Hanna Radziejowska laureatką I Nagrody Specjalnej Identitas

W Berlinie w poniedziałek po raz pierwszy wręczono Nagrodę Specjalną Identitas. Jej laureatką została kuratorka, producentka i scenarzystką projektów kulturalnych i muzealniczych Hanna Radziejowska, która obecnie kieruje berlińskim oddziałem Instytutu Pileckiego.

.Jak wyjaśniono, „Nagrodę Hanna Radziejowska przyjęła z rąk jurorów w Berlinie w lokalizacji znaczącej dla jej działalności, jak i symbolicznej dla polskiej pamięci i tożsamości – na Placu Askańskim”. „Niemalże w tym miejscu, na dawnym dworcu kolejowym Anhalter, 12 listopada 1940 r. w asyście kompanii honorowej Wehrmachtu i przy dźwiękach Międzynarodówki przyjmował sowieckiego szefa dyplomacji Mołotowa jego niemiecki odpowiednik, von Ribbentrop, by rozmawiać o podziale globu. Z tego dworca wyruszała też część transportów ludności żydowskiej do niemieckich obozów koncentracyjnych na okupowanych terenach II RP” – przypomniano na stronie Fundacji Identitas.

Laudację wygłosił przewodniczący jury Nagrody Identitas Wojciech Stanisławski. „Fundacja Identitas od dziesięciu lat przyznaje nagrody osobom, które podejmują w swojej twórczości kwestie tworzenia, trwania, konfliktów lub demontażu tożsamości zbiorowych we współczesnym świecie. W ostatnich latach nagrody te przyznawane były za prace z obszaru humanistyki i literatury pięknej. Coraz bardziej jednak jesteśmy świadomi, w jak dużym stopniu debaty nad tożsamościami toczą się również w wymiarze działań publicznych: inicjatyw wydawniczych, wystawienniczych, edukacyjnych” – powiedział Stanisławski.

„Ze szczególnym połączeniem takich inicjatyw mamy do czynienia w przypadku berlińskiego oddziału Instytutu Pileckiego i kierującej nim nieprzerwanie od roku 2019 Hanny Radziejowskiej” – podkreślił.

Zwrócił uwagę, że „do Berlina trafiła już z imponującym dorobkiem kuratorki, kierowniczki placówek kultury, scenarzystki wielu wystaw, projektów i festiwali, reżyserki i organizatorki”. „Lista przedsięwzięć, którymi kierowała lub w których brała tylko udział, imponuje: od pracy w Muzeum Powstania Warszawskiego po festiwal »Niewinni czarodzieje«, od reportaży w Radiu Plus po organizację wydarzeń na otwarcie Centrum Nauki Kopernik, od wolontariatu indywidualnego po kierowanie Muzeum Woli” – mówił. „To jednak w obecnej misji berlińskiej (była już tam czynna na polu publicznym jako dyrektorka Instytutu Polskiego) w wyjątkowo spójny sposób pokierowała działaniami na rzecz prezentacji i obrony polskiej przeszłości, tożsamości – i ofiar” – zaznaczył przewodniczący jury.

„Przyszło jej podjąć te działania w czasie wyjątkowo niesprzyjającym: nie tylko ze względu na pandemię, na eskalację agresji Rosji na Ukrainę, na przesilenia polityczne w Unii i w Polsce” – mówił. „Zasadniczym tłem jej działań było i jest utrzymujące się désintéressement istotnej części niemieckich elit wobec pamięci polskich ofiar III Rzeszy” – ocenił.

Historia zakorzeniona we współczesności

.”Hanna Radziejowska i zespół berlińskiego oddziału Instytutu Pileckiego złożonymi środkami (konferencje naukowe, seminaria, prezentacje, wystawy) przekazuje prawdy o tych ofiarach. O konsekwencjach – politycznych, demograficznych, gospodarczych i mentalnych – zbrodni Trzeciej Rzeszy i Związku Sowieckiego podczas II wojny światowej – i później. O polskich postawach wobec totalizmu, od ratowania ofiar Zagłady po »Solidarność«” – powiedział. „Ukazuje skalę strat ludzkich i kulturalnych w Polsce. Zarazem, co koniecznie trzeba podkreślić, działania Instytutu w Berlinie nie są cierpiętniczą wyliczanką, nie jest to lament zasklepiony w swoim czasie i w swojej krzywdzie. Mamy do czynienia z bezustannym wysiłkiem podejmowania rozmowy: z uczniami, nauczycielami, naukowcami, politykami, widzami wystaw i użytkownikami mediów społecznościowych” – zaznaczył Wojciech Stanisławski.

Zwrócił uwagę, że „Hanna Radziejowska kierując berlińskim oddziałem Instytutu Pileckiego wykazała się cnotą tak oczekiwaną od osób publicznych, a tak wśród nich nieczęstą: wielkoduszności (magnanimitas), która nakazuje rozszerzać swój »mandat«, by ująć się za tymi, którym dzieje się krzywda”. „W ciągu ostatnich dwóch lat głos Instytutu był również głosem Ukrainy: Instytut nagłaśnia skalę moskiewskiego bezprawia, prezentuje straty i racje Kijowa: myślę tu szczególnie o rozbudowanym programie »Vola (wolność) UA«. Nie inaczej dzieje się w przypadku Białorusi” – przypomniał przewodniczący jury.

