Kalendarz rocznic 7-13 października

Przedstawiamy kalendarz rocznic na nadchodzący tydzień. Na co zwrócić uwagę w dniach 7-13 października?

7 października

1620 – W bitwie pod Cecorą z armią turecko-tatarską zginął hetman Stanisław Żółkiewski.

1672 – Pod Niemirowem oddziały hetmana Jana Sobieskiego starły się w dwudniowej bitwie z tatarskimi czambułami dowodzonymi przez Dżiambet-Gireja-Sołtana.

1765 – W Guzowie niedaleko Sochaczewa urodził się Michał Kleofas Ogiński, kompozytor, autor „Pożegnania ojczyzny”; w czasie insurekcji kościuszkowskiej członek Rady Najwyższej Litewskiej; senator rosyjski.

1797 – W Lachowicach urodził się Bruno Kiciński, poeta, publicysta i wydawca, założyciel „Pamiętnika Lwowskiego” (1816) i „Kuriera Warszawskiego” (1821), twórca pierwszego polskiego koncernu prasowego.

1805 – W Paryżu urodził się Wincenty Norblin, przemysłowiec i filantrop, założyciel Fabryki Wyrobów Platerowanych w Warszawie, wnuk malarza Jana Piotra Norblina.

1882 – Jan Matejko przekazał Muzeum Narodowemu w Krakowie „Hołd pruski”.

1884 – W Brandenburgu pod Berlinem urodził się Józef Unrug, kontradmirał, w latach 1925-39 dowódca Floty; w czasie kampanii polskiej 1939 r. dowodził wszystkimi siłami przeznaczonymi do obrony Wybrzeża.

1879 – W Krakowie utworzono Muzeum Narodowe; była to pierwsza na ziemiach polskich narodowa instytucja muzealna Polaków, którzy byli pozbawieni własnego państwa i kraju, zawłaszczonego przez trzech zaborców.

1897 – W Wilnie założono Powszechny Żydowski Związek Robotniczy na Litwie, w Polsce i w Rosji (Bund).

1900 – W Poznaniu otwarto Dom Brandtów, pierwszy w mieście nowoczesny dom towarowy.

1900 – Zmarł Władysław Małachowski, jeden z ważniejszych konstruktorów fotograficznych.

1905 – W Krakowie w cukierni Jana Michalika rozpoczął działalność kabaret „Zielony Balonik”.

1910 – W Krakowie urodził się Juliusz Żuławski, poeta, pisarz, dwukrotny prezes polskiego PEN-Clubu, syn pisarza Jerzego Żuławskiego.

1912 – W Warszawie u zbiegu ulic Krochmalnej i Karolkowej Towarzystwo „Pomoc dla Sierot”, opiekujące się żydowskimi dziećmi, otworzyło Dom Sierot; jego dyrektorem został Janusz Korczak, funkcję naczelnej wychowawczyni pełniła Stefania Wilczyńska.

1914 – W Otaslavicach na Morawach urodził się Josef František, jeden z najlepszych lotników alianckich w czasie II wojny światowej, pilot Dywizjonu 303.

1916 – Legiony Polskie po trwających ponad rok walkach na froncie wołyńskim nad Styrem i Stochodem, zostały przetransportowane do Baranowicz. Następnie rozlokowane zostały w Łomży, Różanach, Modlinie, Pułtusku i Dęblinie.

1918 – Rada Regencyjna ogłosiła odezwę „Do Narodu Polskiego”, w której proklamowała niepodległość Polski.

1920 – W Suwałkach podpisany został układ polsko-litewski, dotyczący m.in. przebiegu linii demarkacyjnej.

1922 – W Wyszecinie koło Wejherowa urodził się Ryszard Pietruski, aktor, reżyser teatralny, scenarzysta; w latach 1978-88 dyrektor Operetki Warszawskiej.

1937 – W Warszawie urodziła się Maria Szyszkowska, filozofka, działaczka społeczna, w latach 1993-97 członek Trybunału Stanu, senator V kadencji.

1942 – Oddziały dywersyjne Armii Krajowej przeprowadziły Akcję „Wieniec”, której celem były drogi zaopatrzenia niemieckiej armii walczącej na froncie wschodnim; w wyniku akcji udało się zniszczyć tory na sześciu liniach wokół warszawskiego węzła kolejowego.

1943 – W sowieckim łagrze w Kotłasie, w obwodzie archangielskim, 900 km na północny wschód od Moskwy, z głodu i wycieńczenia zmarł Eugeniusz Bodo, aktor, piosenkarz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy.

1944 – W KL Auschwitz wybuchł bunt Żydów z Sonderkommando, oddziału, który Niemcy zmuszali do prac przy usuwaniu ciał osób zamordowanych w komorach gazowych; w walce zginęło około 250 więźniów, około 200 zostało schwytanych, a następnie rozstrzelanych; wydarzenia te były największym w historii obozu powstaniem więźniów.

1944 – Dekret PKWN o powołaniu Milicji Obywatelskiej; na czele MO stanął Franciszek Jóźwiak.

1944 – Dekret PKWN o utworzeniu Państwowego Urzędu Repatriacyjnego.

1944 – Podziemie niepodległościowe przeprowadziło udaną akcją odbicia więźniów politycznych w Zamościu i Rzeszowie.

1958 – W Warszawie urodził się Wojciech Drzyzga, siatkarz, trener, dziennikarz, trzykrotny wicemistrz Europy, komentator sportowy.

1966 – W Warszawie rozpoczął się Kongres Kultury Polskiej.

1969 – Premiera filmu Janusza Majewskiego „Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię”, wg scenariusza Krzysztofa Kąkolewskiego.

1973 – W kościele jezuitów na warszawskim Starym Mieście prymas kardynał Stefan Wyszyński dokonał koronacji obrazu patronki Warszawy Matki Bożej Łaskawej.

1974 – Początek wizyty I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka w Stanach Zjednoczonych.

1975 – W Warszawie rozpoczął się IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.

1976 – Popularna szwedzka grupa ABBA nagrała specjalny koncert dla Telewizji Polskiej; emisja koncertu w popularnym programie Studio 2, stała się wydarzeniem popkulturowym.

1979 – W Warszawie zmarł Jerzy Petersburski, kompozytor, pianista, autor m.in. piosenek „Tango Milonga” i „Ostatnia niedziela”.

1981 – W Gdańsku zakończyła się druga tura I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność”.

1980 – zmarł Bolesław Mierzejewski, aktor filmowy i teatralny dwudziestolecia wojennego.

1986 – W Warszawie zmarł Jerzy Łojek, historyk, pisarz i publicysta.

1991 – W wypadku samochodowym pod Radomskiem zginął Walerian Pańko, prezes Najwyższej Izby Kontroli, działacz opozycji demokratycznej w PRL, doradca NSZZ „Solidarność”.

