Kalendarz rocznic 1–7 kwietnia

Przedstawimy Państwu kalendarz rocznic wydarzeń historycznych, które miały miejsce od 1 do 7 kwietnia.

1 kwietnia

1455 – W Sandomierzu zmarł Zbigniew Oleśnicki, biskup krakowski, pierwszy polski kardynał (od 1449 r.); pochowany został w Katedrze Wawelskiej.

1548 – W Krakowie zmarł Zygmunt I Stary, król Polski i wielki książę litewski, panujący od 1506 r.

1579 – Król Stefan Batory założył Akademię Wileńską, powstałą z przekształcenia istniejącego w Wilnie od 1570 r. Kolegium Jezuitów.

1656 – Śluby Jana II Kazimierza w katedrze lwowskiej, tzw. śluby lwowskie; uznając Matkę Boską za patronkę Polski król oddawał jej w opiekę kraj pogrążony w wojnie ze Szwecją.

1666 – W Łyszkowicach pod Skierniewicami zmarł Wacław Leszczyński, biskup warmiński, od 1658 r. arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski.

1683 – W Warszawie podpisano przymierze cesarza Leopolda I Habsburga i króla Jana III Sobieskiego wymierzone przeciwko Turcji; ze względu na obawę przed złym odbiorem porozumienia podpisanego w dzień prima aprilis, zostało ono antydatowane na 31 marca.

1715 – W Sviadnovie niedaleko miasta Frydek-Mistek zabity został Ondraszek, Ondrasz Szebesta, śląski zbójnik, harnaś; bohater wielu opowieści ludowych Śląska Cieszyńskiego.

1750 – W Dederkałach Wielkich na pograniczu Wołynia i Podola urodził się Hugo Kołłątaj, ksiądz, publicysta oświeceniowy, reformator szkolnictwa, jeden z twórców Konstytucji 3 Maja, kawaler Orderu Orła Białego.

1855 – W Paryżu zmarł Józef Zaliwski, członek sprzysiężenia Piotra Wysockiego, uczestnik Powstania Listopadowego, dowódca partyzantki w Królestwie Polskim w 1833 r.

1886 – Urodził się Kazimierz Tołłoczko, architekt, wykładowca Politechniki Warszawskiej, autor projektu Kolonii Akademickiej przy placu Narutowicza, tzw. domów profesorskich przy ulicy Brzozowej oraz budynków Żoliborza Dziennikarskiego.

1890 – W Krakowie urodził się Iwo Gall, reżyser teatralny scenograf, pedagog.

1893 – W Warszawie z inicjatywy Romana Dmowskiego krajowa część Ligi Polskiej i „Zet” zostały przekształcone w Ligę Narodową.

1896 – W Warszawie urodziła się Pola Gojawiczyńska, pisarka, autorka m.in. powieści „Dziewczęta z Nowolipek”, „Rajska jabłoń”, „Słupy ogniste” oraz tomu wspomnień „Krata”.

1899 – We Lwowie zmarł Leonard Marconi, rzeźbiarz, autor lwowskiego pomnika Aleksandra Fredry (po wojnie przeniesionego do Wrocławia), i stojącego na Wawelu pomnika Tadeusza Kościuszki.

1902 – W Petersburgu urodził się Józef Mackiewicz, prozaik, publicysta, autor książek „Kontra”, „Droga donikąd”, „Nie trzeba głośno mówić”, „Lewa wolna”; w maju 1943 r., po odkryciu w Katyniu grobów oficerów polskich zamordowanych przez Sowietów, na zaproszenie niemieckie i za zgodą władz Polskiego Państwa Podziemnego, udał się do Katynia jako obserwator ekshumacji zwłok, opisał to w książce „Katyń: zbrodnia bez sądu i kary” (1944).

1905 – W Łodzi bojówka PPS dokonała udanego zamachu na wyróżniającego się okrucieństwem carskiego komisarza Michała Szatałowicza.

1911 – W Zakopanem urodził się Jerzy Ustupski, narciarz, wioślarz, brązowy medalista Igrzysk Olimpijskich w 1936 roku (wraz z Rogerem Vereyem), żołnierz AK, powstaniec warszawski, działacz sportowy i społeczny.

1919 – Powołano Główny Urząd Miar.

1923 – W Warszawie urodził się Bohdan Czeszko, pisarz, scenarzysta, publicysta, autor m.in. powieści „Pokolenie”, „Przygoda w kolorach”; żołnierz Gwardii Ludowej i Armii Ludowej, powstaniec warszawski.

1924 – W Badurkach urodził się Tadeusz Sumiński, ps. Leszczyc, fotografik, żołnierz batalionu AK „Zośka”, powstaniec warszawski.

1925 – W Krakowie urodził się Wojciech Jerzy Has, reżyser filmowy, scenarzysta; autor filmów „Pętla”, „Pożegnania”, „Rękopis znaleziony w Saragossie”, „Jak być kochaną”, „Lalka”, „Sanatorium pod Klepsydrą”.

1925 – W Wilnie urodziła się Józefa Hennelowa, publicystka, wieloletnia zastępczyni redaktora naczelnego „Tygodnika Powszechnego”.

1931 – W Zieluniu urodziła się Helena Pilejczyk, łyżwiarka, wielokrotna mistrzyni Polski, brązowa medalistka Igrzysk Olimpijskich w Squaw Valley w 1960 roku.

1933 – Odbyła się premiera filmu Józefa Lejtesa i Edwarda Puchalskiego „Pod Twoją obronę”.

1939 – W Piasku Wielkim niedaleko Nowego Korczyna urodził się Józef Grudzień, bokser, złoty medalista igrzysk olimpijskich w Tokio (1964) i wicemistrz olimpijski z Meksyku (1968); medalista mistrzostw Europy.

1940 – Na polecenie okupacyjnych władz niemieckich Judenrat rozpoczął w Warszawie budowę murów wokół terenu getta – „obszaru zagrożonego epidemią”.

1945 – PLL LOT wznowiły połączenia na liniach krajowych.

1945 – Tadeusz Łomnicki zadebiutował rolą Pasterza w sztuce Jerzego Zawieyskiego „Mąż doskonały” na deskach Starego Teatru w Krakowie.

1947 – W Warszawie odbył się uroczysty pogrzeb zastrzelonego przez UPA gen. Karola Świerczewskiego.

1950 – Rozporządzeniem Rady Ministrów utworzony został Świętokrzyski Park Narodowy.

1950 – W Milanówku zmarł Stefan Krzywoszewski, dramaturg, komediopisarz, scenarzysta, autor m.in. powieści „Zmierzch”, „Panna Jula” oraz komedii teatralnych „Edukacja Bronki”; w latach 1931-34 dyrektor Warszawskich Teatrów Dramatycznych.

1950 – W Głownie urodził się Ryszard Brylski, reżyser, autor filmów „Deborah”, „Żurek”, „Cudowne lato”.

1956 – W Świerku pod Warszawą rozpoczęto budowę ośrodka badań jądrowych.

1957 – Odbyła się premiera filmu Wandy Jakubowskiej „Pożegnanie z diabłem”.

1961 – W Zduńskiej Woli urodził się Paweł Królikowski, aktor, znany m.in. z seriali „Pitbull” i „Ranczo”; odtwórca głównej roli w filmie „Hel”.

1965 – W Nowym Jorku zmarła Helena Rubinstein, urodzona w Krakowie założycielka słynnej firmy produkującej kosmetyki; kolekcjonerka dzieł sztuki nowoczesnej, filantropka; jedna z najbogatszych kobiet na świecie.

1966 – W Warszawie urodził się Konrad T. Lewandowski, pisarz, laureat Nagrody im. Janusza A. Zajdla, pisarz fantasy, autor serii powieści kryminalnych osadzonych w realiach dwudziestolecia międzywojennego.

1967 – Pod kierownictwem Stanisława Różewicza utworzony został Zespół Realizatorów Filmowych „Tor”.

