Kalendarz rocznic 15-21 stycznia 2024

Przedstawiamy Państwu zestawienie najważniejszych rocznic historycznych, o których warto pamiętać w pierwszym tygodniu 2024 roku.

15 stycznia

1547 – Siedlce otrzymały prawa miejskie.

1582 – W Jamie Zapolskim Rzeczpospolita i Rosja podpisały rozejm kończący wojnę o Inflanty.

1734 – Na Wawelu odbyły się uroczystości pogrzebowe Augusta II Mocnego oraz zmarłego w 1697 r. Jana III Sobieskiego, którego szczątki złożono po śmierci w kościele kapucynów przy ulicy Miodowej w Warszawie; wraz z Sobieskim w krypcie wawelskiej pochowana została jego żona królowa Maria Kazimiera; były to ostatnie królewskie pogrzeby na Wawelu.

1791 – W Teatrze Narodowym w Warszawie odbyła się premiera dramatu „Powrót posła” Juliana Ursyna Niemcewicza.

1813 – Wojska rosyjskie rozpoczęły oblężenie Gdańska bronionego przez francuski garnizon dowodzony przez marszałka Jeana Rappa.

1837 – W Mikołajowie koło Stryja urodził się Walery Łoziński, pisarz, publicysta, autor m.in. powieści „Zaklęty dwór”.

1847 – W Boczkach urodził się Marceli Nencki, lekarz, fizjolog, uczestnik Powstania Styczniowego.

1869 – W Krakowie urodził się Stanisław Wyspiański, dramaturg, poeta, malarz, reformator teatru; autor „Wesela”, „Nocy Listopadowej”, „Wyzwolenia” i „Warszawianki”.

1871 – Powstało Warszawskie Towarzystwo Muzyczne.

1876 – Debiut teatralny Ludwika Solskiego. Aktor wystąpił pod pseudonimem „Mancewicz” w roli Alberta w sztuce Paula Fevala, „Syn diabła”, wystawionej w Teatrze Krakowskim.

1882 – W Świątnikach koło Włocławka urodził się Florian Znaniecki, filozof, socjolog, autor m.in. prac „Socjologia wychowania”, „Upadek cywilizacji zachodniej”, „Współczesne narody”; współautor opracowania „Chłop polski w Europie i Ameryce”.

1882 – W Starzenicach urodził się Ignacy Kozielewski, dziennikarz, organizator ruchu skautowego, autor tekstu, „Wszystko, co nasze”, który później stał się hymnem polskiego harcerstwa.

1885 – W Warszawie zmarł Antoni Edward Odyniec, poeta, filareta, pamiętnikarz, tłumacz; autor „Listów z podróży” opisujących wspólną z Adamem Mickiewiczem podróż po Europie (1829-1830).

1898 – W Krakowie zmarł prof. Lucjan Malinowski, językoznawca, pionier dialektologii polskiej.

1907 – W Warszawie urodził się Janusz Kusociński – lekkoatleta, mistrz olimpijski z Los Angeles w 1932 r. w biegu na 10 tys. metrów, medalista mistrzostw Europy, wielokrotny rekordzista i mistrz Polski w biegach; w czasie okupacji zaangażowany w działalność konspiracyjną; rozstrzelany przez Niemców w Palmirach w 1940 r.

1914 – W Warszawie urodził się Stefan Bałuk, cichociemny, żołnierz AK, powstaniec warszawski; członek Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość; aresztowany w 1945 r. i skazany na 2,5 roku więzienia; fotograf, współautor pierwszego albumu o Powstaniu Warszawskim „Miasto nieujarzmione”.

1917 – W Warszawie odbyło się pierwsze posiedzenie Tymczasowej Rady Stanu, jej przewodniczącym wybrano Wacława Niemojewskiego.

1918 – We Lwowie zmarł Wojciech Kętrzyński (właśc. Adalbert von Winkler), działacz polskiego ruchu narodowego na Mazurach, historyk, mediewista, w latach 1876-1918 dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie. Na jego cześć w 1946 roku miasto Rastembork otrzymało nazwę „Kętrzyn”.

1919 – W Berlinie zastrzelona została Róża Luksemburg, działaczka polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, ekonomistka; współzałożycielka SDKPiL (1893); należała do przywódców niemieckiej SPD i II Międzynarodówki; współzałożycielka Związku Spartakusa i KPD.

1919 – W katastrofie na Morzu Śródziemnym zginął Andrzej Małkowski, propagator skautingu, jeden z twórców harcerstwa w Polsce; żołnierz Legionów Polskich i Armii Polskiej we Francji.

1920 – Na podstawie uchwały Sejmu Ustawodawczego marka polska stała się prawnym środkiem płatniczym na obszarze państwa polskiego.

1925 – W Warszawie urodził się Jarema Stępowski, aktor, piosenkarz; wykonawca piosenek m.in. „Jadziem na Bielany”, „O jednej Wiśniewskiej”, „Taksówkarz warszawski”, „Tango andrusowskie”; znany m.in. z serialu „Wojna domowa”.

1928 – W Wilnie uruchomiono rozgłośnię Polskiego Radia.

1929 – W Warszawie urodził się Stefan Amsterdamski, filozof, dyrektor powstałej w 1992 r. Szkoły Nauk Społecznych przy IFiS PAN; prowadził badania m.in. w zakresie metodologii filozofii i historii nauki, a także socjologii wiedzy.

1930 – Zainaugurowała działalność rozgłośnia Polskiego Radia we Lwowie.

1931 – W Genewie podpisany został traktat gwarancyjny pomiędzy Polską i Rumunią.

1931 – W Warszawie urodził się Jan Błoński, historyk literatury, krytyk literacki, tłumacz, uznanie w świecie literackim przyniosły mu jego interpretacje dzieł klasyków XX wieku: Prousta, Becketta, Stanisława Ignacego Witkiewicza. Pisał też o Gombrowiczu, Miłoszu i Mrożku; w 1987 r. w „Tygodniku Powszechnym” ukazał się jego tekst „Biedni Polacy patrzą na getto”, oceniany jako niezwykle ważny dla stosunków polsko-żydowskich.

1935 – Dokonano oblotu samolotu turystycznego RWD-13.

1938 – W holenderskiej stoczni we Vlissingen zwodowano okręt podwodny ORP „Orzeł”.

1938 – W Warszawie urodziła się Barbara Wrzesińska, aktorka filmowa i teatralna; zagrała m.in. w serialu telewizyjnym „Lalka” w reż. Ryszarda Bera; znana z telewizyjnego kabaretu Olgi Lipińskiej.

1940 – We Francji rozpoczęto tworzenie Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, jej dowódcą został gen. Zygmunt Szyszko-Bohusz.