1996 – W Warszawie zmarł Wiesław Górnicki, dziennikarz, publicysta; w latach 1981-90 doradca i współpracownik gen. Wojciecha Jaruzelskiego.

2005 – Premiera filmu „Komornik” w reżyserii Feliksa Falka.

2013 – W Warszawie zmarła Joanna Chmielewska, pisarka, autorka powieści kryminalno-obyczajowych, m.in. „Lesio”, „Wszystko czerwone”.

2019 – W Łosiu koło Warszawa zmarł Janusz Kondratiuk, reżyser i scenarzysta, autor „Dziewczyn do wzięcia” (1972), „Czy jest tu panna na wydaniu?” (1976), „Niedzieli Barabasza” (1971), „Małej sprawy” (1975), „Klakiera” (1982) i „Złotego runa” (1996).

8 października

1414 – Zawarto polsko-krzyżacki rozejm pod Brodnicą, który kończył tzw. wojnę głodową.

1656 – Pod Prostkami hetman Wincenty Gosiewski rozbił wojska brandenbursko-szwedzkie, biorąc do niewoli księcia Bogusława Radziwiłła.

1715 – Szlacheckie oddziały antysaskiej konfederacji rozbiły w bitwie pod Radgoszczą regiment królewskich kirasjerów.

1766 – W Warszawie zmarł Franciszek Bieliński, marszałek wielki koronny; od 1742 r. kierował Komisją Brukową, zajmującą się porządkowaniem i rozbudową Warszawy.

1812 – W Paryżu zmarł gen. Józef Łazowski, generał armii francuskiej, uczestnik wojen napoleońskich.

1834 – W Lochrist we Francji urodził się Bronisław Szwarce, działacz niepodległościowy, inżynier; członek Komitetu Centralnego Narodowego (1862); aresztowany przez władze rosyjskie w 1862 r.; w więzieniach i na zesłaniu spędził 30 lat.

1858 – Urodził się Tadeusz Błotnicki, rzeźbiarz, kostiumolog, wykładowca.

1869 – Zmarła pisarka i felietonistka Zofia Węgierska.

1891 – We Lwowie urodził się Jan Fryling, pisarz, dyplomata, przedstawiciel rządu RP na uchodźstwie w Chinach i Indiach, współpracownik Radia Wolna Europa i londyńskich „Wiadomości”.

1901 – Sopot uzyskał prawa miejskie.

1909 – W Nieświeżu urodził się Piotr Jaroszewicz, działacz komunistyczny; oficer polityczny PSZ w ZSRS, gen. LWP, członek Biura Politycznego KC PZPR, premier PRL w latach 1970-80.

1910 – We Lwowie zmarła Maria Konopnicka, poetka, autorka nowel, publicystka i krytyk literacki; angażowała się w konspiracyjne i jawne akcje społeczne, współorganizowała międzynarodowy protest przeciwko pruskim represjom i prześladowaniu dzieci polskich we Wrześni; propagowała walkę o prawa kobiet, organizowała pomoc dla więźniów politycznych.

1919 – W Montreux w Szwajcarii zmarł Leandro Marconi, architekt, autor projektu Wielkiej Synagogi na Tłomackiem w Warszawie.

1922 – W Oryninie koło Kamieńca Podolskiego urodziła się Stefania Woytowicz, sopranistka.

1926 – W Poznaniu urodził się Krzysztof Skubiszewski, dyplomata, znawca prawa międzynarodowego; w latach 1989-93 minister spraw zagranicznych.

1929 – W Krakowie zmarł Jacek Malczewski, malarz, rysownik, jego obrazy zainicjowały w młodopolskim malarstwie nurt symbolizmu.

1931 – W Warszawie urodziła się Maria Broniewska, aktorka teatralna i filmowa, odtwórczyni m.in. roli Jadzi Białkówny w filmie Aleksandra Forda „Ulica graniczna”.

1933 – W Chrzanowie urodziła się Halina Winiarska, aktorka.

1937 – Premiera filmu „Skłamałam” w reżyserii Mieczysława Krawicza z Jadwigą Smosarską i Eugeniuszem Bodo w rolach głównych.

1939 – W Berlinie Adolf Hitler podpisał dekret o włączeniu do III Rzeszy polskich ziem zachodnich i północnych.

1939 – Niemieckie władze okupacyjne utworzyły w Piotrkowie Trybunalskim pierwsze na zajętych ziemiach polskich getto.

1939 – W USA amerykański korespondent wojenny Julien Bryan opublikował w prasie fotografie z oblężonej Warszawy.

1940 – W Cuddington Way w Ewell w hrabstwie Surrey zginął Josef František, jeden z najlepszych lotników alianckich w czasie II wojny światowej, pilot Dywizjonu 303.

1943 – Na północnym Atlantyku zatonął trafiony niemiecką torpedą niszczyciel ORP „Orkan”; zginęło co najmniej 178 członków jego załogi, wśród nich dowódca okrętu kmdr por. Stanisław Hryniewiecki.

1943 – W Warszawie w kawiarni „Za kotarą” w akcji oddziału Armii Krajowej 993/W zginęli konfidenci gestapo Józef Staszauer i Jerzy Konarzewski oraz kilku volksdeutschów i Niemców powiązanych z konfidentami. Dokładna liczba ofiar jest nieznana; zginęły również przypadkowe osoby, wśród nich Maria Malanowicz-Niedzielska – aktorka pracująca tam jako kelnerka.

1943 – W Krakowie urodził się Bronisław Cieślak, dziennikarz, aktor, odtwórca roli oficera MO Sławomira Borewicza w serialu telewizyjnym „07 zgłoś się”; w latach 1997-2005 poseł na Sejm z ramienia SLD.

1945 – W Krakowie urodziła się Ewa Lipska, poetka.

1946 – Na podstawie wyroku Brytyjskiego Trybunału Wojskowego powieszony został Max Pauly, nazistowski zbrodniarz, komendant KL Stutthof (1939-42) i KL Neungamme (1942-45).

1948 – Sowiecki pułkownik Antoni Skulbaszewski objął w Polsce stanowisko naczelnego prokuratora wojskowego.

1965 – W Kartuzach urodził się Andrzej Wroński, zapaśnik, mistrz olimpijski z Seulu (1988) i Atlanty (1996); wielokrotny medalista mistrzostw świata i Europy.

1966 – W meczu przeciwko Górnikowi Zabrze w ekstraklasie zadebiutował Kazimierz Deyna; był to jego jedyny ligowy mecz w barwach Łódzkiego Klubu Sportowego.

1974 – W Warszawie zmarł Marian Falski, pedagog, działacz oświatowy, autor najpopularniejszego polskiego elementarza.

1979 – W Muzeum Narodowym w Krakowie otwarto wystawę „Polaków portret własny”.

1979 – Oddano do użytku „gierkówkę” – drogę szybkiego ruchu łączącą Warszawę z Katowicami.