1981 – Decyzją Rady Ministrów wprowadzone zostały kartki na mięso.

1981 – W Rochester zmarła Tamara Wiszniewska, aktorka filmowa znana m.in. z ról w „Trędowatej”, „Dziewczętach z Nowolipek”, „Kobietach nad przepaścią” i „Białym Murzynie”.

1982 – W Paryżu ukazał się pierwszy numer miesięcznika „Kontakt”, którego redaktorem naczelnym został Mirosław Chojecki.

1982 – Zdzisław Najder został dyrektorem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

1984 – Odbyła się premiera filmu „Był jazz” w reżyserii Feliksa Falka.

1987 – We Wrocławiu odbył się pierwszy duży happening Pomarańczowej Alternatywy, powstałej z inicjatywy Waldemara Fydrycha „Majora”.

1998 – W Warszawie zmarł Franciszek Ryszka – historyk, politolog, badacz m.in. historii III Rzeszy Niemieckiej.

1998 – W Warszawie zmarł Janusz Nasfeter, reżyser filmowy, scenarzysta, autor m.in. filmów „Małe dramaty”, „Zbrodniarz i panna”, „Abel, twój brat”, „Niekochana”, „Motyle”.

2008 – Sejm uchwalił ustawę „o ratyfikacji Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, sporządzonego w Lizbonie dnia 13 grudnia 2007 r.”, upoważniającą prezydenta do dokonania ratyfikacji.

2009 – W Kielcach w meczu eliminacji mistrzostw świata w piłce nożnej reprezentacja Polski odniosła najwyższe zwycięstwo w swojej historii pokonując 10:0 San Marino.

2013 – W Sobótce na Dolnym Śląsku zmarła Barbara Piasecka-Johnson, wdowa po współwłaścicielu koncernu farmaceutycznego Johnson&Johnson, kolekcjonerka dzieł sztuki, filantropka.

2016 – Wystartował program społeczny Rodzina 500 plus.

2017 – W Arizonie zmarł pułkownik Zygmunt Błażejewicz, żołnierz Armii Krajowej, dowódca 1 szwadronu 5 Brygady Wileńskiej AK; w 2011 r. odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

2 kwietnia

999 – Gerbert z Aurillac został wybrany na papieża i przybrał imię Sylwester II. W czasie swojego pontyfikatu stworzył arcybiskupstwo w Gnieźnie i trzy inne biskupstwa w Polsce (Kołobrzeg, Kraków, Wrocław), dokonał kanonizacji biskupa Wojciecha.

1640 – W Warszawie zmarł Maciej Kazimierz Sarbiewski, poeta, teolog, teoretyk literatury; nadworny kaznodzieja króla Władysława IV Wazy.

1800 – W Wiedniu urodził się Andrzej Zamoyski, działacz gospodarczy i polityczny, założyciel i prezes Towarzystwa Rolniczego oraz Spółki Żeglugi Parowej.

1813 – Broniące Jasnej Góry oddziały armii Księstwa Warszawskiego skapitulowały przed wojskami rosyjskimi.

1866 – W Żarkach urodził się Franciszek Hodur, twórca i przywódca Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego w Stanach Zjednoczonych.

1877 – W Paryżu zmarła Delfina Potocka, przyjaciółka Fryderyka Chopina, muza Zygmunta Krasińskiego.

1891 – Urodził się Stanisław Lam, dziennikarz, wydawca, w latach 1924-39 redaktor naczelny wydawnictwa Trzaska, Evert i Michalski, od 1944 kierownik Księgarni Polskiej w Paryżu.

1899 – W Karniewku koło Pułtuska urodził się Dobiesław Damięcki, aktor, reżyser; prezes ZASP (1945-48).

1911 – W Warszawie urodził się Zygmunt Zintel, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z filmów „Niewiarygodne przygody Marka Piegusa”, „Wyspa złoczyńców”, „Pociąg”, „Matka Joanna od Aniołów”.

1919 – Powstało Polskie Towarzystwo Matematyczne.

1928 – Straż Celna została przekształcona w Straż Graniczną.

1932 – W Warszawie urodziła się Joanna Chmielewska, pisarka, scenarzystka, autorka popularnych powieści sensacyjnych, kryminalnych – m.in. „Lesio”, „Wszystko czerwone”, „Nawiedzony dom” – a także utworów dla dzieci i młodzieży.

1934 – W Warszawie zmarł Adam Skwarczyński, działacz PPS, żołnierz I Brygady Legionów, członek Komendy Głównej POW oraz Konwentu Organizacji A; założyciel i redaktor naczelny pisma „Droga”, ideolog obozu piłsudczykowskiego.

1935 – W Warszawie urodził się Marek Nowakowski, pisarz, scenarzysta, publicysta; opisywał powojenną Warszawę i świat ludzi żyjących na marginesie społeczeństwa; autor zbiorów opowiadań „Ten stary złodziej”, „Benek Kwiaciarz”, „Układ zamknięty”, „Książę Nocy”, „Wesele raz jeszcze”, „Raport o stanie wojennym”, „Notatki z codzienności”, a także książek „Homo Polonicus”, „Grecki bożek”, „Nekropolis” oraz felietonów „Moja Warszawa. Powidoki”.

1940 – Początek formowania w Syrii Brygady Strzelców Karpackich.

1940 – W Palmirach Niemcy zamordowali 81 osób; wśród nich proboszcza parafii Wilanów księdza Jana Krawczyka oraz harcmistrza Juliusza Dąbrowskiego „Bema”, który sam zgłosił się do gestapo, aby ratować aresztowanych zamiast niego: ojca, matkę, brata, siostrę i żonę.

1941 – W Pińczowie urodził się Andrzej Barański, reżyser, scenarzysta; autor filmów „Kobieta z prowincji”, „Kramarz”, „Nad rzeką, której nie ma”, „Dwa Księżyce”, „Parę osób, mały czas”.

1942 – W Warszawie ukazało się pierwsze wydanie konspiracyjnego czasopisma „Sztuka i Naród”, z którym współpracowali m.in. Wacław Bojarski, Tadeusz Gajcy, Zdzisław Stroiński i Andrzej Trzebiński.

1943 – W wyniku ran odniesionych w akcji pod Arsenałem zmarł Tadeusz Krzyżewicz „Buzdygan”, podharcmistrz, plutonowy podchorąży AK.

1947 – Najwyższy Trybunał Narodowy w Warszawie skazał na karę śmierci Rudolfa Hoessa – niemieckiego zbrodniarza, komendanta KL Auschwitz, współautora Holokaustu; wyrok przez powieszenie wykonano na terenie b. obozu 16 kwietnia 1947 r.

1947 – Władze komunistyczne aresztowały Kazimierza Pużaka i innych działaczy związanych z PPS-WRN pod zarzutem organizowania podziemnej partii socjalistycznej.

1951 – Początek seryjnej produkcji samochodów ciężarowych „Star” w Starachowicach.

1953 – W Warszawie urodził się Krzysztof Krauze, reżyser, scenarzysta, operator; autor filmów „Gry uliczne”, „Dług”, „Mój Nikifor”, „Plac Zbawiciela”, „Papusza” – wspólnie z Joanną Kos-Krauze.

1969 – Katastrofa samolotu PLL LOT An 24 pod Zawoją; zginęły 53 osoby.

1970 – Odbyła się premiera filmu „Jak rozpętałem II wojnę światową” w reżyserii Tadeusza Chmielewskiego.

1970 – W Warszawie zmarła Tacjanna Wysocka, tancerka, choreograf, historyk baletu.

1976 – W Warszawie zmarł Feliks Stamm, trener bokserski, wychowawca kilku pokoleń polskich pięściarzy, m.in. takich mistrzów ringu jak Antoni Polus, Jerzy Kulej, Józef Grudzień, Leszek Drogosz i Zbigniew Pietrzykowski; prowadził polską reprezentację na siedmiu igrzyskach olimpijskich i czternastokrotnie w zawodach Mistrzostw Europy.