1944 – W obliczu nadciągających ze wschodu wojsk sowieckich 27 Wołyńska Dywizja Piechoty Armii Krajowej rozpoczęła realizację planu Akcji „Burza” na Wołyniu.

1944 – Komendant Główny Narodowych Sił Zbrojnych płk Tadeusz Kurcyusz w rozkazie do żołnierzy stwierdził, że wkraczające na terytorium Polski wojska sowieckie mają być traktowane jako wróg.

1945 – Armia Czerwona, po bitwie pancernej z Niemcami w rejonie Daleszyc i nad Czarną Nidą, zajęła Kielce.

1945 – W ostatniej niemieckiej egzekucji na terenie Krakowa zginęło 79 mieszkańców miasta.

1945 – Dekretem Rady Ministrów powołany został Narodowy Bank Polski.

1949 – W Wiśniczu koło Bochni urodził się Wiesław Komasa, aktor związany m.in. z Teatrem Nowym w Poznaniu (1973-1988), od 1988 wykładowca w Akademii Teatralnej w Warszawie.

1961 – W Warszawie zmarł Andrzej Pronaszko, malarz, scenograf teatralny.

1969 – Zakończył się proces Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego, których uznano za głównych inspiratorów studenckich protestów z marca 1968 r. – obaj zostali skazani na 3,5 roku więzienia.

1978 – W Bydgoszczy zmarł Teofil Ociepka, malarz, reprezentant sztuki naiwnej.

1979 – W Zakopanem zmarła Olga Drahonowska-Małkowska, pedagog, harcmistrzyni, współzałożycielka polskiego skautingu.

1980 – W Toruniu zmarł Leszek Herdegen, aktor, literat; uczestnik Powstania Warszawskiego; występował w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, a następnie w warszawskich teatrach Studio i Powszechnym; zagrał m.in. w filmach „Kwiecień”, „Mansarda”, „Faraon”, „Potop”, a także w serialu „Stawka większa niż życie”.

1990 – W Krakowie rozpoczęła działalność pierwsza w Polsce komercyjna stacja radiowa RMF FM.

2000 – W Warszawie zmarł Eugeniusz Szyr, polityk, minister (1976-81) i wicepremier (1959-72) rządów PRL; żołnierz Brygad Międzynarodowych w czasie wojny domowej w Hiszpanii.

2001 – Powstała Wikipedia – największa encyklopedia internetowa, redagowana przez samych internautów.

2002 – W Warszawie zmarł Hieronim Przybył, reżyser filmowy, autor m.in. filmów „Rzeczpospolita babska” i „Milion za Laurę”.

2004 – W Radomiu zmarł Antoni Czortek, bokser, uczestnik igrzysk olimpijskich w Berlinie; wicemistrz Europy z Dublina (1939), czterokrotny mistrz Polski; więzień niemieckich obozów Auschwitz i Mauthausen.

2014 – W Borzęcinie koło Warszawy zmarł Eugeniusz Haneman, nestor polskich fotografików; dokumentował Powstanie Warszawskie, był operatorem filmowym, wykładowcą Szkoły Filmowej w Łodzi.

2016 – W Warszawie zmarł Andrzej Kotkowski – reżyser, scenarzysta, twórca m.in. filmu „Obywatel Piszczyk”, aktor, pedagog, członek m.in. Stowarzyszenia Filmowców Polskich.

2016 – W Katowicach rozpoczęły się XII Mistrzostwa Europy w Piłce Ręcznej Mężczyzn, po raz pierwszy organizowane w Polsce.

2023 – W Warszawie zmarł dziennikarz i prezenter muzyczny Marek Gaszyński, autor tekstów ponad 150 piosenek, wśród nich „Snu o Warszawie” i „Gdzie się podziały tamte prywatki”, twórca książek o tematyce muzycznej. Miał 83 lata.

16 stycznia

1791 – W Strzałkowie koło Stopnicy urodził się Henryk Dembiński, działacz emigracyjny, uczestnik wojen napoleońskich; w Powstaniu Listopadowym generał dywizji i gubernator Warszawy; w czasie rewolucji węgierskiej dowódca Armii Północnej, szef sztabu, przejściowo wódz naczelny armii węgierskiej.

1811 – W Łowkowicach urodził się Jan Dzierżon, duchowny, pionier polskiego pszczelarstwa.

1816 – Dekretem namiestnika gen. Józefa Zajączka został wprowadzony nowy podział administracyjny ziem Królestwa Polskiego, dzielący je na województwa, obwody i powiaty.

1826 – W Szostakowie w pow. brzeskim urodził się Romuald Traugutt, generał, dyktator Powstania Styczniowego; skazany przez władze carskie na karę śmierci i stracony w sierpniu 1864 r. na stokach warszawskiej Cytadeli.

1827 – W Szulakach na Podolu urodziła się Marcelina Darowska, zakonnica, mistyczka, założycielka Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP (niepokalanek), beatyfikowana w roku 1996.

1867 – W Poznaniu zmarła Konstancja Łubieńska, pisarka, publicystka, założycielka „Dziennika Domowego”, przyjaciółka Adama Mickiewicza.

1891 – W Warszawie urodził się Tadeusz Kasprzycki, członek Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego, dowódca Pierwszej Kompanii Kadrowej, komendant Polskiej Organizacji Wojskowej; generał Wojska Polskiego, ostatni minister spraw wojskowych II RP.

1919 – Naczelnik Państwa Józef Piłsudski powołał Ignacego Paderewskiego na stanowisko prezesa Rady Ministrów i jednocześnie ministra spraw zagranicznych oraz delegata polskiego na konferencję pokojową w Paryżu.

1919 – We Lwowie zmarł Antoś Petrykiewicz, 13-letni obrońca Lwowa, ciężko ranny w walkach z Ukraińcami; pośmiertnie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari; jest najmłodszym kawaler orderu VM.

1920 – Powołano Radę Ligi Narodów – najważniejszy stały organ tej organizacji międzynarodowej.

1923 – W Krakowie urodziła się Zofia Artymowska, malarka, graficzka; tworzyła dzieła abstrakcyjne.

1935 – W Morges w Szwajcarii zmarła Helena Paderewska, żona Ignacego Jana Paderewskiego, inicjatorka powstania i działaczka Polskiego Czerwonego Krzyża.

1941 – W Krakowie urodziła się Ewa Demarczyk, piosenkarka, związana m.in. z „Piwnicą pod Baranami”; do najbardziej znanych pieśni wykonywanych przez nią należą: „Karuzela z Madonnami”, „Taki pejzaż”, „Grande Valse Brillante”, „Czarne Anioły”, „Wiersze wojenne”, „Cyganka”, „Skrzypek Hercowicz”.