1982 – Stan wojenny: Sejm przyjął ustawę o związkach zawodowych i organizacjach rolników, której istotą była likwidacja wszystkich central związkowych działających przed 13 grudnia 1981 r., w tym NSZZ „Solidarność”.

1982 – Stan wojenny: Zakończył się proces przywódców Konfederacji Polski Niepodległej (KPN); Leszek Moczulski skazany został na siedem lat więzienia, pozostali członkowie kierownictwa KPN na kary od dwóch do pięciu lat więzienia.

1984 – Premiera filmu Kazimierza Kutza „Na straży swej stać będę”.

1989 – W Krakowie zmarł prof. Emanuel Rostworowski, historyk.

1991 – W Warszawie zmarł Edward Skórzewski, reżyser filmowy, współautor m.in. „Gangsterów i filantropów”, „Prawo i pięść”.

1992 – W Niemczech zmarł Willy Brandt, były kanclerz RFN, uważany za symbol niemieckiej polityki odprężenia i pojednania z Polską i innymi krajami Europy Środkowo-Wschodniej; w pamięci Polaków Brandt jest tym niemieckim politykiem, który uklęknął przed pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie.

1997 – W Warszawie zmarł Henryk Bista, aktor; przez 30 lat związany z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, od 1992 r. występował w Teatrze Współczesnym w Warszawie; znany m.in. z roli Senatora w „Lawie. Opowieści o Dziadach Adama Mickiewicza” Tadeusza Konwickiego.

2000 – W wyborach prezydenckich zwyciężył Aleksander Kwaśniewski, uzyskując w pierwszej turze 53,9 proc. głosów. Frekwencja: 61,12 proc.

2004 – Premiera filmu „Pręgi” w reżyserii Magdaleny Piekorz.

2007 – W Warszawie zmarł ksiądz Zdzisław Peszkowski, kapelan Rodzin Katyńskich i Pomordowanych na Wschodzie, jeden z ocalałych więźniów obozu jenieckiego NKWD dla polskich oficerów w Kozielsku.

2017 – Na Stadionie Narodowym w Warszawie Polska pokonała Czarnogórę 4:2 i zapewniła sobie awans do Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w Rosji.

2018 – W Warszawie zmarł Piotr Pawłowski, twórca i prezes Fundacji Integracja i Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji, działacz społeczny, który pracował na rzecz likwidacji barier architektonicznych, cyfrowych, społecznych i prawnych dotyczących osób z niepełnosprawnościami.

9 października

1292 – Władysław Łokietek składa hołd lenny królowi Czech Wacławowi II i zrzeka się na jego rzecz praw do ziemi krakowskiej i sandomierskiej.

1454 – Wojna trzynastoletnia: z powodu problemów finansowych wielki mistrz krzyżacki Ludwig von Erlichshausen zastawił zamki i miasta pruskie wojskom zaciężnym, co umożliwiło ich wykup przez Polskę.

1475 – Wrocławska Drukarnia Świętokrzyska wydrukowała „Statuta synodalia episcoporum Wratislaviensium” („Statuty synodalne biskupów wrocławskich”), zawierające pierwsze w historii teksty, jakie zostały wydrukowane w języku polskim.

1479 – W Nowym Mieście Korczynie wielki mistrz krzyżacki Martin Truchsess von Wetzhausen złożył hołd lenny królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi.

1610 – Oddziały polskie pod dowództwem hetmana Stanisława Żółkiewskiego wkroczyły na moskiewski Kreml.

1621 – Pod Chocimiem podpisany został pokój polsko-turecki.

1633 – W Gdańsku na Długim Targu uruchomiono Fontannę Neptuna.

1672 – Wojska hetmana Jana Sobieskiego pokonały Tatarów w bitwie pod Komarnem.

1683 – Pod Parkanami wojska polsko-litewskie i austriackie, dowodzone przez króla Jana III Sobieskiego, pokonały armię turecką Kara Mustafy.

1771 – W Białymstoku zmarł Jan Klemens Branicki, hetman wielki koronny i kasztelan krakowski.

1815 – W Słopnicach k. Limanowej urodził się Jan Kanty Andrusikiewicz, nauczyciel ludowy, organista, jeden z przywódców powstania chochołowskiego (1846).

1824 – W Pułtusku urodził się Włodzimierz Wolski, poeta, pisarz, autor m.in. libretta do opery Stanisława Moniuszki „Halka”.

1831 – Powstanie listopadowe: kapitulacja Twierdzy Modlin.

1841 – W Warszawie urodził się Teofil Rygier, rzeźbiarz, autor pomnika Adama Mickiewicza na krakowskim Rynku Głównym.

1846 – W Warszawie urodził się Maksymilian Gierymski (brat Aleksandra), malarz – pejzażysta wywodzący się ze szkoły monachijskiej.

1867 – W Warszawie zmarł Ignacy Feliks Dobrzyński, kompozytor, dyrygent, pianista i pedagog.

1896 – W Brzeżanach urodził się Antoni Cwojdziński (właśc. Antoni Wojdan), fizyk, aktor, autor popularnych komedii teatralnych (m.in. „Freuda teoria snów”).

1902 – W Warszawie urodził się Jerzy Kreczmar, reżyser, teoretyk teatru, profesor warszawskiej PWST.

1904 – We Lwowie urodziła się Janina Romanówna, aktorka, wykładowczyni warszawskiej PWST.

1908 – W Warszawie na stokach Cytadeli wadze carskie dokonały egzekucji Józefa Mireckiego, ps. Montwiłł, członka Organizacji Bojowej PPS.

1907 – urodziła się Jadwiga Domańska, aktorka, żołnierka podziemia, poruczniczka 2 Korpusu, dyrektorka Teatru Dramatycznego 2 Korpusu Polskiego, działaczka polonijna, pedagożka.

1909 – W Truskawcu Zdroju urodził się Zbigniew Kopalko, reżyser radiowy i teatralny.

1914 – W Jakubowicach koło Ożarowa Józef Piłsudski wręczył pierwsze nominacje oficerskie 136 dowódcom strzeleckim, m.in. Kazimierzowi Sosnkowskiemu, Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi, Michałowi Karaszewiczowi-Tokarzewskiemu.

1920 – Z rozkazu Józefa Piłsudskiego dowódca 1 Dywizji Piechoty Litewsko-Białoruskiej gen. Lucjan Żeligowski, zajął Wilno i Wileńszczyznę, proklamując utworzenie Litwy Środkowej.

1921 – W Radomsku urodził się Tadeusz Różewicz, jeden z najwybitniejszych polskich poetów współczesnych, prozaik, dramaturg, eseista; autor m.in. zbiorów wierszy „Niepokój”, „Pięć poematów”, „Czas który idzie”, „Wiersze i obrazy”, „Równina”, a także „Płaskorzeźba”, „Zawsze fragment. Recycling”, „Historię pięciu wierszy”, „Nożyk profesora”, „Matka odchodzi” oraz dramatów „Kartoteka”, „Świadkowie albo Nasza mała stabilizacja”, „Białe małżeństwo”, „Stara kobieta wysiaduje”, „Odejście głodomora”, „Pułapka”, „Do piachu”.

