„Figurka-idol” odkryta przez polskich archeologów w Armenii

Kamienną płytę z wyrzeźbionymi rysami ludzkiej twarzy, określaną przez badaczy jako „figurka-idol”, oraz rozległe cmentarzysko popielnicowe z dwunastoma pochówkami – odkryła ormiańsko-polska ekspedycja archeologiczna podczas badań na stanowisku Argisztihinili w Armenii.

Figurka, mierząca około pół metra wysokości, została wykonana z tufu wulkanicznego

.Argisztihinili to starożytne miasto-twierdza, założone w 774 roku p.n.e. W VIII i VII wieku p.n.e. było ono jednym z głównych ośrodków administracyjnych i gospodarczych Królestwa Urartu na Kaukazie Południowym.

Ormiańsko-polska ekspedycja, która zakończyła właśnie drugi sezon badań, prowadziła je na Wzgórzu św. Dawida (orm. Surb Davti Blur) — jednym z dwóch wzgórz, na których zlokalizowane są pozostałości miasta Argisztihinili.

Pracami kierują dr Mateusz Iskra z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW (CAŚ UW) oraz Hasmik Simonyan z Instytutu Archeologii i Etnografii Państwowej Akademii Nauk Republiki Armenii oraz Służby Ochrony Środowiska Historycznego i Muzeów-Rezerwatów Kulturowych Armenii.

W ostatnim sezonie część ekipy badawczej eksplorowała duże budynki tarasowe, o powierzchni użytkowej ok. 400 m kw. Domy te są wstępnie datowane na późny VII lub VI wiek p.n.e. – poinformowało CAŚ UW.

– Byliśmy zaskoczeni dobrym stanem zachowania tych budowli. W odkopanych fragmentach pomieszczeń zachowały się oryginalne posadzki z cegły mułowej i płyt kamiennych – powiedział dr Iskra, kierownik Zakładu Studiów Bliskowschodnich CAŚ UW, cytowany w prasowym komunikacie.

Dzięki temu archeolodzy uzyskali informacje, które pozwalają odtworzyć niektóre aspekty życia codziennego dawnych mieszkańców.

W jednym z domów zidentyfikowano pomieszczenie magazynowe, w którym nadal znajdowały się duże naczynia zasobowe wkopane w podłogę. Jednak największe zaskoczenie przyniosło sąsiednie pomieszczenie.

– Przy bocznej ścianie kamiennego obiektu w kształcie skrzyni natrafiliśmy – ku naszemu zdumieniu – na kamienną płytę z wyrzeźbionymi rysami ludzkiej twarzy. To figurka-idol, zachowana w oryginalnym położeniu – opisał dr Iskra.

Figurka, mierząca około pół metra wysokości, została wykonana z tufu wulkanicznego. Przedstawia silnie uproszczoną twarz o wyraźnie zaznaczonych brwiach, blisko osadzonych oczach, długim nosie i wąskich ustach. Jak wyjaśniają odkrywcy, podobne idole znane są z innych stanowisk w Armenii; uważa się, że są związane z kultem przodków lub płodności.

Aby lepiej zrozumieć funkcję idola z Argisztihinili, badacze planują analizy chemiczne zawartości kamiennej skrzyni – liczą, że uda się wykryć ślady substancji, które pomogą odczytać jego znaczenie.

„Figurka-idol” to tylko jedno z odkryć

.Drugim odkryciem sezonu było rozległe cmentarzysko popielnicowe z dwunastoma pochówkami ciałopalnymi.

– Prochy zmarłych składano z wielką starannością w urnach ceramicznych, często z towarzyszącymi im darami grobowymi – wyjaśniła Hasmik Simonyan, która specjalizuje się w antropologii fizycznej.

Jak podkreśliła, jest to znalezisko niezwykłe w skali całego kraju – prawdopodobnie największe i najlepiej zachowane cmentarzysko urnowe odkryte do tej pory w Armenii.

Doskonały stan zachowania urn pozwala badaczom lepiej poznać zwyczaje pogrzebowe i rytuały społeczności zamieszkującej tereny, które pozostawały pod silnym wpływem kultury urartyjskiej. Odkrycie to otwiera nowe możliwości badań nad strukturą społeczną, wierzeniami i kontaktami regionalnymi lokalnej ludności w I tysiącleciu p.n.e.

Nowy sezon badań w Argisztihinili zaplanowano na wiosnę 2026 r. Wtedy to rozpocznie się nowy etap projektu badawczego wspartego środkami Narodowego Centrum Nauki.

Newsletter „Piękno Historii” dla czytelników „Wszystko co Najważniejsze”

.Ruszył nowy projekt redakcji „Wszystko co Najważniejsze” – newsletter „Piękno Historii”.

Nasz newsletter to przestrzeń dla każdego, kto interesuje się historią – zarówno na co dzień, jak i okazjonalnie. Co tydzień prezentujemy wybór najważniejszych i najciekawszych wydarzeń historycznych, których rocznice obchodzimy w danym tygodniu. Znajdą tu Państwo również jakościowe teksty na temat historii autorstwa profesjonalnych historyków, napisane w sposób przystępny i ciekawy.

Newsletter „Piękno Historii” to także szansa na zapoznanie się z głosem z epoki, w który warto się wsłuchać. Prezentujemy go pod postacią cytatu z wybranego źródła historycznego. Proponujemy ponadto zdjęcie bądź obraz z epoki, dzięki którym obcowanie z przeszłością będzie ciekawsze. Znajdą tu Państwo również polecenia książek historycznych, po jakie warto sięgnąć. Co tydzień przedstawimy także sylwetkę polskiego naukowca, wynalazcy, myśliciela lub artysty, którego dokonania  wpłynęły na świat, jaki znamy dziś. 

Zapraszamy do subskrybowania!

Link do zapisów: [Zapisz się].

PAP/MB