Las Bielański wyjątkowym miejscem na mapie Mazowsza

Las Bielański utworzony 10 marca ma już 50 lat. To jeden z nielicznych rezerwatów przyrody na Mazowszu, w którym można zobaczyć wiekowe dębowe drzewostany. W Lesie Bielańskim zachowały się pachnica dębowa, kozioróg dębosz, a także czworoząb bielański.

Las Bielański i jego historia

.Dnia 10 marca 1973 roku weszło w życie zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Leśnego w sprawie utworzenia rezerwatu przyrody Las Bielański – przypomina RDOŚ w Warszawie na swojej stronie internetowej. Był to drugi, po rezerwacie im. Króla Jana Sobieskiego, rezerwat w granicach Warszawy. Powstał z inicjatywy ówczesnego Stołecznego Konserwatora Przyrody Czesława Łaszka oraz warszawskich przyrodników. Nowoutworzony obszar objął ochroną najcenniejsze części lasu – grądy i łęgi – oraz fragment skarpy warszawskiej z doliną potoku Bielańskiego i rzeką Rudawką.

W związku z rocznicą Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie we współpracy w Lasami Miejskimi – Warszawa ogłosiła Rok Lasu Bielańskiego.

Rezerwat przyrody Las Bielański to jedno z nielicznych w województwie mazowieckim miejsc, gdzie zachowały się wiekowe drzewostany z dębami osiągającymi 300–400 lat. Dzięki obecności tych starych drzew występują tu dwa gatunki owadów – pachnica dębowa i kozioróg dębosz, które są przedmiotami ochrony utworzonego w 2011 r. obszaru Natura 2000.

„O ile pachnica dębowa, pomimo swojej nazwy gatunkowej, zasiedla również inne gatunki drzew – wierzby, lipy, jesiony, to kozioróg dębosz żyje wyłącznie w starych, zamierających dębach o nasłonecznionych pniach. Dlatego też jest gatunkiem znacznie rzadszym od pachnicy dębowej i trudniejszym do ochrony” – zwraca uwagę RDOŚ w Warszawie.

Rezerwat ma urozmaiconą rzeźbę terenu. Można tu wyróżnić cztery poziomy (terasy) oddzielone w terenie wyraźnymi progami, przypominającymi do złudzenia schody prowadzące w dół, do Wisły – opisuje RDOŚ.

Przez taras położony najbliżej Wisły przepływa Rudawka. „Swoją nazwę zawdzięcza rudej barwie bogatego w związki żelaza podłoża, przez które przepływa. Mało kto wie, że na przełomie XVIII i XIX wieku nad brzegiem Rudawki działały młyny, a jej spiętrzone wody tworzyły stawy, w których hodowano ryby. W XX wieku koryto rzeki zostało uregulowane, a fragmenty jej naturalnego przepływu zachowane zostały jedynie na terenie Lasu Bielańskiego” – można przeczytać w notatce na stronie internetowej.

W sąsiedztwie Rudawki rośnie cenny i coraz rzadziej spotykany łęg jesionowo-wiązowy. „To jeden z najlepiej zachowanych tego typu ekosystemów leśnych na Mazowszu. Charakteryzuje go sędziwy wiek – ponad 150 lat – oraz naturalny skład gatunkowy. Rosną tutaj stare jesiony wyniosłe, wiązy szypułkowe, olsze czarne, dęby szypułkowe, a w runie wczesną wiosną króluje ziarnopłon wiosenny” – opisuje RDOŚ.

Rezerwat przyrody domem dla wielu gatunków ptaków

Las Bielański jest ostoją lęgową dla wielu gatunków ptaków, takich jak: bogatka, modraszka, śpiewak, kwiczoł, kos, muchołówki szara i mała, oraz, poruszający się po pniach głową w dół, kowalik – wylicza RDOŚ. Liczną grupę ptaków stanowią dzięcioły: dzięcioł duży, średni, dzięciołek, dzięcioł czarny i zielony.

„Niezwykle rzadkim okazem fauny jest czworoząb bielański – odkryty na terenie lasu w 1842 r. przez znanego zoologa i przyrodnika Antoniego Stanisława Wagę. Charakteryzuje się on niebieskim ubarwieniem i jest jednym z największych skoczogonków na świecie, przez niektórych nazywany mamutem wśród skoczogonków. W Polsce poza Lasem Bielańskim występuje tylko w Sudetach i Karpatach oraz w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej” – zwraca uwagę RDOŚ.

Na terenie rezerwatu spacerowicze i rowerzyści mogą poruszać się wyłącznie po wyznaczonych szlakach. Nie wszyscy tego przestrzegają.

„Pomimo udostępnienia ponad 10 km szlaków i ich dokładnego oznakowania, presja wywierana przez osoby odwiedzające to miejsce rośnie z roku na rok. Niszczone jest runo z cennymi roślinami, rozjeżdżana jest skarpa wiślana, która podlega erozji, rezerwat ulega fragmentacji, przez co zwierzętom coraz trudniej znaleźć w nim bezpieczne enklawy. Ogromnym zagrożeniem dla dzikich mieszkańców rezerwatu są psy” – podkreśla RDOŚ. 

Regulamin rezerwatu przyrody

Aby zwiększyć świadomość osób odwiedzających Las Bielański, organizowane są spotkania edukacyjne, a także opracowana została aplikacja mobilna, która ułatwia poruszanie się po rezerwacie zgodnie z obowiązującym prawem. Ustawione zostały tablice edukacyjne, oznakowano szlaki i nielegalne tzw. przedepty. „Na nielegalnych przedeptach sukcesywnie pozostawiane są kłody drzew – nie należy ich usuwać, ani przecinać, pojawiają się w miejscach, które docelowo powinny stać się enklawami przyrody i bezpiecznym schronieniem dla zwierząt” – podkreśla RDOŚ.

„Wchodząc do rezerwatu uszanujmy fakt, że tu przyroda jest gospodarzem, a my jedynie gośćmi” – zachęca RDOŚ.

Z okazji rocznicy planowane są inicjatywy mające na celu wzmocnienie ochrony tego miejsca, a także spotkania edukacyjne w rezerwacie, spacery z przewodnikiem, filmy, konkursy, wystawa i konferencja.

Bogactwo polskiej przyrody

O tym jak ważna powinna być dla nas przyroda, ale i jak bardzo jest ona potrzebna, pisał na łamach „Wszystko co Najważniejsze” prof. Zygmunt KĄCKI. „Flora to bogini zjawisk pięknych. Niektóre zjawiska przyrodnicze od zawsze miały wymiar metafizyczny i stanowiły ważny element w praktykach religijnych” – podkreśla autor tekstu „Utracone bogactwo polskiej przyrody”.

PAP/ bar/ zan/ WszystkocoNajważniejsze/ LK