1997 – Zgromadzenie Narodowe przyjęło nową Konstytucję RP; po przyjęciu jej w referendum przez Polaków i podpisaniu przez prezydenta weszła w życie 17 października 1997 r.

2005 – W Watykanie zmarł Karol Wojtyła; 16 października 1978 r. wybrany na papieża, przyjął imię Jana Pawła II (1978-2005); arcybiskup metropolita krakowski, kardynał; beatyfikowany w 2011 r., kanonizowany 27 kwietnia 2014 r.

2015 – W Warszawie zmarła Barbara Sass, reżyser m.in. filmów „Debiutantka”, „Krzyk”, „Dziewczęta z Nowolipek” i „Pokuszenie”.

2019 – W Warszawie zmarł Andrzej Trzos-Rastawiecki, reżyser filmów dokumentalnych, m.in. relacji z pielgrzymek Jana Pawła II do Polski („Pielgrzym” z roku 1979 i „Credo” z roku 1983) i fabularnych: „Śmierć w środkowym pokoju”, „Trąd”, „Zapis zbrodni”, „Skazany” i „Gdziekolwiek jesteś Panie Prezydencie…”. W roku 2001 wyreżyserował serial telewizyjny „Marszałek Piłsudski”.

2022 – We Wrocławiu zmarł Janusz Styczeń, poeta, dramatopisarz i prozaik. Należał do grupy literackiej Ugrupowanie 66.

3 kwietnia

1634 – W Łuczy koło Jabłonowa na Pokuciu urodził się Stanisław Jan Jabłonowski, hetman wielki koronny, uczestnik wojny polsko-szwedzkiej (1655-1660), bitwy chocimskiej (1673) i odsieczy wiedeńskiej (1683).

1702 – We Lwowie zmarł hetman wielki koronny Stanisław Jan Jabłonowski, hetman wielki koronny, uczestnik wojny polsko-szwedzkiej (1655-1660), bitwy chocimskiej (1673) i odsieczy wiedeńskiej (1683).

1804 – W Rzeczycy zmarł Jędrzej Kitowicz, ksiądz, pamiętnikarz, historyk, uczestnik konfederacji barskiej, autor „Opisu obyczajów za panowania Augusta III”.

1824 – W Zakopanem urodził się Maciej Sieczka, jeden z pierwszych przewodników tatrzańskich, autor wielu pierwszych wejść na tatrzańskie szczyt, m.in. na Świnicę, Mnicha i Mięguszowiecki Szczyt.

1849 – W Paryżu zmarł Juliusz Słowacki – poeta, dramaturg, jeden z najwybitniejszych twórców polskiego romantyzmu; autor m.in. dramatów „Kordian”, „Balladyna”, „Sen srebrny Salomei”, „Mazepa”, „Samuel Zborowski”, a także poematów „Beniowski”, „Anhelli”, „Król-Duch”.

1886 – W Warszawie urodził się Władysław Tatarkiewicz – historyk filozofii i sztuki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; jego najważniejsze dzieła to „Historia filozofii”, „Historia estetyki”, traktat „O szczęściu”.

1886 – Urodził się Stefan Okrzeja, działacz socjalistyczny, współtwórca Organizacji Bojowej PPS; w 1905 r. aresztowany podczas zamachu na oberpolicmajstra Karla Nolkena; stracony na stokach warszawskiej Cytadeli.

1887 – W Hołowli na Wołyniu urodził się Stefan Frankowski, komandor, w czasie kampanii polskiej 1939 r. dowódca Morskiej Obrony Wybrzeża.

1889 – W Mirowie koło Częstochowy urodził się Marian Januszajtis-Żegota, organizator Polskich Drużyn Strzeleckich, żołnierz Legionów Polskich, generał Wojska Polskiego; uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, w czasie kampanii 1939 r. dowódca Korpusu Ochotniczego Obrony Lwowa.

1896 – W Pradze urodził się Józef Czapski, malarz, krytyk sztuki, pisarz, współzałożyciel i współredaktor paryskiej „Kultury”; uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. i kampanii polskiej 1939 r.; więzień sowieckich łagrów (1939-41); żołnierz Armii Polskiej w ZSRS tworzonej przez gen. Władysława Andersa i II Korpusu Polskiego; autor książki „Na nieludzkiej ziemi”.

1911 – W Wierzchowni koło Grudziądza urodziła się Stanisława Walasiewicz, lekkoatletka, sprinterka, mistrzyni olimpijska z Los Angeles (1932) i wicemistrzyni olimpijska z Berlina (1936); wielokrotna rekordzistka świata i medalistka mistrzostw Europy.

1915 – W Warszawie zmarł Icchok Lejb Perec, poeta, prozaik, dramaturg, tworzący w języku jidysz, działacz społeczny, prawnik; autor „Opowiadań chasydzkich” i „Opowiadań ludowych”, dramatów „Nocą na starym rynku” i „Złoty łańcuch”, a także książki „Moje wspomnienia”.

1925 – W Nicei zmarł Jan Reszke, śpiewak operowy, gwiazda Metropolitan Opera.

1927 – Inauguracja pierwszego sezonu rozgrywek piłkarskich o mistrzostwo Polski w systemie ligowym – Liga Piłki Nożnej; wcześniej w latach 1920-1926 mecze rozgrywano w formule pucharowej.

1935 – W Warszawie zmarł gen. Daniel Konarzewski, prawnik, archeolog, pułkownik armii rosyjskiej, następnie w I Korpusie Polskim w Rosji (1917-18); od 1918 r. w Wojsku Polskim; w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca Wielkopolskiej Grupy Operacyjnej.

1935 – W Krakowie zmarł Wacław Sobieski, historyk, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego.

1937 – W Bielsku-Białej urodziła się Aleksandra Zawieruszanka, aktorka, znana z filmów „Mąż swojej żony”, „Walkower”, „Z tamtej strony tęczy”, „Rzeczpospolita babska”; przez ponad 30 lat występowała na scenie Teatru Narodowego w Warszawie.

1939 – W Warszawie zmarł Walery Sławek, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego, współtwórca Organizacji Bojowej PPS, żołnierz Legionów Polskich, członek Komendy Naczelnej POW, oficer WP, twórca BBWR, trzykrotny premier i marszałek Sejmu.

1939 – Naczelne dowództwo niemieckich sił zbrojnych przedstawiło Hitlerowi projekt dyrektywy w sprawie gotowości bojowej armii na lata 1939-40; jej część, tzw. Wariant Biały (Fall Weiss) dotyczył ewentualnego ataku na Polskę; dokument został podpisany 11 kwietnia 1939 r.

1940 – Zbrodnia katyńska: NKWD rozpoczęło likwidację obozu w Kozielsku, a w kolejnych dniach – obozów w Ostaszkowie (4 kwietnia) i Starobielsku (5 kwietnia); z Kozielska 4 404 jeńców przewieziono do Katynia i zamordowano strzałami w tył głowy; 3 896 jeńców ze Starobielska zabito w pomieszczeniach NKWD w Charkowie, a ich ciała pogrzebano na przedmieściach miasta w Piatichatkach; 6 287 jeńców z Ostaszkowa rozstrzelano w gmachu NKWD w Kalininie, obecnie Twer, a pochowano w miejscowości Miednoje.

1941 – W Radomiu Niemcy utworzyli getto dla ludności żydowskiej.

1942 – W Teheranie powstała Delegatura Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej Polskiego Rządu, której celem było niesienie pomocy m.in. polskim uchodźcom z ZSRS, którzy ewakuowali się wraz z Armią Polską na Wschodzie.

1942 – W Warszawie urodził się Marek Perepeczko, aktor, odtwórca roli Janosika w filmie Jerzego Passendorfera, wystąpił także w „Polowaniu na muchy”, „Panu Wołodyjowskim”, „Brzezinie”, „Weselu” i „Panu Tadeuszu” Andrzeja Wajdy.