1942 – Początek deportacji ludności żydowskiej z łódzkiego getta do niemieckiego obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem.

1942 – Z oddziału kobiecego na Pawiaku przy ul. Dzielnej w Warszawie uciekły trzy więźniarki polityczne: Ewa Dreżepolska, Zofia Przybytkowska i Teofila Ull; była to jedyna w czasie niemieckiej okupacji udana ucieczka kobiet z tego więzienia.

1943 – W Warszawie zmarł Wincenty Rapacki, aktor, śpiewak, tłumacz.

1944 – W Łodzi urodził się Andrzej Niemczyk, siatkarz, trener, selekcjoner reprezentacji kobiet w siatkówce, z którą zdobył dwa złote medale mistrzostw Europy (2003, 2005).

1945 – Z niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Plaszow wysłano ostatni transport więźniów do obozu zagłady Auschwitz-Birkenau.

1945 – W Warszawie zamordowana została przez Niemców Róża Etkin-Moszkowska, pianistka, laureatka III nagrody I Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina (1927); w czasie niemieckiej okupacji ukrywała się ze względu na swoje żydowskie pochodzenie.

1945 – W obozie koncentracyjnym Neuengamme w Hamburgu zmarł Jerzy Paczkowski, poeta, satyryk, redaktor „Cyrulika Warszawskiego”, dyplomata, żołnierz francuskiego ruchu oporu.

1945 – W Ostrowcu Świętokrzyskim funkcjonariusz PPR i Armii Ludowej mianowany przez władze w Lublinie wojewodą kieleckim Jan Foremniak wraz z kilkoma wspólnikami dokonał napadu rabunkowego na prywatne mieszkanie, podczas którego został zastrzelony przez żołnierza AK Stanisława Kosickiego. Wydarzenie to, po spreparowaniu przez komunistów, stało się kanwą propagandowej powieści Jerzego Andrzejewskiego „Popiół i diament”.

1953 – W Warszawie zmarł Artur Śliwiński, historyk, pisarz, publicysta; członek PPS-Frakcji Rewolucyjnej; przewodniczący Centralnego Komitetu Narodowego w Warszawie (1915-1916), bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego; premier RP (1922), senator (1935-1938); dyrektor Polskiego Banku Komunalnego (1932-1939).

1953 – W Szczecinie urodził się Wojciech Wysocki, aktor; wystąpił m.in. w filmach „Godzina W”, „Wierna rzeka”, „Życie wewnętrzne”, „Pismak”, a także serialu „Ranczo”.

1957 – W Siemianowicach Śląskich urodził się Krzysztof Globisz, aktor od 1981 r. związany ze Starym Teatrem w Krakowie, profesor krakowskiej PWST; zagrał m.in. w „Krótkim filmie o zabijaniu” Krzysztofa Kieślowskiego oraz „Wszystko, co najważniejsze” Roberta Glińskiego; sympatię widzów przyniosły mu role anioła Giordana w filmach „Anioł w Krakowie” i „Zakochany anioł”.

1959 – Utworzono Kampinoski Park Narodowy oraz Karkonoski Park Narodowy.

1961 – Do Polski powróciła z Kanady druga część bezcennych zbiorów wawelskich, wśród nich 132 arrasy i liczne militaria.

1963 – W Mrągowie urodził się Wojciech Malajkat, aktor; dyrektor Teatru Syrena w latach 2009 – 2014; od 2016 r. rektor Akademii Teatralnej w Warszawie; wystąpił m.in. w filmach „VIP”, „Piękna nieznajoma”, „Wielki Tydzień” oraz „Ogniem i mieczem”.

1968 – Ministerstwo Kultury i Sztuki powiadomiło dyrekcję Teatru Narodowego, że z dniem 1 lutego przedstawienie „Dziadów” w reżyserii Kazimierza Dejmka zostanie zawieszone – spektakl spotkał się z ostrą krytyką kierownictwa PZPR, które uznało je za „antyrosyjskie, antyradzieckie i religianckie”.

1984 – W Warszawie zmarł Józef Nowak, aktor teatralny i filmowy; wystąpił m.in. w filmach „Celuloza”, „Drugi brzeg”, „Westerplatte”, „Hasło Korn”, „Hydrozagadka”, „Wiosna panie sierżancie”, a także w serialu „Dom”.

1989 – W Warszawie rozpoczęła się druga część obrad X Plenum KC PZPR; po burzliwych dyskusjach, dotyczących podjęcia rozmów z Solidarnością, przyjęto uchwałę w sprawie pluralizmu politycznego i związkowego.

2002 – Prezydent Rosji Władimir Putin rozpoczął wizytę w Polsce; podczas której poruszono m.in. kwestię weryfikacji umów na dostarczanie rosyjskiego gazu. Putin przekazał dokumenty pochodzące z teczki personalnej gen. Władysława Sikorskiego z lat 1902-1939.

2003 – W Warszawie zmarł Henryk Czyż, dyrygent, kompozytor, pedagog.

2009 – Odbył się ostatni lot sowieckiego samolotu transportowego An-26 Sił Powietrznych RP. Samoloty zostały zastąpione przez nowe transportowce CASA C-295.

2016 – W Warszawie zmarł Kazimierz Kąkol, żołnierz Armii Krajowej, powstaniec warszawski, działacz komunistyczny, w latach 1974–1980 minister–kierownik Urzędu do Spraw Wyznań.

17 stycznia

1649 – W katedrze wawelskiej odbyła się koronacja królewska Jana II Kazimierza Wazy.

1650 – W Krakowie zmarł Tomasz Dolabella, nadworny malarz Wazów, jeden z głównych twórców malarstwa barokowego w Polsce.

1732 – W Wołczynie na terenie dzisiejszej Białorusi urodził się przyszły król Polski Stanisław August Poniatowski.

1734 – Na Wawelu odbyła się koronacja królewska Augusta III Wettina.

1773 – Urodził się Józef Sułkowski, oficer polski i francuski; jakobin, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 r. i Powstania Kościuszkowskiego; adiutant Napoleona Bonapartego.

1814 – W Nemours we Francji urodził się Ludwik Mierosławski, uczestnik Powstania Listopadowego; działacz emigracyjny; wódz naczelny oddziałów powstańczych w Wielkopolsce w 1848 r.; dowódca rewolucyjnych wojsk na Sycylii (1849); dyktator Powstania Styczniowego; historyk wojskowości, pisarz.

1831 – Powstanie Listopadowe: gen. Józef Chłopicki złożył rezygnację ze stanowiska dyktatora powstania.