1924 – W Toruniu urodziła się Regina Smendzianka, pianistka, pedagog.

1929 – W Kobalówce koło Tarnopola urodziła się Teresa Szmigielówna, aktorka.

1930 – urodził się aktor Wiesław Gołas.

1936 – W Warszawie urodziła się Agnieszka Osiecka, poetka, autorka tekstów piosenek, dziennikarka, autorka tekstów ponad 2 tys. piosenek; wiele z nich, m.in. „Okularnicy” czy „Małgośka”, przeszło do klasyki polskiej piosenki.

1939 – W gajówce Podgórze koło Łagowa w rejonie Gór Świętokrzyskich mjr Henryk Dobrzański zdecydował o pozostaniu ze swoim oddziałem w Polsce do czasu oczekiwanej wiosennej ofensywy wojsk sprzymierzonych na Zachodzie – faktyczny początek istnienia Oddziału Wydzielonego WP mjr. „Hubala”.

1939 – Ukazał się ostatni numer wydawanego od 1821 r. dziennika „Kurier Warszawski”.

1944 – Sowiecki generał Stanisław Popławski zastąpił na stanowisku dowódcy 1 Armii WP gen. Zygmunta Berlinga.

1949 – W Warszawie urodziła się Magda Umer, piosenkarka, scenarzystka i reżyserka.

1950 – W Korczynie zmarł gen. Stanisław Szeptycki, dowódca III Brygady Legionów Polskich, następnie komendant Legionów; w Wojsku Polskim m.in. szef Sztabu Generalnego (1918-1919), w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca Frontu Litewsko-Białoruskiego, od marca 1920 r. dowódca 4 Armii.

1950 – W Pszczynie urodził się Krzysztof Stroiński, aktor; znany m.in. z seriali „Daleko od szosy” i „Pitbull”; za rolę w filmie „Rysa” w 2009 r. nagrodzony Orłem w kategorii najlepsza główna rola męska.

1951 – W Elblągu urodził się Ryszard Rynkowski, piosenkarz, kompozytor.

1953 – Urodził się Stanisław Zybowski, polski gitarzysta, kompozytor, członek zespołu Budka Suflera.

1957 – W Londynie zmarła Herminia Naglerowa, pisarka, publicystka, działaczka PEN-Clubu i Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, od 1946 roku przebywała na emigracji w Wielkiej Brytanii.

1962 – W katastrofie kolejowej pod Piotrkowem Trybunalskim zginęły 34 osoby, a ponad 50 zostało rannych.

1962 – W Szczecinie podczas defilady wojskowej jeden z czołgów wjechał w tłum, zginęło siedmioro dzieci, ponad dwadzieścia osób zostało ciężko rannych.

1966 – Na Westerplatte odsłonięto Pomnik Obrońców Wybrzeża.

1974 – W Hildesheim zmarł Oskar Schindler, niemiecki przemysłowiec, który podczas II wojny światowej uratował przed zagładą w obozach koncentracyjnych ponad tysiąc pracujących u niego Żydów; po wojnie otrzymał tytuł „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”; historię Schindlera przedstawił w książce „Lista Schindlera” Thomas Keneally, na jej kanwie Steven Spielberg nakręcił nagrodzony Oscarami film, który przybliżył historię Schindlera widzom na całym świecie.

1975 – W Warszawie podpisano układ między PRL a RFN, przewidujący zezwolenie przez władze PRL na emigrację do Niemiec zamieszkujących Polskę członków mniejszości niemieckiej oraz wypłatę przez RFN odszkodowań dla polskich pracowników przymusowych z czasów II wojny światowej.

1975 – W Warszawie zmarła Julia Brystiger, działaczka komunistyczna, w latach stalinowskiego terroru szefowa V Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) odpowiedzialnego m.in. za walkę z Kościołem katolickim; usunięta z resortu w 1956 r., następnie pracowała w Państwowym Instytucie Wydawniczym.

1977 – W Warszawie zmarł Zdzisław Maklakiewicz, aktor, żołnierz Armii Krajowej; znany m.in. z filmów „Rejs”, „Wniebowzięci” i „Jak to się robi”.

1980 – Czesław Miłosz otrzymał literacką Nagrodę Nobla.

1980 – W Londynie zmarł gen. Bronisław Duch, dowódca 1 Dywizji Grenadierów we Francji (1940) i 3 Dywizji Strzelców Karpackich (1943-1946).

1982 – Stan wojenny: Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ „Solidarność” wydała oświadczenie, w którym odmawiała uznania decyzji delegalizującej „Solidarność”. TKK zaapelowała o bojkot reżimowych związków zawodowych.

1982 – Stan wojenny: Rząd USA zawiesił wobec Polski klauzulę najwyższego uprzywilejowania w handlu.

1989 – Prokurator generalny PRL Józef Żyta wystąpił do prokuratora generalnego ZSRS o wszczęcie śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej.

1989 – Premiera filmu „Kornblumenblau” w reżyserii Leszka Wosiewicza.

1992 – W Londynie zmarł Jędrzej Giertych, publicysta, prawnik, bliski współpracownik Romana Dmowskiego, działacz ZHP, sekretarz Komitetu Wykonawczego Obozu Wielkiej Polski, członek władz Stronnictwa Narodowego; autor prac historycznych.

2002 – W Tartu (Estonia) zmarł Bruno O’Ya, estoński aktor i sportowiec, w Polsce popularny dzięki roli chorążego Słotwiny w filmie „Wilcze echa” (1968) oraz Józwy Butryma w „Potopie” Jerzego Hoffmana (1974).

2005 – Odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich, którą wygrał Donald Tusk – 36,33 proc., na drugim miejscu znalazł się Lech Kaczyński – 33,10 proc. Frekwencja: 49,74 proc.

2006 – W Krakowie zmarł Marek Grechuta, piosenkarz, poeta, kompozytor; wykonawca przebojów „Dni, których nie znamy”, „Będziesz moją panią”, „Niepewność”, „Korowód”.

2006 – W Skolimowie zmarła Renata Kossobudzka, aktorka teatralna i filmowa.

2011 – W wyborach do Sejmu zwyciężyła Platforma Obywatelska uzyskując 39,18 proc. głosów (207 mandatów); Prawo i Sprawiedliwość otrzymało 29,89 proc. głosów (157 mandatów). W wyborach do Senatu PO zdobyła 63 mandaty, PiS 31, PSL 2; senatorami zostało także czterech kandydatów niezależnych. Frekwencja w wyborach: 48,92 proc.

2013 – W Warszawie zmarł Edmund Niziurski, pisarz, autor książek dla młodzieży, m.in. „Księgi urwisów”, „Sposobu na Alcybiadesa” i „Niewiarygodnych przygód Marka Piegusa”.