1946 – W Pleszewie urodziła się Hanna Suchocka, premier RP w latach 1992-93, minister sprawiedliwości (1997-2000); ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej i Zakonie Kawalerów Maltańskich w latach 2001-13, I wiceprzewodnicząca Komisji Weneckiej w latach 2015-16.

1948 – Podczas wspólnego posiedzenia KC PPR i CKW PPS w sprawie zjednoczenia, podjęto decyzję o budowie Domu Zjednoczonej Partii Klasy Robotniczej Wspólny Dom.

1950 – W Lublinie urodził się Romuald Lipko, kompozytor, multiinstrumentalista, współzałożyciel zespołu Budka Suflera; autor przebojów Anny Jantar „Nic nie może wiecznie trwać” i Zdzisławy Sośnickiej „Aleja gwiazd”.

1980 – Sejm PRL powołał rząd Edwarda Babiucha.

1981 – W Warszawie ukazał się pierwszy numer „Tygodnika Solidarność” (w nakładzie 500 tys. egzemplarzy), niezależnego czasopisma społeczno-polityczno-gospodarczego, którego redaktorem naczelnym został Tadeusz Mazowiecki.

1981 – W Krakowie rozpoczął obrady I Ogólnokrajowy Zjazd Niezależnego Zrzeszenia Studentów, który wybrał władze organizacji; przewodniczącym Krajowej Komisji Koordynacyjnej został Jarosław Guzy.

1981 – W Brześciu nad Bugiem gen. Wojciech Jaruzelski i Stanisław Kania spotkali się z sowieckimi przywódcami.

1983 – W Warszawie zmarł Aleksander Ścibor-Rylski, pisarz, autor m.in. książek „Węgiel”, „Pierścionek z końskiego włosia”, scenarzysta (m.in. „Trąd”, „Człowiek z marmuru”, „Człowiek z żelaza”, „Lalka”), reżyser filmów: „Ich dzień powszedni”, „Jutro Meksyk”, „Wilcze echa”, „Morderca zostawia ślad”.

1989 – Podczas negocjacji w Magdalence osiągnięto porozumienie w sprawie kompetencji prezydenta PRL oraz relacji pomiędzy Sejmem i Senatem; uzgodniono także kwestię podziałów mandatów w przyszłym Sejmie.

1995 – W Naprawie zmarł Bogusław Zych, szermierz, florecista, wielokrotny mistrz Polski, drużynowy brązowy medalista Igrzysk Olimpijskich w Moskwie, mistrz świata, brązowy medalista mistrzostw Europy.

2005 – W Gdańsku zmarł Aleksy Antkiewicz, pierwszy polski medalista olimpijski w boksie – na igrzyskach w Londynie (1948) zdobył brązowy medal; wicemistrz olimpijski z Helsinek (1952); mistrz Europy (1953).

2011 – W Brukseli zmarł Marian Pankowski, pisarz, poeta, tłumacz, dramaturg, autor m.in. dramatu „Teatrowanie nad świętym barszczem”, powieści „Rudolf”, „Putto” i „W stronę miłości”; więzień niemieckich obozów Auschwitz, Gross-Rosen.

2019 – W Warszawie zmarł Jerzy Wójcik, operator filmowy, współtwórca polskiej szkoły filmowej, autor zdjęć do najsłynniejszych polskich filmów lat 50, 60 i 70, między innymi „Popiołu i diamentu” (1958) Andrzeja Wajdy, „Matki Joanna od Aniołów” (1961) i „Faraona” (1966) Jerzego Kawalerowicza, „Westerplatte” (1967) Stanisława Różewicza i „Potopu” (1973) Jerzego Hoffmana.

4 kwietnia

986 – W Kwedlinburgu odbył się zjazd, na którym Mieszko I złożył hołd cesarzowi Ottonowi III i podarował młodemu władcy wielbłąda.

1350 – W Budzie Kazimierz III Wielki zawarł porozumienie z królem węgierskim Ludwikiem Andegaweńskim dotyczące Rusi Halicko-Włodzimierskiej oraz węgierskiej pomocy w walce z Litwą.

1557 – W Ostrownie na Białorusi urodził się Lew Sapieha, hetman wielki litewski, twórca potęgi rodu Sapiehów.

1682 – W majątku Waka, obecnie w granicach Wilna, zmarł Michał Kazimierz Pac, hetman wielki litewski, wojewoda wileński, fundator wielu świątyń, m.in. kościoła świętych Piotra i Pawła w Wilnie, w którym został pochowany.

1782 – Zmarł August Czartoryski, architekt politycznej potęgi tzw. Familii, ojciec Adama Kazimierza Czartoryskiego.

1794 – W bitwie pod Racławicami powstańcy dowodzeni przez Tadeusza Kościuszkę pokonali wojska rosyjskie gen. Aleksandra Tormasowa; w bitwie wsławili się kosynierzy, a do narodowej legendy przeszedł Bartosz Głowacki.

1849 – Armia Sycylijska pod dowództwem gen. Ludwika Mierosławskiego została rozbita przez wojska neapolitańskie w bitwie o Katanię.

1865 – W Niżnym Nowogrodzie urodził się Zdzisław Lubomirski, ziemianin, działacz społeczno-polityczny, prezydent Warszawy (1916-17), członek Rady Regencyjnej (1917-18); w latach 1928-38 senator II RP, w czasie okupacji niemieckiej aresztowany przez Niemców (1942), więziony na Pawiaku.

1875 – W Warszawie urodził się Kazimierz Prószyński, wynalazca, konstruktor, pionier polskiej kinematografii; zginął w niemieckim obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen w marcu 1945 r.

1877 – W Krakowie urodził się Mordechaj Gebirtig, poeta żydowski, autor m.in. wiersza „Bleibt gesund mir, Kroke” („Bądź mi zdrów, Krakowie”); zamordowany przez Niemców w czerwcu 1942 roku.

1883 – W Wieliczce urodził się Władysław Skoczylas, grafik, drzeworytnik, malarz, rzeźbiarz, autor m.in. „Pochodu zbójników”, „Teki zbójnickiej” i „Teki podhalańskiej”.

1912 – W Ostrowcu Świętokrzyskim urodził się Jan Rybkowski, reżyser, scenarzysta, pedagog, scenograf; twórca seriali filmowych „Chłopi”, „Kariera Nikodema Dyzmy” i „Rodzina Połanieckich”.

1914 – W Warszawie urodził się Ryszard Białous, ps. Jerzy, kapitan Armii Krajowej, harcmistrz, żołnierz kampanii obronnej 1939 r., powstaniec warszawski, dowódca Oddziału Specjalnego „Jerzy”, batalionu „Zośka” i brygady dywersji „Broda 53” zgrupowania „Radosław”; więzień niemieckich obozów Bergen-Belsen i Sandbostel, od 1946 roku na emigracji w Argentynie.

1915 – Urodził się Ludwik Bazylow, historyk, badacz dziejów Europy Wschodniej, autor wielu książek poświęconych historii Rosji.

1918 – Rada Regencyjna powołała rząd Jana Kantego Steczkowskiego.

1919 – W Warszawie, w podziemiach Galerii Luxenburga przy ulicy Senatorskiej, założono teatrzyk literacko-artystyczny Qui Pro Quo.

1919 – Powołano do życia Wydział Filozoficzny Wszechnicy Piastowskiej w Poznaniu, przemianowanej w 1955 r. na Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.

1926 – W Częstochowie ukazało się pierwsze wydanie tygodnika katolickiego „Niedziela”.

1932 – W Warszawie urodził się Jerzy Gruza, reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny, scenarzysta, twórca m.in. seriali „Wojna domowa” i „Czterdziestolatek”; dyrektor Teatru Muzycznego w Gdyni w latach 1983-91.