1840 – W Terechowej na Ukrainie urodził się Stefan Bobrowski, członek tajnego Komitetu Centralnego Narodowego; od stycznia 1863 r. właściwy kierownik Powstania Styczniowego, organizator i członek Tymczasowego Rządu Narodowego; zginął w kwietniu 1863 r. w pojedynku sprowokowanym przez jego przeciwników politycznych.

1854 – W Bystrzejowicach na Lubelszczyźnie urodził się Jan Ludwik Popławski, publicysta, współzałożyciel Ligi Narodowej i Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego.

1879 – We Lwowie urodził się Kazimierz Sichulski, malarz, grafik, przedstawiciel nurtu Młodej Polski.

1890 – W Warszawie zmarł Władysław Taczanowski, ornitolog, autor prac opisujących ptaki Królestwa Polskiego, Syberii i Peru.

1895 – W Poznaniu ukazał się pierwszy numer „Przewodnika Katolickiego”. Tygodnik ukazuje się do dziś (z przerwą w latach 1939-1956).

1918 – W Zakopanem urodziła się Helena Marusarzówna, narciarka, wielokrotna mistrzyni Polski; w czasie II wojny światowej działała w konspiracji niepodległościowej, pełniąc funkcję kuriera tatrzańskiego; rozstrzelana przez Niemców w 1941 r. w Tarnowie.

1920 – Wojsko Polskie rozpoczęło przejmowanie od Niemiec Pomorza Gdańskiego.

1921 – We Lwowie urodził się Jan Gerhard, dziennikarz, pisarz, polityk, żołnierz francuskiego ruchu oporu i Ludowego Wojska Polskiego, uczestnik akcji „Wisła”, autor powieści „Łuny w Bieszczadach”, pierwowzoru scenariusza filmu „Ogniomistrz Kaleń”, redaktor tygodnika „Forum”. Zamordowany w sierpniu 1971 roku.

1924 – W Gnieźnie urodził się Włodzimierz Haupe, reżyser filmowy, autor m.in. filmów „Szczęściarz Antoni”, „Głos ma prokurator” i „Doktor Judym”.

1934 – W Baranowiczach koło Nowogródka urodziła się Lidia Korsakówna, aktorka, znana z filmów „Przygoda na Mariensztacie”, „Klub kawalerów”, „Dziewczęta z Nowolipek”, przez lata związana z warszawskim Teatrem Syrena.

1934 – W Tchórzowie koło Węgrowa urodził się Jerzy Turek, aktor, przez wiele lat związany z warszawskim Teatrem Kwadrat; odtwórca wielu ról filmowych, m.in. trenera Wacława Jarząbka w komedii „Miś” Stanisława Barei; wystąpił również w serialu „Alternatywy 4”.

1936 – W Hollywood zmarł Ryszard Bolesławski (właśc. Srzednicki), reżyser filmowy, aktor i reżyser moskiewskiego teatru MChAT, żołnierz Legionu Puławskiego, po pierwszej wojnie wyemigrował do USA, gdzie wszedł do czołówki reżyserów Hollywood. Jego nazwisko widnieje na gwieździe w Hollywood Walk of Fame.

1941 – W Warszawie zmarła Stanisława Wysocka, aktorka, reżyserka teatralna, pedagog; wystąpiła m.in. w filmach „Jaśnie pan szofer”, „Trędowata”, „Dziewczęta z Nowolipek”, „Granica”, „Ludzie Wisły” i „Wrzos”.

1945 – Do zniszczonej niemal doszczętnie Warszawy wkroczyli żołnierze 1 Armii Wojska Polskiego. Walki o opanowanie miasta trwały zaledwie kilka godzin, gdyż dowództwo niemieckie, obawiając się okrążenia, wycofało większość swoich sił ze stolicy.

1945 – Początek Marszów Śmierci – uciekający przed Armią Czerwoną Niemcy ewakuowali pierwszą grupę więźniów KL Auschwitz do obozów położonych w głębi Rzeszy; podczas całej akcji zginęło co najmniej 9 tys. więźniów, a najprawdopodobniej około 15 tys.

1945 – Rozwiązanie Szarych Szeregów, konspiracyjnej organizacji harcerskiej z okresu okupacji niemieckiej.

1945 – W nocy z 17 na 18 stycznia, na kilkadziesiąt godzin przed wkroczeniem Armii Czerwonej do Łodzi, Niemcy rozpoczęli mordowanie ludzi przetrzymywanych w więzieniu na Radogoszczu; wobec oporu podpalili więzienie; w płomieniach zginęło 1500 osób, z masakry uratowało się tylko 25-30 więźniów.

1946 – W Warszawie pod dyrekcją Arnolda Szyfmana rozpoczął działalność Teatr Polski.

1946 – W Londynie pod przewodnictwem Jana Kwapińskiego utworzona została Rada Polskich Stronnictw Politycznych; w jej skład weszły: PPS, SP, SD, SN i SL „Wolność”.

1947 – Zakończyła działalność Krajowa Rada Narodowa, utworzona przez PPR w nocy z 31 grudnia 1943 na 1 stycznia 1944 r. w Warszawie.

1947 – W Borzęcinie urodził się Józef Baran, poeta, publicysta.

1950 – Utworzono Fabrykę Samochodów Osobowych FSO w Warszawie.

1952 – W Warszawie urodził się Sławomir Kulpowicz, pianista jazzowy, kompozytor, twórca zespołów The Quartet i InFormation.

1955 – W Siemianowicach Śląskich urodził się Henryk Średnicki, bokser, złoty medalista mistrzostw świata (1978) i Europy (1977, 1979).

1957 – Premiera filmu „Człowiek na torze” w reżyserii Andrzeja Munka.

1966 – Premiera filmu „Potem nastąpi cisza” w reżyserii Janusza Morgensterna.

1967 – W Ankarze zmarł Michał Sokolnicki, historyk, działacz PPS, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego; w czasie I wojny światowej w Legionach Polskich, Naczelnym Komitecie Narodowym i Organizacji A; w okresie międzywojennym pracował w dyplomacji; w latach 1936-1946 ambasador RP w Turcji.

1969 – Premiera filmu „Kierunek Berlin” w reżyserii Jerzego Passendorfera.

1969 – W Warszawie zmarła Grażyna Bacewicz, kompozytorka, skrzypaczka.

1970 – Premiera filmu „Jarzębina czerwona” w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich.

1971 – Na antenie Telewizji Polskiej wyemitowano pierwsze wydanie programu przyrodniczego „Z kamerą wśród zwierząt”, prowadzone prowadzony przez małżeństwo Antoniego i Hannę Gucwińskich.

1974 – Z inicjatywy prof. Stanisława Lorentza powstało Towarzystwo Opieki nad Zabytkami.

