei zmobilizować do 50 mld euro dodatkowych inwestycji prywatnych i publicznych m.in. w czyste technologie i redukcję odpadów. Europejski Bank Inwestycyjny ma z kolei uruchomić serię konkretnych nowych instrumentów finansowych w celu wsparcia strategii.

Zdaniem KE, Czysty Ład Przemysłowy w krótkim okresie zmobilizuje ponad 100 mld euro na wsparcie czystej produkcji w UE. Kwota ta obejmuje dodatkowe gwarancje w wysokości 1 mld euro w ramach obecnego unijnego budżetu.

Częścią nowej strategii KE jest również promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym. Jej działanie opiera się na zmniejszaniu zużycia surowców w procesie produkcji. Bruksela chce, aby UE położyła większy nacisk na recykling, co pozwoli ograniczyć odpady i przynieść oszczędności dla gospodarki.

W strategii KE kładzie także nacisk na dostęp do krytycznych surowców, które odgrywają coraz większą rolę w przemyśle i są niezbędne dla jego transformacji. Proponuje utworzenie unijnego centrum surowców krytycznych w celu wspólnych zakupów w UE kluczowych metali. Dzięki temu ich ceny mają być niższe.

Dokument zawiera też zapowiedź pogłębienia współpracy z krajami spoza Europy, aby osiągnąć unijne cele klimatyczne i zwiększyć konkurencyjność. Jednym z założeń jest zawieranie przez UE umów handlowych wspierających rozwój czystych technologii.

Inny postulat to uproszczenie i wzmocnienie przepisów dotyczących tzw. CBAM – podatku granicznego od emisji dwutlenku węgla. Ma on wyrównać szanse przemysłu europejskiego na globalnym rynku, nakładając opłatę na import produktów spoza UE, gdzie firmy nie podlegają regulacjom unijnej polityki klimatycznej.

UE potrzebuje programu „Zaprojektowano i Wykonano w Europie 2040”

.Musimy całkowicie na nowo przemyśleć i przekształcić wszystko w taki sposób, aby europejski przemysł nie został wypchnięty z Europy, ponieważ właśnie reindustrializacji potrzebujemy. Tym, co bym proponował Komisji Europejskiej, jest nowy plan reindustrializacji. Nazwijmy to: „Zaprojektowano i Wykonano w Europie 2040” – mówił Mateusz MORAWIECKI podczas swojego wystąpienia na konferencji na Uniwersytecie Harvarda „O roli Europy w dynamicznie zmieniającym się świecie” 1 lutego 2025 r.

Przede wszystkim – protekcjonizm nie jest już brzydkim słowem. To nowa polityka. Nie mówię, że mi się to podoba. Po prostu odnoszę się do faktu, że na całym świecie, w Stanach Zjednoczonych, Chinach, Indiach, wszędzie można zauważyć, że stosowane są środki protekcjonistyczne. W tym kontekście MFW opublikował niedawno bardzo interesujący raport na temat ukrytych barier pozataryfowych w Unii Europejskiej i pomiędzy państwami członkowskimi UE oraz ich wartości. Jeśli obliczyć je tak, jakby były taryfami, to trudno w to uwierzyć, ale te bariery pozataryfowe są na poziomie 45 proc., a dla usług na poziomie 110 proc. Proszę sobie wyobrazić taryfy, które są ukrytymi barierami handlowymi w Unii Europejskiej na poziomie niemal 50 proc. dla towarów i ok. 100 proc. dla usług. Jaki potencjał miałoby to dla nas, gdybyśmy byli w stanie poprzez Komisję Europejską i Radę Europejską uwolnić te zasoby i skupić się na prawdziwej wolności w świadczeniu usług i handlu towarami?

W Europie nie mamy głównych platform, które zmieniają zasady gry. Musimy przestrzegać zasad gry. Ale jednocześnie musimy inwestować w technologie przyszłości, ponieważ jest to jedyny sposób, w jaki odzyskamy produktywność i konkurencyjność w stosunku do naszych głównych konkurentów. Liczby nie kłamią. Zaledwie 25 lat temu PKB Unii Europejskiej był większy niż Stanów Zjednoczonych. Dziś PKB Unii Europejskiej jest o 50 proc. mniejszy niż Stanów Zjednoczonych, a nawet licząc go w parytecie siły nabywczej – na poziomie PKB per capita, ponieważ jest inna liczba mieszkańców, 445 milionów w Unii Europejskiej i 335 milionów w Stanach Zjednoczonych – nasz PKB per capita w parytecie siły nabywczej wynosi 72 proc.

Tekst całego wystąpienia można przeczytać na łamach „Wszystko co Najważniejsze” [LINK]

Łukasz Osiński/PAP/WszystkocoNajważniejsze/rb