1939 – Początek kilkudniowej wizyty ministra spraw zagranicznych RP Józefa Becka w Londynie, zakończonej wydaniem dwustronnego komunikatu oznaczającego zawarcie wstępnego porozumienia między Polską a Wielką Brytanią o wzajemnej pomocy na wypadek wojny.

1940 – W Warcie koło Sieradza Niemcy zamordowali około 500 pacjentów Publicznego Szpitala Psychiatrycznego.

1940 – Na Firleju pod Radomiem Niemcy dokonali publicznej egzekucji, zabijając 145 mieszkańców wsi Gałki, Gielniów i Mechlin za udzielanie pomocy oddziałowi mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”; w czasie II wojny światowej na Firleju w masowych egzekucjach Niemcy zamordowali od 12-15 tys. osób.

1946 – W Olkuszu urodziła się Halina Wyrodek, aktorka, piosenkarka, gwiazda „Piwnicy pod Baranami”, przez wiele lat związana z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, aktorka filmowa, znana m.in. z ról w filmach „Party przy świecach”, „Grzeszny żywot Franciszka Buły”.

1946 – Sejm przyjął ustawę o nacjonalizacji banków.

1949 – W Waszyngtonie przedstawiciele 12 państw podpisali sojusz wojskowy – Pakt Północnoatlantycki (NATO); w skład sojuszu weszły: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Kanada, Francja, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg, Dania, Norwegia, Islandia i Portugalia.

1949 – W więzieniu we Wronkach zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach, najprawdopodobniej zamordowany na polecenie władz komunistycznych, ppłk dr Wacław Lipiński, historyk, żołnierz Legionów Polskich, członek Komendy Głównej POW, działacz piłsudczykowski; w czasie II wojny światowej współorganizator Konwentu Organizacji Niepodległościowych (1942); po wojnie założyciel i przewodniczący podziemnego Stronnictwa Niezawisłości Narodowej (1946), członek Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Polski Podziemnej (1946-1947); aresztowany przez władze komunistyczne w 1947 r. i skazany na karę śmierci, zamienioną na dożywocie.

1960 – Premiera filmu „Zezowate szczęście” w reżyserii Andrzeja Munka.

1961 – Premiera komedii „Mąż swojej żony” w reżyserii Stanisława Barei.

1962 – W Warszawie urodził się Piotr Siwkiewicz, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Yesterday”, „Pociąg do Hollywood”, „Marcowe migdały”.

1965 – W Warszawie urodził się Janusz Olech, szermierz, szablista, srebrny medalista igrzysk olimpijskich w Seulu (1988).

1966 – W Hamburgu zmarł Alfred Naujocks, SS-Sturmbannfuehrer. Dowódca niemieckiej grupy dywersyjnej odpowiedzialnej za prowokację gliwicką 31 sierpnia 1939 roku.

1977 – W Royan we Francji miało miejsce prawykonanie „Symfonii Pieśni Żałosnych” Henryka Mikołaja Góreckiego, który przyniósł mu międzynarodową sławę; tematem utworu jest tęsknota i cierpienie matki i jej dzieci.

1980 – W Warszawie zmarł prof. Władysław Tatarkiewicz – historyk filozofii i sztuki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; jego najważniejsze dzieła to „Historia filozofii”, „Historia estetyki”, traktat „O szczęściu”.

1980 – W Nowym Jorku zmarł Aleksander Ford, reżyser, autor filmów „Ulica Graniczna”, „Krzyżacy”, „Pierwszy dzień wolności”, „Młodość Chopina” i „Ósmy dzień tygodnia”.

2004 – W Warszawie zmarł Marian Jonkajtys, aktor, reżyser, poeta, wykładowca warszawskiej PWST, twórca Teatru Na Targówku (późniejszego Teatru Rampa).

2016 – W Warszawie zmarła Elżbieta Dziębowska „Dewajtis”, harcerka Szarych Szeregów, żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka akcji „Kutschera” oraz Powstania Warszawskiego, muzykolog, wykładowca uniwersytecki, wieloletnia redaktor Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.

5 kwietnia

1382 – W Żninie zmarł arcybiskup gnieźnieński Janusz Suchywilk, jeden z najważniejszych polityków czasów panowania Kazimierza III Wielkiego, bliski współpracownik króla, współautor Statutów Kazimierzowskich.

1573 – W Warszawie otwarto pierwszy stały most na Wiśle; drewniana konstrukcja, której budową kierował Erazm z Zakroczymia, miała ok. 500 metrów długości.

1807 – Napoleon Bonaparte podpisał dekret o utworzeniu Legii Polskiej, przemianowanej w lipcu 1807 r. na Polsko-Włoską, późniejszej Legii Nadwiślańskiej.

1831 – W warszawskim Teatrze Wielkim odbyło się pierwsze wykonanie „Warszawianki”, pieśni rewolucyjnej do słów Casimira Francois Delavigne w tłumaczeniu Karola Sienkiewicza, z muzyką Karola Kurpińskiego.

1857 – W Waszyngtonie zmarł Jan Tyssowski, działacz polityczny, żołnierz Powstania Listopadowego, przywódca powstania krakowskiego w 1846 roku.

1862 – W Krakowie z inicjatywy Józefa Dietla ukazał się pierwszy numer „Przeglądu Lekarskiego”, najstarszego wydawanego do dziś pisma medycznego.

1863 – Powstanie Styczniowe: pod Szklarami Rosjanie rozbili 500-osobowy oddział galicyjskich ochotników.

1871 – W Borowie koło Łowicza urodził się Stanisław Grabski, polityk, ekonomista, publicysta, ideolog Narodowej Demokracji, poseł na Sejm II RP.

1882 – W Kaliszu urodził się Jerzy Świrski, wiceadmirał, w latach 1920-25 dowódca Floty i Wybrzeża, następnie szef Kierownictwa Marynarki Wojennej (1925-46).

1883 – Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego Zygmunt Wróblewski i Karol Olszewski jako pierwsi dokonali skroplenia tlenu.

1925 – W Poznaniu urodził się Zbigniew Raszewski, historyk teatru, profesor Instytutu Sztuki PAN.

1934 – W Wilnie urodził się Bohdan Poręba, reżyser, publicysta; twórca filmów „Gniewko, syn rybaka”, „Hubal”, „Jarosław Dąbrowski”, „Katastrofa w Gibraltarze” i „Polonia Restituta”; członek Patriotycznego Ruchu Ocalenia Narodowego, współzałożyciel Zjednoczenia Patriotycznego „Grunwald”.

1935 – W Warszawie zmarł Emil Młynarski, dyrygent, skrzypek, kompozytor; w latach 1919-29 dyrektor Opery Warszawskiej.

1937 – W Częstochowie urodziła się Elżbieta Kępińska, aktorka filmowa i teatralna, znana m.in. z ról w filmach „Dotknięcie nocy”, „Samson”, „Romans Teresy Hennert”.

1939 – Premiera filmu „Włóczęgi” w reżyserii Michała Waszyńskiego.

1941 – Z więzienia na Pawiaku wywieziono do KL Auschwitz 1021 więźniów; wśród nich m.in. Stefana Jaracza i Leona Schillera.

1941 – W Weisser Hirsch koło Drezna zmarł gen. Franciszek Kleeberg, żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej; w czasie kampanii polskiej w 1939 r. dowódca SGO „Polesie”.

1942 – Zakończenie ewakuacji pierwszej części Polskich Sił Zbrojnych ze Związku Sowieckiego do Iranu; od 24 marca do 5 kwietnia 1942 r. ZSRS opuściło blisko 44 tys. osób, w tym ponad 33 tys. wojskowych.

1943 – W niemieckim obozie na Majdanku zmarł Onufry Kopczyński, kompozytor, publicysta, działacz polityczny, członek Konfederacji Narodu, założyciel i pierwszy redaktor pisma „Sztuka i Naród”.

1945 – W Zakopanem urodziła się Teresa Bogucka, dziennikarka, działaczka opozycji demokratycznej w czasach PRL.