1974 – W Warszawie zmarł Aleksander Sewruk, aktor teatralny i filmowy, żołnierz kampanii polskiej 1939 r., wystąpił m.in. w filmach „Popiół i diament”, „Orzeł”, „Pociąg”.

1975 – W Warszawie zmarł Juliusz Poniatowski, ekonomista, polityk, działacz ruchu ludowego, żołnierz Polskiej Organizacji Wojskowej, sześciokrotny minister w rządach II RP.

1976 – Sejm uchwalił nową ordynację wyborczą, zgodnie z którą jedynie Front Jedności Narodowej uprawniony był do ustalania list kandydatów na posłów i radnych rad narodowych.

1976 – W Warszawie rozpoczął działalność Teatr na Woli.

1976 – W Warszawie zginął śmiercią samobójczą Adam Pawlikowski, aktor, dziennikarz, muzykolog; wystąpił m.in. w filmach Andrzeja Wajdy „Popiół i diament” oraz „Lotna” i „Rękopisie znalezionym w Saragossie” Wojciecha Jerzego Hasa.

1980 – Powstała Komisja Helsińska KSS KOR; w jej skład weszli: Ludwik Cohn, Edward Lipiński, Zbigniew Romaszewski i Aniela Steinsbergowa.

1982 – W Warszawie odbyło się pierwsze po ogłoszeniu stanu wojennego posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu.

1982 – Stan wojenny: Polskie Radio wznowiło nadawanie II Programu.

1985 – W Warszawie na Wybrzeżu Helskim odsłonięto pomnik „Kościuszkowców”.

1985 – W Warszawie zmarł prof. Ludwik Bazylow, badacz dziejów Europy Wschodniej, autor wielu książek poświęconych historii Rosji.

1986 – W Warszawie rozpoczął obrady Światowy Kongres Intelektualistów „W obronie przyszłości pokoju”.

1988 – W Watykanie zorganizowano pierwszą w historii konferencję prasową papieża.

1996 – W Łodzi zmarł Aleksander Fogiel, aktor, reżyser, scenograf, dyrektor teatrów; zagrał m.in. w filmach „Baza ludzi umarłych”, „Krzyż walecznych”, „Krzyżacy”, „Sami swoi”, „Nie ma mocnych”, „Kochaj albo rzuć”.

2004 – W Warszawie zmarł Czesław Niemen, jeden z najważniejszych wokalistów i muzyków polskich XX wieku; do jego największych przebojów należą „Sen o Warszawie”, „Pod papugami” i „Dziwny jest ten świat”.

2013 – W Warszawie zmarła Jadwiga Kaczyńska, żołnierz Szarych Szeregów, historyk literatury, matka prezydenta Lecha Kaczyńskiego i premiera Jarosława Kaczyńskiego.

2020 – We Wrocławiu zmarł Lech Raczak, twórca teatru studenckiego i alternatywnego, współzałożyciel Teatru Ósmego Dnia, działacz opozycji antykomunistycznej, od 1993 do 2012 r. dyrektor artystyczny poznańskiego Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Malta”.

18 stycznia

1654 – W Perejasławiu Kozacy podpisali ugodę z Rosją, uznając zwierzchnictwo cara.

1849 – W Stoczku Łukowskim na Podlasiu urodził się Aleksander Świętochowski, pisarz, publicysta, filozof i historyk, główny ideolog polskiego pozytywizmu.

1878 – W Krakowie zmarł Józef Dietl, lekarz, pionier balneologii w Polsce, działacz społeczny i polityczny, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i jego rektor; poseł na galicyjski Sejm Krajowy (1861); w latach 1866-1875 prezydent Krakowa.

1902 – W „Tygodniku Ilustrowanym” opublikowano pierwszy odcinek powieści „Chłopi” Władysława Reymonta.

1908 – W Szacunach koło Kiejdan urodził się Stanisław Stomma, publicysta, działacz katolicki; redaktor naczelny miesięcznika „Znak” (1946-1953), członek redakcji „Tygodnika Powszechnego”; prezes krakowskiego Klubu Inteligencji Katolickiej (1958-1964); poseł na Sejm (1957-1976); jeden z inicjatorów polsko-niemieckiego pojednania; przewodniczący Prymasowskiej Rady Społecznej (1981-1985); uczestnik obrad Okrągłego Stołu; senator RP (1989-1991).

1915 – I wojna światowa: Początek walk II Brygady Legionów Polskich i wojsk austro-węgierskich z armią rosyjską pod Kirlibabą na Bukowinie.

1915 – W Poznaniu urodził się Kazimierz Wichniarz, aktor; niezapomniany Zagłoba z filmowego „Potopu”.

1919 – W Paryżu z udziałem delegacji polskiej rozpoczęły się obrady konferencji pokojowej.

1919 – Założono Polski Czerwony Krzyż.

1926 – Pierwszy polski oddział przybył do Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.

1928 – W Godowie na Górnym Śląsku urodził się Franciszek Pieczka, jeden z najbardziej cenionych i lubianych polskich aktorów, przez wiele lat związany z Teatrem Powszechnym w Warszawie; odtwórca głównych ról m.in. w filmach „Żywot Mateusza”, „Austeria”, „Jańcio Wodnik”, niezapomniany Gustlik z serialu „Czterej pancerni i pies”.

1930 – W Mościcach pod Tarnowem uruchomiono Państwową Fabrykę Związków Azotowych.

1940 – W Warszawie zmarł Kazimierz Przerwa-Tetmajer, poeta, prozaik, dramaturg, publicysta i krytyk sztuki.

1943 – W warszawskim getcie doszło do pierwszego zbrojnego wystąpienia Żydów, które było reakcją na rozpoczęcie przez Niemców kolejnej akcji wysiedleńczej.

1943 – Oddział AK dowodzony przez por. Jana Piwnika przeprowadził brawurową akcję rozbicia niemieckiego więzienia w Pińsku, skąd uwolnił m.in. cichociemnego – Alfreda Paczkowskiego „Wanię”.

1945 – Armia Czerwona zajęła Kraków.

1946 – W Poznaniu zmarł Feliks Nowowiejski, kompozytor, dyrygent, organista, pedagog; autor opery „Legenda Bałtyku” oraz melodii do wiersza Marii Konopnickiej „Rota”.

1946 – W Warszawie urodził się Jan Lityński, organizator studenckich protestów w marcu 1968 r., skazany przez władze komunistyczne na 2,5 roku więzienia; członek KSS „KOR”, redakcji „Biuletynu Informacyjnego” i „Robotnika”; doradca NSZZ „S”; po wprowadzeniu stanu wojennego internowany, następnie aresztowany i oskarżony o próbę obalenia ustroju PRL; w 1983 r. nie powrócił do więzienia z przepustki; działacz podziemnej Solidarności; członek Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „S”; uczestnik obrad Okrągłego Stołu; poseł na Sejm (1989-2001); członek władz Unii Demokratycznej, później Unii Wolności.

