„Encyclopedia Tyrannica”. Nowy przewodnik badawczy dotyczący dyktatur

„Encyclopedia Tyrannica” to interdyscyplinarne kompendium wiedzy poświęcone badaniom nad reżimami autorytarnymi i dyktaturami. Publikacja powstała w ramach międzynarodowego projektu M.O.R.D.O.R., którego koordynatorem jest Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

„Encyclopedia Tyrannica”

.„Encyclopedia Tyrannica” to kompleksowy przewodnik badawczy, poświęcony studiom nad autorytaryzmem, dyktaturą i pokrewnymi reżimami politycznymi. Jak poinformował we wtorek Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, publikacja zaprojektowana została „z myślą o tym, by być czymś więcej niż tylko standardową encyklopedią, oferuje wyczerpujący przegląd literatury, umieszcza kluczowe koncepcje w ich kontekście historycznym, teoretycznym i metodologicznym oraz bada, w jaki sposób te idee różnią się w zależności od regionu świata i wpływają na kształtowanie polityki”.

Twórcy publikacji podkreślili, że badania dotyczące reżimów autorytarnych ewoluowały od czasu II wojny światowej, co doprowadziło m.in. do powstania nieco rozdrobnionej społeczności naukowej o bardzo zróżnicowanych polach zainteresowań. „Istnieje tak wiele specjalistycznej literatury, że zainteresowani naukowcy nie są w stanie odkryć odpowiedniej literatury dla wszystkich powiązanych tematów (…) Misją «Encyclopedia Tyrannica» jest zatem kierowanie wszystkimi tymi różnymi czytelnikami, dostarczanie im (prawie) wyczerpującego traktatu wszystkich podstawowych koncepcji w tej dziedzinie, prezentowanie ich ograniczeń metodologicznych, ich zróżnicowanego zastosowania w różnych regionach świata, a także innych spostrzeżeń wymaganych do ułatwienia badań, zapobiegania martwym punktom i pokazywania, które wydeptane ścieżki prowadzą dokądś (a które są udowodnionymi ślepymi zaułkami)” – podkreślono.

Międzynarodowy projekt M.O.R.D.O.R.

.„Encyclopedia Tyrannica” nie posiada zwykłego, czysto alfabetycznego układu encyklopedii. Została podzielona na sekcje, zaś w nich znajdują się logicznie zorganizowane wpisy. „Celem jest przedstawienie informacji czytelnikom w rozsądny sposób, aby mogli łatwo porównywać powiązane informacje i/lub rozpoznawać, w jaki sposób wpisy znajdują się w ogólnej literaturze badawczej. Dodatkowe pola informacyjne zostaną umieszczone w pobliżu powiązanych wpisów, aby dodać lokalne zjawiska, dodatkowe przykłady i niedostatecznie zbadane aspekty” – wskazano.

Publikacja powstała w ramach międzynarodowego projektu M.O.R.D.O.R. (Mapping & Organizing Research on Dictatorships – Open Access Repository), którego koordynatorem jest Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Uczelnia wskazała, że to właśnie UAM odegrał kluczową rolę zarówno w opracowaniu koncepcji encyklopedii, jak i w jej redakcji oraz realizacji.

„Współredaktorem dzieła jest dr Jeroen Van den Bosch z Centrum Wsparcia Współpracy Międzynarodowej UAM, ekspert w zakresie autorytaryzmu porównawczego i polityki międzynarodowej” – podano. Projekt M.O.R.D.O.R. to międzynarodowe konsorcjum, finansowane przez program UE Erasmus+. Wydawcą książki jest ibidem Verlag, a jej redaktorami są: dr Jeroen J.J. Van den Bosch (Centrum Wsparcia Współpracy Międzynarodowej UAM) oraz Natasha M. Lindstaedt (University of Essex). 