2016 – W Warszawie zmarł Andrzej Wajda, reżyser filmowy i teatralny, laureat Oscara za całokształt twórczości, senator I kadencji, kawaler Orderu Orła Białego; autor m.in. filmów „Kanał”, „Popiół i diament”, „Lotna”, „Niewinni czarodzieje”, „Popioły”, „Wszystko na sprzedaż”, „Krajobraz po bitwie”, „Brzezina”, „Wesele”, „Panny z Wilka”, „Ziemia obiecana”, „Człowiek z marmuru”, „Bez znieczulenia”, „Człowiek z żelaza”, „Kronika wypadków miłosnych”, „Korczak”, „Pan Tadeusz”, „Katyń”, „Wałęsa. Człowiek z nadziei”.

2019 – W Tucznie zmarł Jan Szyszko, profesor nauk leśnych, ekolog, poseł na Sejm czterech kadencji, trzykrotny minister środowiska (w latach 1997-1999, 2005-2007, 2015-2018), sędzia Trybunału Stanu.

10 października

1410 – Pod Koronowem wojska polskie pokonały armię krzyżacką.

1776 – Mieszkańcy Madagaskaru ogłosili władcą wyspy Maurycego Beniowskiego, podróżnika, autora pamiętników, uczestnika konfederacji barskiej, zesłanego przez władze carskie na Kamczatkę, skąd zbiegł do Francji; podboju Madagaskaru dokonał w imieniu władz francuskich.

1794 – Insurekcja Kościuszkowska: Klęska powstańców w bitwie z wojskami rosyjskimi pod Maciejowicami; w walkach zginęło około czterech tysięcy powstańców; ranny Tadeusz Kościuszko dostał się do rosyjskiej niewoli.

1835 – W Dreźnie zmarł Kazimierz Brodziński, poeta, tłumacz, krytyk literacki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

1856 – Urodził się Brunon Edward Gardo polski nauczyciel Katolickiej Szkoły Ludowej we Wrześni, związany ze strajkiem dzieci wrzesińskich w latach 1901–1902.

1890 – W Grazu urodził się Fryderyk Jarosy, konferansjer, reżyser, aktor.

1891 – Urodził się Bolesław Barbacki polski malarz, działacz społeczny, pedagog, aktor, reżyser. Znany jest głównie jako malarz portrecista. Jego twórczość i działalność patriotyczna związana jest z Nowym Sączem, gdzie się urodził, malował, organizował życie społeczne oraz zginął tragicznie, rozstrzelany przez hitlerowców w pobliskich Biegonicach.

1899 – W Krakowie zmarła Maria Angela Truszkowska, zakonnica, założycielka zgromadzenia felicjanek; beatyfikowana w 1993 r.

1907 – W Warszawie urodziła się Wanda Jakubowska, reżyserka filmowa, autorka m.in. „Ostatniego etapu” (1947).

1935 – We Lwowie urodził się Stanisław Jopek, tenor, solista Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego.

1937 – W Warszawie z połączenia m.in. Narodowej Partii Robotniczej i Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji powstało Stronnictwo Pracy.

1939 – W Moskwie podpisano sowiecko-litewski pakt, na mocy, którego ZSRS przekazał Litwie zajęty we wrześniu 1939 r. okręg wileński.

1939 – Przeprowadzono pierwszą masową egzekucję w bydgoskiej „Dolinie Śmierci”.

1939 – W Warszawie ukazało się pierwsze wydanie czasopisma konspiracyjnego „Polska Żyje” wydawanego przez Komendę Obrońców Polski.

1941 – Premiera filmu „Heimkher” w reżyserii Gustava Ucicky’ego; za udział w realizacji tej propagandowej produkcji kinematografii nazistowskiej władze Polskiego Państwa Podziemnego skazały kilku polskich aktorów na karę infamii lub nagany.

1942 – W Wieluniu urodził się Wojciech Siudmak, malarz, związany z nurtem science fiction i fantastyką.

1947 – Memorandum Stanisława Mikołajczyka do Józefa Stalina i ambasadorów Wielkiej Trójki na temat sytuacji panującej w Polsce.

1948 – W Sochaczewie urodził się Władysław Komendarek, muzyk, lider zespołu Exodus, twórca muzyki elektronicznej.

1949 – W Krakowie urodził się Andrzej Sikorowski, kompozytor, piosenkarz, gitarzysta, autor tekstów, lider zespołu Pod Budą.

1956 – W Warszawie rozpoczął się I Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.

1961 – W Sierakowicach na Kaszubach urodziła się Danuta Stenka, aktorka; od 2003 r. związana z Teatrem Narodowym w Warszawie; znana m.in. z ról w filmach „Chopin. Pragnienie miłości” (otrzymała za nią w 2003 r. nagrodę Orła), „Katyń”, „Nigdy w życiu!” oraz serialu „Boża podszewka”.

1964 – W Tokio rozpoczęły się XVIII Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polscy sportowcy zdobyli na nich 7 złotych, 6 srebrnych i 10 brązowych medali.

1968 – W sanatorium w Foluszu koło Jasła zmarł Nikifor, malarz prymitywista.

1968 – Premiera serialu telewizyjnego „Stawka większa niż życie”.

1970 – W Warszawie zmarł Adam Rapacki, polityk, minister spraw zagranicznych PRL.

1973 – Polska zerwała stosunki dyplomatyczne z Chile.

1977 – Premiera filmu „Śmierć prezydenta” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.

1979 – W kopalni węgla kamiennego „Dymitrow” w Bytomiu w wyniku katastrofy zginęło 33 górników.

1980 Premiera filmu „Ćma” w reżyserii Tomasza Zygadły.

1982 – W Rzymie papież Jan Paweł II kanonizował o. Maksymiliana Kolbego.

1991 – W Krakowie zastrzelony został Andrzej Zaucha, wokalista jazzowy, piosenkarz, saksofonista, perkusista.

1996 – Powołano Radę Krajową Akcji Wyborczej Solidarność, jej przewodniczącym został Marian Krzaklewski.

2003 – W Warszawie zmarł Marek Nowicki, działacz opozycji antykomunistycznej; prezes Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w latach 1990-2003.

2009 – Prezydent Lech Kaczyński ratyfikował Traktat Lizboński.

2012 – W Warszawie zmarł Jerzy Jarocki, jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów teatralnych; do jego najwybitniejszych spektakli należą inscenizacje dramatów Tadeusza Różewicza: „Wyszedł z domu”, „Stara kobieta wysiaduje”, „Na czworakach”, „Pułapka”; do kanonu przeszły również reżyserowane przez niego sztuki Witkacego: „Matka” i „Szewcy” oraz Sławomira Mrożka: „Tango”, „Rzeźnia”, „Garbus”, „Pieszo”, „Portret”.

2013 – W Warszawie odsłonięto pomnik poety ks. Jana Twardowskiego.