1946 – W Warszawie urodziła się Helena Łuczywo, dziennikarka, działaczka opozycji demokratycznej; współzałożycielka i redaktorka niezależnego pisma „Robotnik”; współpracowniczka KOR i KSS „KOR”; redaktor naczelna powstałej w 1981 r. Agencji Prasowej „Solidarność”; w latach 1982-1989 kierowała zespołem podziemnego „Tygodnika Mazowsze”; uczestniczka obrad Okrągłego Stołu; w latach 1989-2009 zastępca redaktora naczelnego „Gazety Wyborczej”.

1951 – Ogłoszono ustawę znoszącą święto 3 Maja oraz niektóre święta kościelne jako dni wolne od pracy.

1956 – Urodził się Janusz Panasewicz, wokalista, autor tekstów, członek zespołu Lady Pank.

1963 – W Korczynie niedaleko Krosna urodził się Wojciech Smarzowski, reżyser i scenarzysta; autor m.in. filmów „Wesele”, „Dom zły”, „Róża”, „Drogówka”, „Pod Mocnym Aniołem”, „Wołyń” oraz „Kler”.

2002 – W Szczecinie zmarła Helena Majdaniec, jedna z najpopularniejszych piosenkarek w latach 60., znana z przebojów „Jutro będzie dobry dzień”, „Wesoły twist”, „Czarny Ali-Baba”, „Rudy rydz” oraz „Zakochani są wśród nas”.

2006 – W Warszawie zmarł ksiądz Jan Twardowski, poeta, kapłan; autor ponad 20 tomików wierszy, m.in. „Znaki ufności”, „Niebieskie okulary”, „Który stwarzasz jagody”, „Na osiołku”, „Nie przyszedłem pana nawracać”, „Sumienie ruszyło”, „Niecodziennik”, „Nie martw się”.

2021 – W Bielsku-Białej zmarła Maria Koterbska, piosenkarka, znana z takich przebojów jak „Karuzela”, „Złoty pierścionek”, „Serduszko puka w rytmie cza-cza”, „Augustowskie noce” i „Parasolki”.

19 stycznia

1608 – W Krakowie zmarł Bernard Maciejowski, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski; jeden z twórców unii brzeskiej z 1596 r., dot. uznania przez część biskupów Cerkwi prawosławnej zwierzchnictwa papieża.

1789 – Na wniosek króla Stanisława Augusta Sejm Wielki zlikwidował Radę Nieustającą.

1863 – Powstanie Styczniowe: Centralny Komitet Narodowy uchwalił oddanie dyktatury i naczelnego dowództwa powstania gen. Ludwikowi Mierosławskiemu.

1880 – W Suwałkach urodził się Henryk Minkiewicz, działacz PPS, Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego; oficer Legionów Polskich; generał Wojska Polskiego; organizator i pierwszy dowódca Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP) w latach 1924-1929; po sowieckiej agresji na Polskę w 1939 r. osadzony w obozie w Kozielsku; zamordowany przez NKWD w Katyniu.

1887 – W Krakowie urodził się Karol Stryjeński, architekt, grafik; współorganizator i pierwszy dyrektor działającego od 1930 r. Instytutu Propagandy Sztuki w Warszawie.

1893 – W Chełmie urodził się Zygmunt Szyszko-Bohusz, generał WP; dowódca Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich walczącej w 1940 r. o Narwik; szef sztabu Armii Polskiej w ZSRS (1942); zastępca dowódcy 2 Korpusu Polskiego w latach 1943-1946.

1903 – W Kosowie Poleskim urodził się Stanisław Radkiewicz, działacz komunistyczny, członek KPP; podczas II wojny światowej w ZSRS; w latach 1941-1943 w Armii Czerwonej; członek Biura Politycznego KC PPR i PZPR (1945-1955); minister bezpieczeństwa publicznego (1944-1954), odpowiedzialny za zbrodnie komunistycznego reżimu.

1918 – W Krakowie urodził się Tadeusz Góra, pilot, instruktor, trener; jako pierwszy otrzymał najwyższe odznaczenie szybowcowe – Medal Lilienthala (1938); w czasie II wojny światowej pilot dywizjonów myśliwskich PSZ w Wielkiej Brytanii.

1922 – W Gwoźdźcu koło Kołomyi urodził się Jerzy Kawalerowicz, reżyser, scenarzysta, autor filmów „Pociąg”, „Matka Joanna od Aniołów”, „Austeria”, „Faraon” i „Quo vadis”; współzałożyciel i pierwszy prezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich (1966-1978).

1928 – Ogłoszenie „Deklaracji Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem Marszałka Piłsudskiego” (BBWR) – ugrupowania politycznego założonego przez Walerego Sławka.

1928 – Ukazało się rozporządzenie Prezydenta o administracji państwowej – terytorium państwa podzielono na 16 województw i 227 powiatów.

1932 – W Warszawie urodziła się Rena Rolska, piosenkarka, aktorka.

1942 – W Londynie podpisano umowę o przyszłej konfederacji polsko-czechosłowackiej.

1945 – Gen. Leopold Okulicki wydał rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej, w którym napisał m.in. Żołnierze Armii Krajowej! Daję Wam ostatni rozkaz. Dalszą swą pracę i działalność prowadźcie w duchu odzyskania pełnej niepodległości Państwa i ochrony ludności polskiej przed zagładą. Starajcie się być przewodnikami Narodu i realizatorami niepodległego Państwa Polskiego. W tym działaniu każdy z Was musi być dla siebie dowódcą.

1945 – Powstało Centralne Biuro Kontroli Prasy przy Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego.

1946 – W Warszawie w Sali „Romy” rozpoczął się Kongres Polskiego Stronnictwa Ludowego.

1947 – Odbyły się sfałszowane przez władze komunistyczne wybory do Sejmu Ustawodawczego.

1947 – W Lipnie urodził się Leszek Balcerowicz, ekonomista, polityk; wicepremier i minister finansów (1989-1991; 1997-2000); autor przyjętego w 1989 r. planu reform gospodarczo-ustrojowych, które miały umożliwić transformację gospodarki sterowanej centralnie w rynkową; przewodniczący Unii Wolności (1995-2000); w latach 2001-2007 prezes Narodowego Banku Polskiego.

1952 – W Warszawie zmarł Jerzy Borejsza, działacz komunistyczny; po 1945 r. organizator prasy i wydawnictw, redaktor naczelny organu PKWN „Rzeczpospolita” oraz „Odrodzenia”, założyciel i prezes Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”.