1948 – Przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Gdańsku rozpoczął się proces Alberta Forstera, gdańskiego gauleitera (szefa okręgu partyjnego NSDAP), namiestnika Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, odpowiedzialnego m.in. za utworzenie obozu koncentracyjnego Stutthof oraz za zbrodnie dokonywane przez Niemców na Polakach w Piaśnicy od października 1939 r. do kwietnia 1940 r.; Forster skazany został na śmierć, wyrok wykonano 28 lutego 1952 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie.

1952 – Podpisano polsko-sowiecką umowę o budowie Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie.

1952 – W holenderskiej stoczni zwodowany został statek pasażerski „Maasdam IV” – późniejszy TSS „Stefan Batory”, ostatni polski transatlantyk.

1953 – W Warszawie zmarł Jerzy Boczkowski, kompozytor, dziennikarz, prezes ZAiKS w latach 1936-47, współtwórca i kierownik artystyczno-literacki kabaretu Qui Pro Quo.

1956 – W Warszawie rozpoczął działalność klub studencki „Stodoła”.

1969 – Premiera serialu telewizyjnego „Hrabina Cosel” w reżyserii Jerzego Antczaka.

1982 – Wznowił emisję zawieszony po wprowadzeniu stanu wojennego Program III Polskiego Radia.

1989 – Po dwóch miesiącach negocjacji nastąpiło podpisanie porozumień i uroczyste posiedzenie plenarne zamykające obrady Okrągłego Stołu; wydarzenie zapoczątkowało demokratyzację życia politycznego w Polsce i pokojowe przemiany w państwach bloku wschodniego.

2004 – Pracę zakończyła sejmowa komisja śledcza do zbadania ujawnionych w mediach zarzutów dotyczących przypadków korupcji podczas prac nad nowelizacją ustawy o radiofonii i telewizji, powszechnie zwana „komisją do spraw afery Rywina”.

2009 – W Warszawie zmarł Wojciech Alaborski, aktor filmowy i teatralny, znany m.in. z ról w filmach „Znak orła”, „Akcja pod Arsenałem”, „Bestia”, „Człowiek z żelaza”.

2016 – W Świdniku zmarła Zyta Gilowska – ekonomistka, w latach 2006-07 wicepremier i minister finansów w rządzie Prawa i Sprawiedliwości, wcześniej polityk Platformy Obywatelskiej.

2017 – W Warszawie zmarła Olga Johann, socjolog i psycholog, działaczka samorządowa, wiceprzewodnicząca Rady m.st. Warszawy, znana z zaangażowania na rzecz dekomunizacji przestrzeni publicznej.

2020 – W Warszawie zmarła Marta Olszewska, dziennikarka i działaczka opozycji antykomunistycznej, autorką sprawozdań z procesów robotników z Ursusa, morderców ks. Jerzego Popiełuszki oraz pierwszego wywiadu z płk. Ryszardem Kuklińskim, wdowa po zmarłym w 2019 r. premierze Janie Olszewskim.

2022 – W Świdnicy w wieku 112 lat zmarł Stanisław Kowalski, najstarszy mężczyzna w historii Polski. W wieku 104 lat ustanowił rekord Europy w biegu na 100 metrów w swojej kategorii wiekowej. W 2015 r. został złotym medalistą halowych mistrzostw Europy weteranów w swojej kategorii wiekowej.

6 kwietnia

1411 – W Niedzielę Palmową delegacja gdańszczan zaproszona na rokowania z krzyżakami została podstępnie uwięziona, a trzech z nich zamordowano – burmistrzów Konrada Leczkowa i Arnolda Hechta oraz rajcę Bartłomieja Grossa.

1654 – Dekret króla Jana II Kazimierza Wazy nakazujący wypędzenie z Rzeczypospolitej cudzoziemców-innowierców.

1807 – Napoleon podpisał dekret o utworzeniu pułku polskich szwoleżerów gwardii.

1810 – W Niebadylu koło Białobrzegów urodził się Dionizy Czachowski, ziemianin; w Powstaniu Styczniowym szef sztabu zgrupowania gen. Mariana Langiewicza, dowódca samodzielnego oddziału operującego na Kielecczyźnie i Lubelszczyźnie, następnie naczelnik województwa sandomierskiego; walczył w bitwach pod Małogoszczą, Pieskową Skałą i Grochowiskami; poległ pod Jaworowem Soleckim w listopadzie 1863 r.

1814 – W Łohojsku na Białorusi urodził się Eustachy Tyszkiewicz, archeolog, kolekcjoner, założyciel Muzeum Starożytności w Wilnie.

1841 – W Paniowcach Zielonych na Podolu urodził się Sygurd Wiśniowski, pisarz, podróżnik, reportażysta, żołnierz oddziałów Giuseppe Garibaldiego, autor m.in. „Dziesięciu lat w Australii”.

1848 – Władze austriackie zezwoliły Uniwersytetowi Lwowskiemu na prowadzenie wykładów w języku polskim.

1851 – W Grabienicach Małych urodził się Władysław Smoleński, historyk, przedstawiciel tzw. szkoły warszawskiej, badacz dziejów nowożytnych.

1888 – W Krakowie urodził się Mieczysław Smolarski, pisarz, poeta, jeden z twórców polskiej literatury fantastycznej, autor m.in. książek „Miasto światłości”, „Podróż, poślubna pana Hamiltona”, „Białe moce”.

1896 – W Atenach rozpoczęły się pierwsze nowożytne Igrzyska Olimpijskie.

1901 – We Lwowie urodził się Marian Hemar, pisarz, satyryk, autor tekstów piosenek, dramaturg, kierownik literacki teatrów rewiowych; od 1939 roku przebywał na emigracji; autor tekstów m.in. piosenek „Upić się warto”, „Ten wąsik”, „Nikt, tylko ty”, „Kiedy znów zakwitną białe bzy”.

1910 – Statek szkolny niemieckiej marynarki handlowej „Prinzess Eitel Friedrich” (późniejszy „Dar Pomorza”) wypłynął z Hamburga w swój dziewiczy rejs.

1914 – W Kuklówce Zarzecznej na Mazowszu zmarł Józef Chełmoński, malarz, przedstawiciel realizmu, autor m.in. obrazów „Babie lato”, „Bociany”.

1914 – W Łodzi urodził się Arnold Mostowicz, lekarz, dziennikarz, pisarz, redaktor „Szpilek”; w czasie II wojny światowej kronikarz łódzkiego getta, więzień KL Auschwitz i innych niemieckich obozów koncentracyjnych.

1915 – W Wielopolu Skrzyńskim urodził się Tadeusz Kantor, reformator XX-wiecznego teatru, malarz, scenograf, aktor, wykładowca krakowskiej ASP; autor manifestów artystycznych, współzałożyciel Grupy Krakowskiej i założyciel Teatru Cricot 2; jego najgłośniejsze spektakle to „Umarła klasa”, „Wielopole, Wielopole”, „Niech sczezną artyści”, „Nigdy tu już nie powrócę”.

1922 – Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę „o objęciu władzy państwowej nad Ziemią Wileńską” – oznaczało to włączenie tzw. Litwy Środkowej w skład Rzeczpospolitej.

1922 – W Modlinie urodził się Jan Kryst, żołnierz Armii Krajowej, pseudonim „Alan”, w maju 1943 roku, będąc w ostatnim stadium gruźlicy zdecydował się na samobójczy atak na niemiecką restaurację „Adria” w Warszawie, w czasie którego zabił trzech i ranił dwóch funkcjonariuszy gestapo.

1927 – W Warszawie urodziła się Bogna Sokorska, śpiewaczka operowa, dysponująca sopranem koloraturowym.

1929 – W Krakowie zmarł Feliks Jasieński, krytyk i kolekcjoner sztuki, podróżnik, właściciel kolekcji dzieł sztuki japońskiej, która podarował Muzeum Narodowemu w Krakowie; obecnie wystawiane są w krakowskim Centrum Sztuki i Techniki japońskiej „Manggha” (nazwa pochodzi od jednego z pseudonimów artystycznych Jasieńskiego).