Dawid demokracji kontra Goliat autorytaryzmu

.Biblijna historia o Dawidzie i Goliacie przedstawia starcie pomiędzy silną i słabą jednostką, które kończy się jednak w nieoczekiwany sposób. Tak samo nieoczekiwany był i wciąż jest ukraiński opór wobec rosyjskiej agresji – twierdzi prof. Serhij PŁOCHIJ w opublikowanym na łamach „Wszystko co Najważniejsze” tekście „Dawid demokracji kontra Goliat autorytaryzmu„.

Starotestamentowy Dawid pokonał Goliata za pomocą procy i pięciu kamieni. Tymczasem ukraińskie kamienie występują w różnych formach i pochodzą z różnych miejsc. Niektóre z nich są produkowane na Ukrainie, tak jak drony morskie, a inne pochodzą z zagranicy, jak to jest chociażby w przypadku amerykańskich i brytyjskich pocisków rakietowych. Sama proca została jednak wykonana na Ukrainie i kontynuując tę metaforę, powiedziałbym, że składa się ona głównie z ukraińskich przekonań oraz przywiązania do idei wolności, niepodległości oraz demokracji.

To właśnie demokracja jest kluczową wartością, której Ukraińcy bronią. Wielu z nas było przekonanych, że historia dobiegła końca wraz z upadkiem Muru Berlińskiego – jeśli nie w rozumieniu Francisa Fukuyamy – interpretującego to wydarzenie jako triumf demokracji liberalnej będącej formą nowego dominującego porządku politycznego – to w znaczeniu zakończenia rywalizacji wielkich mocarstw, opierającej się na inwazjach i szeroko zakrojonych działaniach militarnych, po których następowały aneksje terytorialne. Już wcześniej jednak istniały wyraźne oznaki zupełnie odmiennego trendu. Tymi oznakami były wojna w Czeczenii, wojna w dawnej Jugosławii, a następnie Afganistan i Irak. Woleliśmy jednak je ignorować.

Wzrost populizmu i autorytarnych reżimów czy tendencje autorytarne w krajach demokratycznych również sugerowały podobieństwa do lat 30. XX wieku. Ale i te przesłanki były ignorowane. Upadek ZSRR był daleki od powszechnego triumfu demokracji – jak to sobie wyobrażano w 1991 roku. Okazał się on zwycięstwem różnego rodzaju nacjonalistów, demokratów. Charakter i ideologia nowych partii przejmujących władzę w dawnych postsowieckich państwach różniły się znacząco między sobą w zależności od każdej byłej republiki. W niektórych z nich do władzy dochodziły najbardziej konserwatywne elementy elity byłego ZSRR, które konsolidowały władzę.

.Demokracja odniosła pełny sukces w przestrzeni terytorialnej dawnego Związku Radzieckiego jedynie w państwach bałtyckich, gdzie okazała się trwalsza i bardziej odporna na naciski autorytarne niż nawet w niektórych krajach byłego bloku wschodniego. Mam tu na myśli Węgry, a w pewnym stopniu także i Polskę. Demokracja w formie konkurencyjnych wyborów przetrwała na Ukrainie, w Mołdawii, w Gruzji, w Armenii i w pewnym stopniu w Kirgistanie, który jest pod tym kątem wyjątkiem wśród państw Azji Środkowej. Demokracja nie rozwinęła się jednak w pozostałej części tego regionu, wliczywszy Kazachstan, Uzbekistan, Turkmenistan i Tadżykistan. Białoruś osunęła się w stronę autorytaryzmu w połowie lat 90., po wyborze Aleksandra Łukaszenki na prezydenta tego kraju. Jego reżim stał się cyfrową dyktaturą w 2020 r., kiedy to Łukaszenka posłużył się nieograniczoną przemocą w celu stłumienia pokojowych demonstracji, które zostały zorganizowane jako forma protestu przeciwko masowym fałszerstwom wyborczym, których dopuścił się białoruski rząd, aby utrzymać Łukaszenkę u władzy.

LINK DO TEKSTU: https://wszystkoconajwazniejsze.pl/prof-serhij-plochij-dawid-demokracji-kontra-goliat-autorytaryzmu/

PAP/MJ