2014 – W Koszalinie zmarł płk Wacław Krzyżanowski, stalinowski zbrodniarz sądowy, prokurator, oskarżyciel posiłkowy w pokazowym procesie Danuty Siedzikówny. Zażądał wówczas dla niepełnoletniej oskarżonej kary śmierci. Krzyżanowski był pierwszym sądzonym za stalinowski mord sądowy.

2019 – Pisarka i poetka Olga Tokarczuk została ogłoszona laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018.

2020 – Iga Świątek została zwyciężyła w turnieju French Open 2020 w grze pojedynczej.

2021 – Stadion Narodowy w Warszawie otrzymał imię trenera Kazimierza Górskiego.

11 października

1779 – W wyniku ran odniesionych w bitwie pod Savannah zmarł gen. Kazimierz Pułaski, jeden z dowódców konfederacji barskiej, bohater walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych.

1830 – W Warszawie odbył się pożegnalny koncert Fryderyka Chopina przed jego wyjazdem do Wiednia i Paryża; okazał się on ostatnim koncertem Chopina w Warszawie, do której kompozytor już nigdy nie powrócił.

1842 – Weszła w życie reforma podziału administracyjnego Królestwa Polskiego. Zakładała ona likwidację powiatów i powołanie obwodów. Jej celem było zbliżenie systemu administracyjnego Królestwa do reszty Imperium Rosyjskiego.

1849 – W Suwałkach urodził się Alfred Wierusz-Kowalski, malarz; tematem jego dzieł były głównie sceny rodzajowe, często z motywami koni i wilków; autor obrazów „W pościgu za Tatarem”, „W polu”, „Na tropie” i „Nocna jazda”.

1900 – W Kijowie urodził się Tadeusz Bocheński, pierwszy spiker Polskiego Radia (od 1926 r.), piosenkarz, autor wspomnień „Znam tylko Twoje listy”. Podczas okupacji niemieckiej występował w teatrze podziemnym. Od 1946 r. należał do Związku Artystów Scen Polskich.

1905 – Urodziła się Jadwiga Chojnacka, właściwie Jadwiga – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, wieloletnia pedagog Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, reżyser i dyrektor teatru.

1910 – Odbył się pogrzeb Marii Konopnickiej. Był jedną z największych i najważniejszych uroczystości żałobnych w dziejach Lwowa. Wzięło w nim udział ponad 50 tys. Ludzi.

1916 – W Małomierzycach koło Iłży urodził się Antoni Heda, „Szary”, dowódca oddziału partyzanckiego Armii Krajowej, w sierpniu 1945 r. dowodził akcją rozbicia więzienia Urzędu Bezpieczeństwa w Kielcach.

1916 – We wsi Wrzawy pod Tarnobrzegiem urodził się Julian Kawalec, prozaik, publicysta, poeta.

1919 – W Krakowie założono Polski Związek Lekkiej Atletyki.

1919 – Józef Piłsudski jako Naczelny Wódz wojsk polskich podpisał akt otwarcia Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.

1938 – Dekret prezydenta RP Ignacego Mościckiego o zjednoczeniu Zaolzia z Polską.

1939 – W Bródkach koło Nowego Tomyśla urodził się Zenon Grocholewski, kardynał, prefekt watykańskiej Kongregacji Wychowania Katolickiego.

1939 – Ukazał się pierwszy numer gadzinowego „Nowego Kuriera Warszawskiego”. Swoją nazwą dziennik nawiązywał do Kuriera Warszawskiego – jednej z najważniejszych i najdłużej (od 1821 r.) wydawanych gazet w kraju.

1942 – Z getta w Lubartowie Niemcy wywieźli do obozów zagłady w Bełżcu, Sobiborze i na Majdanku około 3 tys. Żydów; od 300 do 500 osób rozstrzelali na miejscowym kirkucie.

1943 – W KL Auschwitz Niemcy dokonali egzekucji 54 więźniów; w grupie rozstrzelanych byli Polacy, wybitni wojskowi, działacze społeczni i polityczni, wśród nich ppłk Juliusz Gilewicz, mjr Kazimierz Gilewicz, mjr Zygmunt Bończa-Bohdanowski, ppłk lotnictwa Teofil Dziama, Jan Mosdorf, kpt. Tadeusz Paolone-Lisowski i ppłk Kazimierz Stamirowski.

1944 – W Krakowie zmarł Józef Kałuża, piłkarz, trener, działacz sportowy, 16-krotny reprezentant Polski, trener reprezentacji olimpijskiej z 1936 roku.

1946 – W Warszawie władze komunistyczne aresztowały działacza PSL Kazimierza Bagińskiego.

1950 – W Poznaniu urodził się Jerzy Illg, filolog, krytyk literacki i wydawca, redaktor w Społecznym Instytucie Wydawniczym „Znak” w Krakowie.

1962 – Papież Jan XXIII otworzył obrady Soboru Watykańskiego II; w jego ramach dokonano wielkiej reformy Kościoła katolickiego; m.in. otwierając go na dialog z innymi religiami i wyznaniami, także zmieniając liturgię.

1967 – W Warszawie zmarła Halina Poświatowska, poetka, autorka m.in. zbiorów wierszy „Hymn bałwochwalczy”, „Dzień dzisiejszy”, „Oda do rąk”.

1969 – W Arudel Kanadzie zmarł gen. Kazimierz Sosnkowski, szef sztabu I Brygady Legionów Polskich, minister spraw wojskowych oraz inspektor armii; Komendant Główny ZWZ (1939-1940); Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w latach 1943-1944.

1982 – Stan wojenny: Początek trzydniowych demonstracji Solidarności; do starć z ZOMO doszło w Gdańsku, Nowej Hucie i Wrocławiu.

1986 – W Warszawie zmarł Andrzej Szalawski, aktor, znany m.in. z roli Juranda ze Spychowa w filmie Aleksandra Forda „Krzyżacy” oraz z „Ziemi obiecanej” Andrzeja Wajdy, w której zagrał Hermana Bucholca. W 1939 r. uczestnik kampanii polskiej. Podczas okupacji niemieckiej grał w jawnych teatrach Warszawy, był również lektorem hitlerowskiej kroniki filmowej. Jesienią 1941 r. podjął współpracę z kontrwywiadem ZWZ-AK; był członkiem wydziału śledczego Komisji Walki Podziemnej na Warszawę. Po wojnie na kilka lat odsunięty od pracy aktorskiej. Aresztowany i oskarżony w 1948 r. „o działanie na szkodę narodu polskiego” został skazany na 4 lata więzienia. Po wyjściu na wolność w 1952 r. związany był ze scenami łódzkimi i warszawskimi.

1988 – Na terenie całego kraju zorganizowano wiece, w czasie których studenci domagali się rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS).

1991 – Premiera filmu „Kroll” w reżyserii Władysława Pasikowskiego.

1991 – W Warszawie zmarła Janina Romanówna, aktorka teatralna i filmowa, wykładowczyni warszawskiej PWST.