1967 – Przedstawienie „Halka” Stanisława Moniuszki zainaugurowało działalność Teatru Wielkiego w Łodzi.

1975 – W Krakowie zmarł Kazimierz Wyka, historyk i krytyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

1979 – Na Wyspie Króla Jerzego zmarł Włodzimierz Puchalski, reżyser, operator i scenarzysta filmów przyrodniczych; fotografik.

1983 – W Limanowej urodziła się Justyna Kowalczyk, biegaczka narciarska, pięciokrotna medalistka igrzysk olimpijskich – brązowa medalistka IO w Turynie (2006), mistrzyni z Vancouver (2010) i Soczi (2014); dwukrotna mistrzyni świata, czterokrotna zdobywczyni Pucharu Świata.

1993 – Polska ratyfikowała Europejską Konwencję Praw Człowieka.

1996 – Premiera filmu „Pestka” w reżyserii Krystyny Jandy.

1999 – W życie weszły przepisy ustawy z 18 grudnia 1998 r. o IPN – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

2001 – Premiera filmu „Weiser” w reżyserii Wojciecha Marczewskiego.

2017 – W wypadku samochodowym na drodze ekspresowej S8 w pobliżu miejscowości Wędrogów zginął Rafał Wójcikowski, poseł Kukiz’15, ekonomista, wykładowca akademicki, działacz społeczny.

2022 – W Warszawie zmarła Antonina Girycz–Dzienisiewicz – aktorka teatralna, filmowa, radiowa i dubbingowa. Występował m.in. na scenie Teatru Współczesnego w Warszawie i Teatru Telewizji Aktorka, w swoim dorobku, miała też wiele ról filmowych i serialowych, m.in. w „Polowaniu na Muchy”, „Bilansie Kwartalnym” i „Czterdziestolatku” oraz audycjach i słuchowiskach Teatru Polskiego Radia.

20 stycznia

1320 – W katedrze na Wawelu odbyła się koronacja królewska Władysława I Łokietka.

1616 – W Wiśniczu urodził się Jerzy Sebastian Lubomirski, marszałek wielki koronny, hetman polny koronny, przywódca rokoszu.

1661 – Król Jan II Kazimierz Waza podniósł do rangi uniwersytetu działające we Lwowie Kolegium Jezuitów; 22 listopada 1919 r. rząd RP nadał uczelni nazwę Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie.

1826 – W Warszawie zmarł Stanisław Staszic, działacz oświeceniowy, pisarz, publicysta, filozof, geograf, geolog; autor „Uwag nad życiem Jana Zamoyskiego”, także „Przestróg dla Polski”.

1831 – Gen. Michał Gedeon Radziwiłł został naczelnym wodzem Siły Zbrojnej Narodowej w Powstaniu Listopadowym; funkcję naczelnego wodza pełnił do 26 lutego 1831 r.

1855 – W Gdowie koło Wieliczki urodził się Ludwik Solski, aktor, reżyser, dyrektor Teatru Miejskiego w Krakowie (1905-1913) oraz Teatru Narodowego w Warszawie (1931-1932 i 1936-1938).

1876 – W Krakowie urodził się Józef Hofmann, pianista, kompozytor, wynalazca.

1896 – W Petersburgu urodził się Marian Walentynowicz, architekt, rysownik, autor ilustracji do „Przygód Koziołka Matołka” Kornela Makuszyńskiego; korespondent wojenny.

1913 – W Villmanstrand w Finlandii urodził się Jan Kajus Andrzejewski „Broda”, harcmistrz, uczestnik kampanii polskiej 1939 r.; żołnierz ZWZ-AK, major WP; w czasie Powstania Warszawskiego dowódca pułku „Broda”; poległ 31 sierpnia 1944 r. w czasie nieudanej próby przebicia się ze Starówki do Śródmieścia.

1922 – W Warszawie urodził się Janusz Przymanowski, pisarz, publicysta, autor m.in. powieści dla młodzieży „Czterej pancerni i pies”.

1924 – Ukazało się „Rozporządzenie prezydenta Rzeczypospolitej w przedmiocie systemu monetarnego”, w którym stwierdzano, że nową jednostką monetarną w Rzeczypospolitej Polskiej jest „złoty”.

1933 – W Warszawie zmarł Kazimierz Porębski, wiceadmirał, pierwszy dowódca Marynarki Wojennej RP w okresie międzywojennym.

1942 – Podczas konferencji w Wannsee pod Berlinem Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA) przedstawił plan „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” (Endloesung der Judenfrage), który dotyczył zagłady 11 milionów Żydów.

1945 – W Zakopanem na podstawie wyroku podziemnego sądu oddział Armii Krajowej powiesił Wacława Krzeptowskiego – przywódcę Goralenvolku, organizacji na Podhalu kolaborującej z okupacyjnymi władzami niemieckim.

1949 – W Szczecinie rozpoczął się IV Walny Zjazd Związku Zawodowego Literatów Polskich, na którym oficjalnie ogłoszono program realizmu socjalistycznego w literaturze polskiej.

1949 – Władysław Gomułka został zdymisjonowany ze stanowisk ministra Ziem Odzyskanych i wicepremiera w pierwszym rządzie Józefa Cyrankiewicza.

1958 – Premiera filmu „Pętla” w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa.

1961 – W czasie obrad VII Plenum KC PZPR podjęto decyzję o wprowadzeniu ośmioletniej szkoły podstawowej oraz czteroletniego liceum ogólnokształcącego.

1963 – W setną rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego otwarto Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej.

1971 – Biuro Polityczne KC PZPR podjęło decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie, finansowanej ze składek społecznych.

1982 – Rząd podjął decyzję o budowie pierwszej w Polsce elektrowni atomowej w Żarnowcu.

1989 – W Warszawie zmarł Józef Cyrankiewicz – najdłużej urzędujący premier PRL, sprawujący swoją funkcję 21 lat; współodpowiedzialny za stalinowski terror, a także krwawe represje wobec protestujących robotników w 1956 r. i w 1970 r.

2005 – W Warszawie zmarł Jan Nowak Jeziorański, żołnierz Armii Krajowej, legendarny „kurier z Warszawy”, wieloletni dyrektor sekcji polskiej Radia Wolna Europa, dziennikarz, pisarz, publicysta.

2007 – W Krakowie zmarła Bogusława Czuprynówna, aktorka Teatru Rapsodycznego i Teatru Ludowego w Nowej Hucie, więźniarka niemieckich obozów koncentracyjnych w Auschwitz-Birkenau i Ravensbrück.

2014 – Zmarł Maciej Geller fizyk, działacz opozycji antykomunistycznej, popularyzator nauki, dyrektor Warszawskiego Festiwalu Nauki.