1929 – W Gwoźdźcu (obecnie Nawojowa Góra) pod Krzeszowicami urodził się Stanisław Czycz, poeta, prozaik, autor opowiadania „And” oraz książek „Pawana”, „Nie wierz nikomu”.

1939 – W Warszawie urodziła się Olga Lipińska, reżyser, twórczyni telewizyjnych cykli satyrycznych „Gallux Show”, „Właśnie leci kabarecik” i „Kabaretu Olgi Lipińskiej”.

1939 – Podczas wizyty ministra spraw zagranicznych Józefa Becka w Londynie ogłoszono przekształcenie gwarancji brytyjskich dla Polski z 31 marca w gwarancje wzajemne.

1942 – W Tczewie urodził się Ryszard Karczykowski, śpiewak operowy, tenor, pedagog, profesor Uniwersytetu Muzycznego w Warszawie i Akademii Muzycznej w Krakowie.

1945 – Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło Centralne Obozy Pracy w Warszawie, Poniatowie, Krzesimowie, Potulicach i Jaworznie; więziono w nich osoby oskarżone o kolaborację z Niemcami w czasie wojny oraz o działalność antykomunistyczną.

1945 – Samodzielny Batalion Wojsk Wewnętrznych dokonał pacyfikacji wsi Gorajec w okolicach Lubaczowa, w czasie której zabitych zostało około 150 Ukraińców, w większości cywilów.

1961 – W Londynie zmarła Stefania Zahorska, literatka, krytyczka sztuki, tłumaczka, autorka m.in. dramatu „Smocza 13” i książek „Ziemia pojona gniewem”, „Stacja Abbesses”; po II wojnie światowej działała i tworzyła na emigracji.

1980 – Premiera serialu telewizyjnego „Kariera Nikodema Dyzmy” w reżyserii Jana Rybkowskiego i Marka Nowickiego z niezapomnianą kreacją Romana Wilhelmiego.

1985 – W Warszawie zmarł Stanisław Zaczyk, aktor filmowy i teatralny, wystąpił m.in. w serialach „Stawka większa niż życie”, „Polskie drogi”, „Dom”, a także w filmach „Czekam w Monte-Carlo” i „Jezioro osobliwości”.

1990 – Sejm uchwalił ustawy o Policji, Urzędzie Ochrony Państwa i Urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych; ich konsekwencją było przekształcenie Milicji Obywatelskiej w Policję oraz zastąpienie zlikwidowanej Służby Bezpieczeństwa Urzędem Ochrony Państwa.

1990 – Sejm uchwalił ustawę o przywróceniu Święta Narodowego 3 Maja oraz ustawę o zniesieniu 22 lipca jako Narodowego Święta Odrodzenia Polski.

2006 – W Warszawie zmarł Augustyn Bloch, kompozytor, organista, autor m.in. „Medytacji na sopran, organy i perkusję”, „Dialogów na skrzypce i orkiestrę”, „Oratorium na skrzypce, organy i perkusję”, baletów „Oczekiwanie” i „Gilgamesz” oraz muzyki do wielu słuchowisk Teatru Polskiego Radia.

2009 – W Warszawie zmarł Andrzej Stelmachowski, prawnik, doradca komitetu strajkowego w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r., uczestnik obrad Okrągłego Stołu, marszałek senatu (1989-1991), minister edukacji narodowej (1991-92); prezes Stowarzyszenia Wspólnota Polska w latach 1990-2008.

2017 – W Krakowie zmarł prof. Jerzy Vetulani, wybitny psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, popularyzator nauki, jeden z grona założycieli krakowskiej Piwnicy pod Baranami.

7 kwietnia

1656 – Pod Warką wojska polskie dowodzone przez Stefana Czarnieckiego pokonały armię szwedzką.

1656 – W Arciszewie pod Gdańskiem zmarł Krzysztof Arciszewski, generał artylerii koronnej, arianin; w służbie holenderskiej brał udział w Brazylii w walkach z wojskami portugalskimi i hiszpańskimi, uzyskując w 1638 r. stopień admirała, uczestnik bitew pod Piławcami i Zborowem w czasie powstania Chmielnickiego.

1763 – W Firlejowie zmarł Benedykt Chmielowski, ksiądz, pisarz, autor „Nowych Aten”, pierwszej encyklopedii polskiej, zawierającej słynną definicję konia: „koń jaki jest, każdy widzi”.

1833 – W Berlinie zmarł Antoni Radziwiłł, pruski polityk, wojskowy, kompozytor, pierwszy i jedyny namiestnik Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

1882 – W Delatynie na Ukrainie urodził się Józef Rybak, oficer austriacki, szef Głównego Ośrodka Wywiadowczego w Krakowie; gen. WP, w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca Grupy Operacyjnej 3 Armii; I zastępca Szefa Sztabu Głównego WP (1921-1924), następnie dowódca Okręgu IX w Brześciu nad Bugiem (1924-26) i Inspektor Armii w Warszawie (1926-30).

1884 – W Krakowie urodził się Bronisław Malinowski, antropolog społeczny, etnolog, religioznawca, podróżnik; autor prac „Argonauci Zachodniego Pacyfiku”, „Życie seksualne dzikich w północno-zachodniej Melanezji” i „Zwyczaj i zbrodnia w społeczności dzikich”.

1900 – W Warszawie urodził się Adolf Dymsza (właśc. Bagiński), aktor, reżyser, gwiazda polskiego kina i kabaretu; znany z filmów „Antek Policmajster”, „ABC miłości”, „Dodek na froncie”, „Paweł i Gaweł”, „Sportowiec mimo woli”, „Skarb”, „Nikodem Dyzma” i „Cafe pod Minogą”.

1906 – W Nowym Sączu urodził się Artur Eisenbach, historyk, badacz dziejów Żydów polskich, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego w latach 1966-1968, pracownik IH PAN.

1922 – Premiera filmu „Chłopi” w reżyserii Eugeniusza Modzelewskiego.

1922 – Zakłady Fablok z Chrzanowa przekazały PKP pierwszy wyprodukowany i częściowo zaprojektowany w Polsce parowóz towarowy serii Tr21. Maszyny te służyły w PKP do połowy lat siedemdziesiątych.

1933 – Premiera filmu „Jego ekscelencja subiekt” w reżyserii Michała Waszyńskiego.

1938 – Sejm jednomyślnie uchwalił „Ustawę o ochronie imienia Józefa Piłsudskiego, pierwszego Marszałka Polski”, przewidującą karę do pięciu lat więzienia za uwłaczanie pamięci zmarłego.

1938 – Premiera filmu „Szczęśliwa 13-ka” w reżyserii Mariana Czauskiego.

1943 – W Warszawie postała Polska Armia Ludowa – konspiracyjna organizacja zbrojna, zrzeszająca lewicowe oddziały zbrojne: Milicję Ludową RPPS, Polską Ludową Akcję Niepodległościową i część oddziałów Komendy Obrońców Polski.

1946 – W Londynie ukazał się pierwszy numer „Wiadomości” pod redakcją Mieczysława Grydzewskiego.

1947 – W Mysłowicach urodził się Andrzej Nardelli, aktor, piosenkarz, wystąpił m.in. w filmach „Szkice warszawskie”, „Szklana kula” i „Nie lubię poniedziałku”.

1949 – Sejm uchwalił ustawę o likwidacji analfabetyzmu.

1949 – We Włoszczowie urodził się Janusz Anderman, pisarz, tłumacz, felietonista, autor m.in. książek „Zabawa w głuchy telefon”, „Gra na zwłokę”, „Fotografie” i scenariuszy do filmów „Białe tango”, „Mniejsze zło”.

