3 maja - Dzień Konstytucji Japonii. Święto Pokoju

3 maja kojarzy się nam nieodłącznie z rocznicą uchwalenia polskiej, drugiej konstytucji na świecie. Tego dnia Japończycy także świętują dzień swojej Konstytucji – powojennej i pacyfistycznej. W tym roku wypada 76 rocznica jej uchwalenia.

.Dzień Konstytucji 3 maja jest w Japonii obchodzony w ramach tzw. Złotego Tygodnia – okresu w którym wypada szczególnie dużo świąt wolnych od pracy. 29 kwietnia Japończycy obchodzą Dzień Shōwa (Shōwa-no Hi; 昭和の日), rocznicę urodzin poprzedniego cesarza. 4 maja świętuje się Święto Zieleni (Midori-no Hi; みどりの日), a 5 maja – Dzień Dziecka (Kodomo-no Hi; こどもの日). Złoty Tydzień kojarzy się także z niezwykle zatłoczonymi pociągami, autobusami oraz autostradami. Wielu Japończyków uważa to za jedyny okres w roku, kiedy mogą wziąć wolne od pracy bez wyrzutów sumienia.

W przeciwieństwie do innych japońskich świąt, obchody Dnia Konstytucji (Kenpō Kinebi) nie wiążą się z paradami i ceremoniami. W całym kraju odbywają się specjalne wydarzenia, wykłady i spotkania. Można wtedy też zwiedzić budynki i miejsca szczególnie ważne w powojennej historii Japonii, takie jak budynek Parlamentu w Chiyoda.

Obowiązująca Konstytucja Japonii została wprowadzona w 1947 roku, w czasie amerykańskiej okupacji. Aby zrozumieć jej charakter i znaczenie dla powojennej Japonii, trzeba przyjrzeć się jej historii.

Poprzednia konstytucja Japonii została uchwalona w 1889 roku. Kraj przeżywał wtedy „gorączkę” okresu Meiji (1868-1912) związanego z otwarciem granic po ponad 300-letnim sakoku – zamknięciu na świat zewnętrzny. Tzw. Konstytucja Meiji odpowiadała czasom, w których powstała, i miała w sobie elementy monarchii konstytucyjnej i absolutnej.

Amerykańska okupacja Japonii po II wojnie światowej wiązała się m.in. z procesami demokratyzacji i głębokich wewnętrznych reform. Zmieniono wtedy każdy aspekt Konstytucji. Nowa ustawa zasadnicza weszła w życie 3 maja 1947 roku. Do dziś jej najbardziej znaną i wywołującą największe emocje częścią pozostaje art. 9, w którym Japonia wyrzeka się wojny.

Naród japoński (…) wyrzeka się na zawsze wojny jako suwerennego prawa narodu (…). Dla osiągnięcia celu określonego w poprzednim ustępie, nie będą nigdy utrzymywane lądowe, morskie i powietrzne siły zbrojne, ani inne środki mogące służyć wojnie. Nie uznaje się prawa państwa do prowadzenia wojny – art. 9 Konstytucji Japonii

Od tej pory to nie cesarz, ale obywatele stoją na czele swojego państwa. Sam władca stał się „symbolem państwa i jedności jego obywateli”, który nie ma „władzy związanej z rządem”.

3 maja to to dzień, w którym Japończycy rozmawiają najwięcej o swojej Konstytucji. Tego dnia w 2019 roku premier Shinzo Abe obiecał rewizję 9 art. Wcześniej mówił już o tym w 2017 i 2018 roku. Jego celem było zwiększyć możliwości obronne Japonii i pozwolić jej na udzielanie wsparcia militarnego swoim sojusznikom.

.Rewizja art. 9 miałaby na celu sformalizowanie statusu Japońskich Sił Samoobrony. Jak dotąd nie udało się tego osiągnąć. Wielu Japończyków obawia się, że każdy rodzaj reinterpretacji czy rewizji Konstytucji mógłby doprowadzić do uwikłania Japonii w konflikty międzynarodowe. Art. 9 regularnie powraca na pierwsze strony japońskich gazet, zwłaszcza w dobie inwazji Rosji na Ukrainę i agresywnej polityki Chin w regionie.