Kto dostanie Nagrodę Nobla w 2023 roku?
Już 2 października 2023 r. rozpoczyna się tydzień, podczas którego dowiemy się, kto dostanie Nagrodę Nobla w sześciu dziedzinach. W tym roku wartość słynnej nagrody wzrosła do najwyższego w historii poziomu 11 mln koron szwedzkich (ok. 4,41 mln zł).
Kto dostanie Nagrodę Nobla – zaczyna się „Nobel Calling”
.Nazwa tego tygodnia – „Nobel Calling” nawiązuje do zwyczaju telefonicznego informowania laureatów o werdykcie tuż przed jego upublicznieniem. Bywa, że mieszkający w innej strefie czasowej naukowcy, pisarze czy obrońcy praw człowieka są budzeni w środku nocy.
W poniedziałek w Sztokholmie poznamy laureata lub laureatów Nagrody Nobla z medycyny, we wtorek z fizyki, a w środę z chemii.
Nobla w dziedzinach naukowych na ogół dzielą naukowcy, którzy wspólnie lub równolegle przyczynili się do przełomowego odkrycia lub udoskonalili metodę albo narzędzie służące badaczom. Kluczowym kryterium wskazanym w testamencie fundatora nagrody Alfreda Nobla są korzyści dla ludzkości.
W czwartek sekretarz Akademii Szwedzkiej ogłosi laureata literackiej Nagrody Nobla. Natomiast w piątek uwaga świata przeniesie się do Oslo, gdzie Norweski Komitet Noblowski przyzna Pokojową Nagrodę Nobla.
Jak podał Norweski Komitet Noblowski, w tym roku napłynęło 305 nominacji dotyczących 212 osób oraz 93 organizacji. To najmniejsza liczba zgłoszeń od 2019 roku. W rekordowym 2016 roku przyjęto aż 376 propozycji.
Nominacje do Pokojowej Nagrody Nobla są tajne przez 50 lat, ale zdarza się, że ich autorzy, m.in. członkowie parlamentów narodowych, zdradzają swoje propozycje. Stąd wiadomo, że norwescy politycy zgłosili w tym roku m.in. rosyjskiego opozycjonistę Aleksieja Nawalnego, sekretarza generalnego NATO Norwega Jensa Stoltenberga, a także aktywistki klimatyczne Gretę Thunberg ze Szwecji oraz Vanessę Nakate z Ugandy.
W Polsce Senat w imieniu 37 senatorów zgłosił do Pokojowej Nagrody Nobla Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy.
W ubiegłym roku wielu polityków wskazywało kandydaturę prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zelenskiego.
Natomiast w następny poniedziałek (9 października) w Sztokholmie ogłoszony zostanie laureat Nagrody Nobla z ekonomii, dziedziny nie wymienionej w testamencie Nobla. Z tego powodu laur formalnie nazywa się Nagrodą Banku Szwecji im. Alfreda Nobla.
Ile jest warta Nagroda Nobla?
.Tegoroczni laureaci Nagrody Nobla będą bogatsi niż ich poprzednicy. Fundacja Noblowska zdecydowała we wrześniu o podwyższeniu wartości nagrody z 10 mln koron do 11 mln z powodu dobrej kondycji finansowej funduszu, z którego wypłacane są pieniądze. Nieoficjalne powody to niższy kurs korony szwedzkiej wobec głównych walut oraz inflacja.
Z okazji tygodnia „Nobel Calling” w mieszczącym się w Sztokholmie Muzeum Nagrody Nobla otwarto w weekend przekrojową wystawę „Fungi – grzyby i sztuka oraz nauka”. Zwiedzający mogą m.in. odsłuchać poświęconych grzybom fragmentów książki laureatki literackiego Nobla za 2018 rok Olgi Tokarczuk „Dom dzienny, dom nocny”.
Ceremonie wręczenia nagród Nobla odbędą się w rocznicę śmierci Alfreda Nobla 10 grudnia w Sztokholmie oraz w Oslo (Pokojowa Nagroda Nobla). Laureaci otrzymają również złoty medal oraz kaligrafowany dyplom.
Nobel z fizjologii i medycyny
.Jako pierwsza zostanie w 2023 r. przyznana nagroda Nobla z fizjologii lub medycyny, którą w ubiegłym roku otrzymali badacze genomu człowieka neandertalskiego, z biologiem specjalizującym się w genetyce ewolucyjnej – Svante Pääbo – na czele. O znaczeniu ich badań pisał na łamach „Wszystko co Najważniejsze” prof. Marek SANAK. „Niewielu współczesnych naukowców może się pochwalić odkryciem nowego gatunku człowieka, opisaniem sekwencji jego genomu na podstawie kilku fragmentów kostnych znalezionych w jaskiniowych osadach oraz wykazaniem u ludzi współczesnych domieszki sekwencji genetycznej wymarłych gatunków człowieka” – zauważył profesor Sanak. Odkrycie Noblisty z 2022 r. dało prawdziwy przełom nad badaniami dotyczącymi ewolucji homo sapiens. „W toku badań porównawczych genomów człowieka Pääbo udokumentował kilkuprocentową domieszkę sekwencji genetycznej Neandertalczyka w genomie człowieka współczesnego. Do mieszania gatunków doszło po raz pierwszy na terenie Azji Mniejszej przed co najmniej 60 tysiącami lat. Badania szczątków kostnych znalezionych w jaskiniach Oase w Rumunii i Baczo Kiro w Bułgarii potwierdziły wielokrotne krzyżowanie się człowieka współczesnego z Neandertalczykiem 40–35 tysięcy lat temu. Według Pääbo wyginięcie Homo neanderthalensis nie było skutkiem dramatycznego podboju przez człowieka współczesnego czy też naturalnej zagłady. Zaszło prawdopodobnie wtopienie się – introgresja – tej nielicznej populacji w szybko zwiększającą się populację człowieka współczesnego.” – wyjaśniał prof. Sanak.
PAP/Daniel Zyśk/WszystkocoNajważniejsze/ad