1950 – Stanisław Skalski, as polskiego lotnictwa, uczestnik Bitwy o Anglię, skazany został przez władze komunistyczne na karę śmierci, zamienioną na dożywocie; był on oskarżony bezpodstawnie o szpiegostwo, poddany był brutalnemu śledztwu; w 1956 r. uwolniony i zrehabilitowany.

1950 – W Katowicach urodził się Jerzy Grunwald, muzyk, kompozytor, członek zespołów Ślęzanie, Niebieski-Czarni i No To Co.

1962 – W Penley w Wielkiej Brytanii zmarł gen. Walerian Czuma, żołnierz Legionów Polskich, dowódca oddziałów polskich na Syberii (1918-20), generał WP i bohaterski dowódca obrony Warszawy we wrześniu 1939 r.

1966 – W Gdańsku urodził się Mikołaj Trzaska, muzyk, kompozytor, saksofonista, autor muzyki do filmów Wojciecha Smarzowskiego „Dom Zły”, „Drogówka”, „Pod Mocnym Aniołem”.

1972 – W Londynie zmarł August Zaleski, minister spraw zagranicznych II RP (1926-32), prezydent RP na uchodźstwie w latach 1947-72.

1981 – W Chicago zmarł Krzysztof Klenczon, kompozytor, wokalista i gitarzysta, członek zespołów Niebiesko-Czarni, Czerwone Gitary, Trzy Korony; autor przebojów „Taka jak Ty”, „Historia jednej znajomości”, „Wróćmy nad jeziora”, „Jesień idzie przez park”, „Kwiaty we włosach” i „Port”.

1982 – W Dąbrowie Tarnowskiej urodziła się Agata Mróz, siatkarka, mistrzyni Polski i Hiszpanii, dwukrotna złota medalista mistrzostw Europy; zmarła w 2008.

1989 – Sejm uchwalił „Ustawę o zmianie Konstytucji PRL”, wprowadzającą m.in. zapisy o Senacie, urzędzie prezydenta oraz ordynacjach wyborczych do Sejmu i Senatu, a także „Prawo o stowarzyszeniach”.

1995 – W Warszawie uruchomiono 18-kilometrowy odcinek I linii metra: Kabaty-Politechnika.

2005 – Opublikowano testament zmarłego 2 kwietnia papieża Jana Pawła II.

2020 – W Warszawie zmarł Wiktor Bater, korespondent polskich mediów w Rosji, laureat nagrody Grand Press w kategorii news za pierwszą informację o rozbiciu się prezydenckiego samolotu w Smoleńsku, autor książki „Nikt nie spodziewa się rzezi. Notatki korespondenta wojennego” w której opisywał m.in. życie w oblężonym Sarajewie, Bagdadzie pod amerykańską okupacją oraz wydarzenia w Biesłanie w 2004 r.

2022 – W Warszawie zmarł Ludwik Dorn, polityk, działacz Komitetu Obrony Robotników, współzałożyciel Porozumienia Centrum i Prawa i Sprawiedliwości, jej wiceprezes tej partii w latach 2001–2007. W latach 2005–07 pełnił funkcję wicepremiera oraz ministra spraw wewnętrznych i administracji w rządach Kazimierza Marcinkiewicza i Jarosława Kaczyńskiego, a w 2007 r. był marszałkiem Sejmu.

Jak przekazywać wiedzę o przeszłości?

.Główny specjalista w Wydziale Komunikacji Biura Prezesa IPN, Paweł BŁAŻEWICZ, na łamach „Wszystko co Najważniejsze” zaznacza, że: „Dyskusja na temat historii – jej wpływu na teraźniejszość i przyszłość, a także na temat sposobów jej przekazywania, zwłaszcza młodym ludziom – jest obecnie bardzo potrzebna. Przestrzenią do refleksji na ten temat mogą być wydarzenia takie jak Kongres Pamięci Narodowej, zorganizowany przez IPN w kwietniu 2023 r. Wartością jest w tym kontekście włączenie do debaty nie tylko Polaków, ale i przedstawicieli innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Mimo stosunkowo podobnych doświadczeń bardzo słabo znamy nawzajem historię naszych krajów; pobieżnie znamy niektóre wydarzenia z dziejów sąsiedniego państwa, np. rok 1968 w Czechosłowacji czy rok 1956 na Węgrzech. Nasza wiedza kończy się jednak na ogólnikach. To bardzo przykre. Sądzę, że wspólne refleksje mogą przyczynić się do lepszej współpracy”.

„W dyskusji na temat historii nie mniej istotne jest to, jak zainteresować nią młodzież. Przez dwadzieścia lat byłem nauczycielem i uważam, że kluczem są wzajemne zaufanie i nadzieja pokładana w uczniach. Kwestie techniczne są drugorzędne wobec osobistej relacji między nauczycielem i uczniem”.

„Zaufanie jest fundamentem, na którego bazie każdego ucznia można nauczyć każdego przedmiotu, przynajmniej w zakresie podstawowym. Każdy, kto chce przekazać wiedzę o przeszłości, powinien również uwierzyć w siebie, bo wszyscy dysponujemy historią swojego życia. Warto wygrzebać z zakamarków pamięci osobiste wspomnienia, które najlepiej poruszają emocje, wyciągnąć pamiątki, nawet jeśli byłby to tylko bilet tramwajowy za 1500 zł z późnych lat 80. XX w.”.

„Ponieważ w moim mieszkaniu rodzinnym przez dziewięć lat znajdowała się tajna, konspiracyjna drukarnia „Solidarności”, jest mi dużo łatwiej przekazać uczniom wiedzę na temat ówczesnych wydarzeń. Pokazuję im również pamiątki związane ze zbrodnią katyńską, ponieważ mój stryj Roman Fela został zamordowany w tym czasie w Charkowie. Zanim Sowieci wydali wyrok na polskich oficerów, zdążył wysłać z obozu ze Starobielska do Wilna – bo tam mieszkała jego rodzina – dwie pocztówki. W moim rodzinnym domu przechowywano je jak relikwie. Co jakiś czas rodzice pokazywali je nam. Rozmawialiśmy wtedy o tej zbrodni oraz o innych wydarzeniach w relacjach polsko-rosyjskich, trzymając w rękach świadectwa z tamtej epoki. Wraz z kolegami stawałem potem w szkole w obronie prawdy o Katyniu„.

„Nie sama wiedza o faktach, ale zrozumienie ich przyczyn i konsekwencji ma fundamentalne znaczenie dla kształtowania kolejnych generacji. W tym kontekście znów należy wrócić do zaufania, bez którego niektóre wydarzenia z historii mogą brzmieć niewiarygodnie, zakrawać na teorię spiskową. Zofia Szutrak, przyjaciółka naszej rodziny, była mocno zaangażowana w „Solidarność Walczącą”. Mieszkała sama. Nieraz, gdy wychodziła z domu, komunistyczna tajna policja polityczna SB wchodziła do jej mieszkania, dokonywała z pozoru absurdalnych rzeczy: przewieszała obrazy, nalewała wody do kubka na długopisy. Kto mógłby w to uwierzyć?! W pierwszej chwili brzmi to mało wiarygodnie – ogólna wiedza podpowiada, że SB morduje, zamyka w więzieniu, ale nie przewiesza obrazów w mieszkaniach opozycjonistów. Te działania służb komunistycznych wymierzone w Zofię Szutrak miały na celu nie tyle jej zlikwidowanie, ile odebranie jej wiarygodności w środowisku czy zniszczenie zdrowia psychicznego. Pani Zosia, mając tę świadomość, nie zwierzała się z tego nikomu aż do początku lat 90. Historia ta pokazuje, jak ważne jest zaufanie do osób, które opowiadają o przeszłości: o życiu osobistym, o funkcjonowaniu państw, o relacjach międzynarodowych” – pisze Paweł BŁAŻEWICZ w tekście „Jak przekazywać wiedzę o przeszłości?„.

PAP/WszytskocoNajważniejsze/eg