1998 – W Rzymie kanonizowana została przez papieża Jana Pawła II Edyta Stein; niemiecka filozofka i teolożka, pochodzenia żydowskiego, karmelitanka; zamordowana w niemieckim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau w 1942 r.

2001 – W Warszawie zmarł Krzysztof Chamiec, aktor; wystąpił m.in. w filmach „Pierwszy dzień wolności”, „Kamienne tablice” i „Gwiezdny pył” oraz serialu „Stawka większa niż życie”; popularność przyniosły mu także role w telewizyjnych teatrach Sensacji i „Kobra”.

2009 – Papież Benedykt XVI kanonizował Zygmunta Szczęsnego Felińskiego, arcybiskupa metropolitę warszawskiego, który po wybuchu Powstania Styczniowego protestował przeciwko carskim represjom; w konsekwencji skazany został na 20-letnie zesłanie do Jarosławia nad Wołgą.

2014 – Polscy piłkarze odnieśli pierwsze w historii zwycięstwo nad Niemcami. W meczu eliminacji Euro 2016 na Stadionie Narodowym w Warszawie pokonali mistrzów świata 2:0 po golach Arkadiusza Milika i Sebastiana Mili.

2015 – W rozegranym na Stadionie Narodowym w Warszawie meczu eliminacyjnym do piłkarskich Mistrzostw Europy Polska pokonała Irlandię 2:1 i awansowała do turnieju finałowego we Francji.

2020 – W Warszawie zmarł Paweł „Kelner” Rozwadowski, wokalista, gitarzysta i autor tekstów, współzałożyciel zespołów Izrael oraz Deuter. Był jedną z czołowych postaci polskiego punk rocka.

12 października

1736 – W Gdańsku urodził się Michał Jerzy Poniatowski, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski, młodszy brat Stanisława Augusta.

1794 – Po klęsce bitwy pod Maciejowicami i dostaniu się do niewoli rosyjskiej Tadeusza Kościuszki naczelnikiem insurekcji został Tomasz Wawrzecki.

1840 – W Krakowie urodziła się Helena Modrzejewska, jedna z najwybitniejszych polskich aktorek; wśród jej najlepszych kreacji wymienia się szekspirowskie role Ofelii, Julii i Lady Makbet.

1844 – Wmurowano kamień węgielny pod budowę dworca kolejowego Kraków Główny.

1891 – We Wrocławiu urodziła się Edyta Stein, filozofka, teolożka, pochodzenia żydowskiego, karmelitanka – imię zakonne Teresa Benedykta od Krzyża; zamordowana w niemieckim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau w 1942 r.; kanonizowana w 1998 r.

1915 – W Krakowie urodziła się Irena Orska, aktorka.

1918 – Rada Regencyjna Królestwa Polskiego wprowadziła nową rotę przysięgi i przejęła władzę nad Polską Siłą Zbrojną.

1919 – W Hotelu Francuskim w Krakowie odbył się zjazd założycielski Polskiego Komitetu Olimpijskiego.

1920 – Gen. Lucjan Żeligowski proklamował powstanie Litwy Środkowej, nad którą sprawował władzę jako naczelny dowódca.

1920 – Wojna polsko-bolszewicka: W Rydze delegacje polska i sowiecka podpisały preliminaria pokojowe oraz umowę rozejmową.

1921 – Rada Ligi Narodów podjęła decyzję o podziale Górnego Śląska.

1931 – W Rio de Janeiro odsłonięto znany na całym świecie 38-metrowy pomnik Chrystusa Odkupiciela; monument zaprojektował francuski rzeźbiarz polskiego pochodzenia Paul Landowski.

1935 – Premier Walery Sławek podał się do dymisji.

1939 – Okupacja niemiecka: Dekret Adolfa Hitlera o utworzeniu Generalnego Gubernatorstwa.

1942 – W okupowanej przez Niemców Warszawie kilkanaście organizacji konspiracyjnych założyło Społeczną Organizację Samoobrony (SOS), działającą we współpracy z Kierownictwem Walki Cywilnej.

1943 – 1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki rozpoczęła bój pod Lenino; w walkach zginęło ponad pół tysiąca żołnierzy polskich, a prawie 1800 odniosło rany, co stanowiło ok. 20 proc. stanu osobowego formacji.

1944 – Pierwsza masowa dezercja w LWP: W nocy z 12 na 13 października z 31 pułku piechoty 7 Dywizji Piechoty zdezerterowało 636 żołnierzy.

1952 – W Warszawie urodził się Andrzej Krzysztof Kunert, historyk, publicysta, w latach 2010 – 2016 r. sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

1953 – Uwięziony przez władze komunistyczne prymas Stefan Wyszyński został przewieziony z Rywałdu do Stoczka koło Lidzbarka Warmińskiego.

1961 – Premiera filmu „Ogniomistrz Kaleń” w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich.

1963 – Rada Państwa mianowała Mariana Spychalskiego marszałkiem Polski.

1964 – W Düsseldorfie rozpoczął się pierwszy proces załogi niemieckiego obozu zagłady w Treblince; na ławie oskarżonych zasiadł m.in. Kurt Hubert Franz – zastępca komendanta obozu Franza Stangla.

1969 – W Warszawie zmarł Zygmunt Kamiński, malarz i grafik, twórca obowiązującego wzoru godła Polski. Wykonał również ilustracje do powieści Stefana Żeromskiego i Władysława Reymonta.

1976 – Oddano do użytku trasę Warszawa-Katowice, tzw. gierkówkę.

1990 – Sejm powołał Straż Graniczną.

1996 – Zmarł Stefan Knapp, malarz, którego prace zdobią między innymi londyńskie lotnisko Heathrow, siedzibę ONZ w Genewie, centrum handlowe Aleksander’s w Paramus, New Jersey.

2010 – W Warszawie zmarła Mirosława Dubrawska, aktorka teatralna, telewizyjna i filmowa.

13 października

1282 – Książę Leszek Czarny pokonał wojska litewsko-jaćwieskie w bitwie nad Narwią.

1705 – W Gdańsku zmarł Michał Radziejowski, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski.

1734 – Urodził się Maciej Kamieński, polski kompozytor i pedagog słowackiego pochodzenia.

1770 – Konfederacja barska uchwaliła akt detronizacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i ogłosiła bezkrólewie.

1805 – W Krzemieńcu z inicjatywy wybitnego przedstawiciela oświecenia Tadeusza Czackiego otwarto Liceum, nazywane „Atenami Wołyńskimi”.

1805 – W Kosmowie na Wielkopolsce urodził się Stefan Garczyński, poeta epoki romantyzmu, uczestnik Powstania Listopadowego.

1906 – W Warszawie założono Prywatne Kursy Handlowe Męskie Augusta Zielińskiego; późniejsza Szkoła Główna Handlowa.