„Takie narzędzia, skala i sposoby działania w przekonaniu jury Nagrody Identitas umacniają polską tożsamość zbiorową: uwalniają ją od koturnowości, wyzwalają od lęku przed współczesnością, zarazem zachowując to, czego strzeże (…) Za to dziękujemy. Za to przyznajemy nagrodę” – powiedział Wojciech Stanisławski.

Nagroda Specjalna Identitas dla liderów polskiej debaty nt. tożsamości zbiorowej

.Jak wyjaśniono na stronie fundacji, „Nagroda Specjalna Identitas począwszy od bieżącego roku przyznawana będzie twórcom i osobom wyróżniającym się w szeroko rozumianej polskiej debacie i aktywności kulturalnej i publicznej poświęconej kwestii tożsamości zbiorowej”. „O jej przyznaniu z końcem każdego roku informować będzie jury Nagrody Identitas w składzie: Justyna Melonowska, Krzysztof Niewiadomski, Tomasz Kaźmierowski oraz jego przewodniczący Wojciech Stanisławski” – czytamy w informacji.

„Nagroda Specjalna Identitas została stworzona, by wyróżniać ludzi, którzy w polskiej debacie publicznej lub w działalności kulturalnej i publicznej podejmują krytycznie kwestie trwania, zachowywania, konstruowania lub demontażu tożsamości zbiorowych we współczesnym świecie” – napisano.

Zwrócono uwagę, że „zagadnienie tożsamości, zarówno indywidualnej, jak zbiorowej, znalazło się w ostatnich dekadach w centrum debaty”. „Coraz częściej przy tym podejmowane są wysiłki konstruowania nowych tożsamości, często stojące w sprzeczności z zasadniczymi elementami naszej tożsamości zbiorowej” – zaznaczono.

„Chcielibyśmy wspierać kompetentne, interesujące, odważne formy wypowiedzi i działalności dotyczących tych procesów i wyzwań” – wyjaśniono na stronie fundacji.

Hanna Radziejowska jest absolwentką Instytutu Historii Uniwersytetu Warszawskiego, kuratorką, producentką i scenarzystką projektów kulturalnych i muzealniczych. Pracowała m.in. w Muzeum Powstania Warszawskiego, Domu Spotkań z Historią, Centrum Nauki Kopernik, Muzeum Warszawy (jako kierowniczka Muzeum Woli). Była też dyrektorem Instytutu Polskiego w Berlinie. Związana ze Stowarzyszeniem Wola Mieszkańców oraz Stowarzyszeniem Mieszkańców i Przyjaciół Kolonii Wawelberga, a także, jako wolontariusz, z Hospicjum św. Krzyża.

Obecnie kieruje berlińskim oddziałem Instytutu Pileckiego. Kuratorka wystawy „Wola 1944”, a także, razem z Jackiem Fairweatherem, wystawy „Ochotnik. Witold Pilecki i jego misja w Auschwitz”, znajdującej się w siedzibie Instytutu Pileckiego w Berlinie.

Fundacja Identitas została założona z początkiem 2014 r. z zadaniem wspierania polskich autorów szeroko pojętego obszaru humanistyki. „Fundacja wspomaga stypendiami i warsztatami twórców z rozmaitych środowisk, stosujących różnorakie środki wyrazu, o szerokim spektrum światopoglądowym” – czytamy na stronie fundacji.

„Oprócz głównego przedsięwzięcia, jakim jest dla nas coroczna literacka Nagroda Identitas, Fundacja wspiera debatę o tożsamości zbiorowej. Jesteśmy szczególnie zainteresowani utworami i autorami, którzy podejmują krytycznie kwestie trwania, zachowywania, konstruowania lub demontażu tożsamości zbiorowych we współczesnym świecie” – napisano w informacji.

Newsletter KULTURA NAJWAŻNIEJSZA

.„Kultura Najważniejsza” to newsletter, w którym podpowiadamy, co warto obejrzeć, co przeczytać, czego posłuchać, ale i czego – posmakować. Odrywając się od codzienności, chcemy przypomnieć o fascynującym świecie kultury i sztuki, na który warto znaleźć czas.

Co innego niż kultura i sztuka może wyrwać nas z codzienności? Co innego pozwoli choć na chwilę uwolnić się od nieustającego biegu i skupić na czymś, co skierowane jest tylko do nas? Chcemy razem, wspólnie z Państwem, wybierać, to co najważniejsze w kulturze. W każdy czwartek, punktualnie o godzinie 21.00 znajdą Państwo w swojej skrzynce e-mailowej zbiór propozycji kulturalnych, które warto uwzględnić podczas planowania weekendu.

Piszemy o najgłośniejszych premierach, przypominamy o klasyce, do której warto wrócić.

Niekiedy proponujemy takie pozycje, które z pewnością Państwo widzieli, ale które naszym zadaniem warto przeanalizować i poznać ponownie.

Zachęcamy do zapisania się do specjalnego, darmowego newslettera „Kultura Najważniejsza”, który pozwoli Państwu zaplanować kulturalny weekend [LINK DO ZAPISÓW].

PAP/Grzegorz Janikowski/Wszystko co Najważniejsze/JT