21 stycznia

1850 – W Maluszynie koło Radomska urodził się Józef Ostrowski, ziemianin, członek Stronnictwa Polityki Realnej; poseł do rosyjskiej Dumy (1906-1910); w latach 1917-1918 w składzie Rady Regencyjnej.

1870 – W Paryżu zmarł Aleksander Hercen, rosyjski pisarz, myśliciel, działacz polityczny i społeczny, wydawca słynnego pisma rewolucyjnego „Kołokoł” („Dzwon”), współorganizator tajnej organizacji rewolucyjnej Ziemla i Wola; orędownik sprawy polskiej w okresie Powstania Styczniowego.

1871 – Walcząc po stronie Francji w wojnie z Prusami zginął gen. Józef Hauke-Bosak; w czasie Powstania Styczniowego naczelnik sił zbrojnych województw: krakowskiego i sandomierskiego.

1874 – W Wierzchosławicach koło Tarnowa urodził się Wincenty Witos, przywódca ruchu ludowego, trzykrotny premier II RP, jeden z przywódców Centrolewu, więzień brzeski.

1882 – W Saint-Martin-Lautosque we Francji urodził się Włodzimierz Zagórski, szef sztabu Komendy Legionów Polskich, generał WP; w czasie zamachu majowego stał po stronie rządu; aresztowany 15 maja 1926 r.; po zwolnieniu z więzienia w 1927 r. zaginął w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach.

1901 – W Warszawie urodził się Janusz Meissner, pilot, pisarz, autor książek o tematyce lotniczej.

1905 – W Krakowie urodziła się Wanda Wasilewska, działaczka socjalistyczna, komunistyczna, pisarka; członek Rady Naczelnej PPS (1934-1937); po wybuchu II wojny światowej przebywała we Lwowie, a następnie w Moskwie; od 1941 r. w WKP(b); w latach 1943-1946 przewodnicząca Związku Patriotów Polskich, organizacji powołanej przez komunistów polskich w ZSRS; wiceprzewodnicząca PKWN (1944).

1912 – W Chicago urodził się Alfred Szklarski, pisarz, autor m.in. cyklu powieści przygodowych dla młodzieży o Tomku Wilmowskim.

1919 – Rozkaz Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego o zaliczeniu do szeregów Wojska Polskiego wszystkich weteranów Powstania Styczniowego.

1923 – Odbyło się zebranie organizacyjne Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, organizacji oświatowej związanej z Polską Partią Socjalistyczną. Przewodniczyli mu działacze niepodległościowi senator Bolesław Limanowski i poseł Ignacy Daszyński.

1927 – W Wilnie urodził się Tadeusz Łepkowski, historyk, badacz dziejów Ameryki Łacińskiej i historii Polski XVIII-XIX wieku.

1931 – W Tomaszowie Mazowieckim urodził się Lechosław Goździk, I sekretarz Komitetu Zakładowego PZPR w Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu w Warszawie; przywódca strajków w październiku 1956 r.

1937 – Premiera filmu „Pani minister tańczy” w reżyserii Juliusza Gardana.

1939 – W Krakowie urodziła się Anna Polony, aktorka teatralna i filmowa, reżyser, przez wiele lat związana z krakowskim Starym Teatrem; pedagog Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie; znana m.in. z roli Anieli Dulskiej w filmie Andrzeja Wajdy „Z biegiem lat, z biegiem dni”.

1940 – W nocy z 21 na 22 stycznia na Podolu w okupowanym przez ZSRS Czortkowie wybuchło antysowieckie powstanie; jego uczestnicy po opanowaniu miasta zamierzali przedostać się do Rumunii.

1947 – W Tomaszowie Mazowieckim urodził się Bogusław Mec, piosenkarz, kompozytor, artysta plastyk; do jego największych przebojów należą piosenki „Jej portret”, „Na pozór”, „Z wielkiej nieśmiałości”, „Mały, biały pies”.

1953 – W Krakowie rozpoczął się tzw. proces krakowskiej Kurii Metropolitarnej, w którym na ławie oskarżonych zasiadło siedem osób, w tym czterech księży, oskarżonych przez władze komunistyczne m.in. o szpiegostwo; zapadły trzy wyroki śmierci i kary długoletniego więzienia; po kilku miesiącach Rada Państwa zamieniła kary śmierci na kary dożywotniego więzienia.

1959 – W Warszawie zmarł Stanisław Młodożeniec, poeta, prozaik, współtwórca polskiego futuryzmu.

1960 – W Krakowie urodził się Jacek Wójcicki, aktor, piosenkarz, związany z Piwnicą pod Baranami.

1963 – W Warszawie zmarł Stanisław Grzesiuk, pisarz, pieśniarz, „bard z Czerniakowa”; w czasie II wojny światowej więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Dachau i Mauthausen-Gusen; autor książek „Boso, ale w ostrogach”, „Pięć lat kacetu”, „Na marginesie życia”.

1975 – Premiera filmu „Bilans kwartalny” w reżyserii Krzysztofa Zanussiego.

1981 – W Łodzi rozpoczął się strajk studentów, zakończony 17 lutego po rejestracji NZS.

1985 – Andrzej Czok i Jerzy Kukuczka dokonali pierwszego zimowego wejścia na Dhaulagiri (8167 m) w Himalajach.

1989 – Na plebanii kościoła św. Karola Boromeusza w Warszawie odnaleziono zwłoki zamordowanego księdza proboszcza Stefana Niedzielaka – związanego z opozycją, byłego kapelana Armii Krajowej, a następnie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, twórcy Narodowego Sanktuarium Pomordowanych na Wschodzie na Powązkach, współzałożyciela i opiekuna wspólnoty Rodzina Katyńska; sprawcy zbrodni pozostali nieznani.

2011 – Adam Małysz wygrał ostatni konkurs Pucharu Świata w skokach narciarskich w karierze na Wielkiej Krokwi w Zakopanem.

2012 – W Warszawie zmarła Irena Jarocka, piosenkarka, wykonawczyni przebojów „Motylem jestem”, „Kocha się raz”, „Odpływają kawiarenki”, „Wymyśliłam Cię”.

2016 – W Warszawie zmarł Bogusław Kaczyński – popularyzator opery, operetki i muzyki poważnej w Polsce, krytyk i publicysta muzyczny, konferansjer, teoretyk muzyki i pianista.

2021 – W Katowicach zmarł Erwin Sówka, górnik, malarz prymitywista, współtwórca grupy janowskiej, malarz krajobrazów katowickich dzielnic – Nikiszowca i Janowa.

PAP/ Wszystko co Najważniejsze/ LW

Materiał chroniony prawem autorskim. Dalsze rozpowszechnianie wyłącznie za zgodą wydawcy. 14 stycznia 2024