1918 – Powstała Rzeczpospolita Zakopiańska, przejściowy twór państwowy istniejący przez 35 dni, od 13 października do 16 listopada 1918, na terenie Zakopanego i okolic. 7 października 1918 Rada Regencyjna w Warszawie proklamowała utworzenie niepodległego państwa polskiego. Jednak to Zakopane okazało się pierwszym miejscem na ziemiach polskich, gdzie ludność zdecydowała się otwarcie wypowiedzieć posłuszeństwo władzom zaborczym.

1923 – W warszawskiej Cytadeli doszło do wybuchu prochowni, w wyniku którego śmierć poniosło 28 osób, a kilkadziesiąt zostało rannych; o dokonanie zamachu oskarżono dwóch oficerów komunistów: Walerego Bagińskiego i Antoniego Wieczorkiewicza; obaj skazani zostali na karę śmierci, zamienioną następnie na dożywotnie więzienie.

1935 – Marian Zyndram-Kościałkowski objął funkcję premiera RP.

1937 – W Poznaniu zmarł Kazimierz Nowak, podróżnik, reporter, fotograf.

1937 – W Toruniu urodził się Jan Jagielski, współzałożyciel Społecznego Komitetu Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej, pracownik ŻIH; autor wielu publikacji o zabytkach żydowskich Warszawy oraz o warszawskim getcie.

1938 – W Wenecji zmarł Władysław Zygmunt Belina-Prażmowski, jeden z twórców kawalerii legionowej, bohater wojny polsko-bolszewickiej; w II Rzeczypospolitej był m.in. prezydentem Krakowa i wojewodą lwowskim.

1939 – W Warszawie powstała Narodowa Organizacja Wojskowa, konspiracyjna formacja Stronnictwa Narodowego.

1942 – Początek deportacji do niemieckiego obozu zagłady w Treblince 20 tys. Żydów z getta w Piotrkowie Trybunalskim.

1942 – W Nowym Targu urodził się Jan Kanty Pawluśkiewicz, kompozytor, twórca muzyki filmowej i teatralnej; współzałożyciel grupy muzycznej Anawa, związany m.in. z Piwnicą Pod Baranami, Teatrem STU, Teatrem Narodowym i Teatrem Powszechnym w Warszawie.

1944 – W Moskwie odbyły się rozmowy z udziałem władz sowieckich, brytyjskiego premiera Winstona Churchilla, premiera Stanisława Mikołajczyka oraz przedstawicieli PKWN.

1946 – W Krakowie, na mocy wyroku Najwyższego Trybunału Narodowego, został powieszony hitlerowski zbrodniarz wojenny, komendant obozu koncentracyjnego w Płaszowie, likwidator gett żydowskich w Krakowie i Tarnowie, Amon Göth. Esesman został sportretowany przez Ralpha Fiennesa w oscarowym filmie Spielberga „Lista Shindlera” Do końca procesu zaprzeczał postawionym zarzutom. Jego ostatnie słowa brzmiały „Heil Hitler”.

1952 – W Warszawie w Domu Harcerza na Targówku powstał dziecięco-młodzieżowy zespół artystyczny „Gawęda”.

1956 – Premier Józef Cyrankiewicz wydał zarządzenie dotyczące zaprzestania gromadzenia przez działy personalne poufnych informacji na temat pracowników.

1958 – Premiera filmu „Pożegnania” w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa.

1963 – Na rozgrywanych we Wrocławiu XIII Mistrzostwach Europy reprezentacja polskich koszykarzy zdobyła tytuł wicemistrzowski, przegrywając w finale z ZSRS 45:61.

1982 – Stan wojenny: W czasie manifestacji w Nowej Hucie zastrzelony został przez SB Bogdan Włosik, 20-letni uczeń technikum.

1984 – Pierwsza próba zamordowania ks. Jerzego Popiełuszki, który wracał samochodem z Gdańska z kościoła św. Brygidy do Warszawy – w okolicach Olsztynka funkcjonariusze MSW, przyszli mordercy księdza, planowali spowodować wypadek, rzucając kamieniem w przednią szybę jadącego samochodu.

1985 – W Polsce odbyły się wybory do Sejmu PRL.

1985 – W Zakopanem zmarł gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz, generał WP, dowódca 5 Dywizji Piechoty Armii Polskiej w Związku Sowieckim (1941-1942), następnie dowódca I Korpusu Polskiego w Wielkiej Brytanii (1943-1945); jeden z założycieli w 1977 r. Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO).

2001 – W Warszawie zmarł Janusz Szpotański, filolog, z zamiłowania szachista; autor satyrycznych wierszy i poematów wyśmiewających rzeczywistość PRL-u; za napisanie satyrycznej opery „Cisi i gęgacze, czyli Bal u Prezydenta” skazany został na trzy lata więzienia.

2006 – W warszawskim Teatrze Wielkim-Operze Narodowej odbyła się polska premiera filmu „Karol – papież, który pozostał człowiekiem” w reżyserii Giacomo Battiato.

2016 – W Warszawie zmarł Andrzej Kopiczyński, aktor, związany z warszawskim Teatrem Kwadrat; wielką popularność przyniosła mu rola inżyniera Stefana Karwowskiego w serialu „Czterdziestolatek” i „Czterdziestolatek 20 lat później”, zagrał również w filmach „Jarzębina czerwona”, „Kopernik” i „Znachor”.

2019 – W wyborach parlamentarnych zwyciężyła Zjednoczona Prawica, zdobywając 43,59 proc. głosów i uzyskując 235 mandatów poselskich. Frekwencja wyniosła 61,74 proc. – wzięło w nich udział 18 mln 678 tys. 457 Polaków. Była to najwyższa frekwencja w historii wolnych wyborów parlamentarnych w latach 1991-2019.

„Piękno Historii”

.Ruszył nowy projekt redakcji „Wszystko co Najważniejsze” – newsletter „Piękno Historii”.

Nasz newsletter to przestrzeń dla każdego, kto interesuje się historią – zarówno na co dzień, jak i okazjonalnie. Co tydzień prezentujemy wybór najważniejszych i najciekawszych wydarzeń historycznych, których rocznice obchodzimy w danym tygodniu. Znajdą tu Państwo również jakościowe teksty na temat historii autorstwa profesjonalnych historyków, napisane w sposób przystępny i ciekawy.

Newsletter „Piękno Historii” to także szansa na zapoznanie się z głosem z epoki, w który warto się wsłuchać. Prezentujemy go pod postacią cytatu z wybranego źródła historycznego. Proponujemy ponadto zdjęcie bądź obraz z epoki, dzięki którym obcowanie z przeszłością będzie ciekawsze. Znajdą tu Państwo również polecenia książek historycznych, po jakie warto sięgnąć. Co tydzień przedstawimy także sylwetkę polskiego naukowca, wynalazcy, myśliciela lub artysty, którego dokonania  wpłynęły na świat, jaki znamy dziś. 

Zapraszamy do subskrybowania!

Link do zapisów: [Zapisz się].

PAP/WszystkoCoNajważniejsze/MB