Legiony Polskie 1914-1918 w Muzeum Narodowym w Krakowie

Żołnierskie godła, odznaki, elementy umundurowania i obrazy artystów legionistów można oglądać od poniedziałku w oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie przy ul. Piłsudskiego. Na ekspozycji po raz pierwszy po konserwacji zaprezentowano obiekty z dawnego Muzeum Czynu Niepodległościowego.

Legiony Polskie – pamiątki Pierwszej Kompanii

.Ekspozycję „Falerystyka Legionów Polskich 1914-1918” muzeum przygotowało w związku z przypadającą w tym roku 110. rocznicą wybuchu I wojny światowej i wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej. Na ekspozycji znalazły się m.in. żołnierskie godła oraz patriotyczne odznaki towarzyszące strzelcom w tym czasie.

„Nasze muzeum, które posiada tak bogatą kolekcję dzieł sztuki, broni, barwy związanej z Legionami Polskimi, chce w ten sposób przypomnieć o tej rocznicy i o tym, jak wyglądał aspekt nie tylko militarny barw legionowych, ale też kulturotwórczy. Legiony były współtworzone również przez artystów, intelektualistów, pisarzy, dziennikarzy, elity Krakowa, które pozostawiły swoje ślady w postaci właśnie falerystyki” – zauważył dyrektor MNK prof. Andrzej Szczerski.

Wśród artystów, którzy projektowali te obiekty, byli Jan Bukowski, Antoni Procajłowicz i Włodzimierz Przerwa-Tetmajer. „W ten sposób nasze muzeum, które jest muzeum sztuki, chce przypomnieć o tej historii” – dodał prof. Szczerski.

Na wystawie można obejrzeć też medale, broń, elementy umundurowania, a także obrazy namalowane przez artystów legionistów. W gablotach znalazła się kolekcja orłów Drużyn Bartoszowych, Polskich Drużyn Strzeleckich, orły do czapek zaprojektowane już po wybuchu wojny dla formacji Legionów Polskich, odznaki pamiątkowe brygad, pułków i legionowych szkół wojskowych.

„Po raz pierwszy pokazujemy falerystykę w takiej ilości, w takim wyborze. W sumie znalazło się tu 500 takich obiektów” – zaznaczył kurator wystawy Piotr Wilkosz. „To, co wśród nich najważniejsze, to na pewno niemal komplet orłów używanych w Legionach Polskich, w tym orły strzeleckie, orły legionowe 1913 i 1914 roku, a także cały zespół odznak patriotycznych” – zwrócił uwagę. „Często to są małe dzieła sztuki, czasem złocone, wykonane ze srebra, bardzo starannie grawerowane” – dodał.

Na wystawie muzeum po raz pierwszy po konserwacji zaprezentowało także obiekty pochodzące z zamkniętego Muzeum Czynu Niepodległościowego przy Oleandrach w Krakowie – klamrę do paska 4 Pułku Piechoty Legionów Polskich, a także czapkę legionisty. „Realizujemy postawione nam zadanie, aby uratować zbiory zamkniętego Muzeum Czynu Niepodległościowego, które nasze muzeum przejęło. Teraz możemy się pochwalić tymi obiektami już po konserwacji, pokazać je wszystkim zwiedzającym” – powiedział dyrektor MNK.

W listopadzie 2023 r. krakowski urząd odzyskał Dom im. Józefa Piłsudskiego, o który walczył w sądzie ze Związkiem Legionistów Polskich, prowadzącym w tym miejscu Muzeum Czynu Niepodległościowego. Po remoncie Domu im. Piłsudskiego ma w nim powstać wystawa poświęcona Legionom Polskim i działalności niepodległościowej przygotowana przez MNK. Obecnie większość obiektów przechodzi konserwację.

Wystawa „Falerystyka Legionów Polskich 1914-1918” będzie otwarta dla zwiedzających od wtorku 6 sierpnia do 19 stycznia 2025 r. w MNK Czapscy przy ul. Piłsudskiego 12.

Legiony Polskie a odzyskanie niepodległości

.Przy okazji krakowskiej wystawy trudno nie postawić sobie pytania, jaką rolę odegrały Legiony Polskie w odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Kwestię tę podjął na łamach „Wszystko co Najważniejsze” Jochen BÖHLER, niemiecki historyk, autor m.in. książki „Najazd 1939. Niemcy przeciw Polsce”. „Należy przyznać, że Legiony Polskie – utworzone przez Piłsudskiego w Galicji w 1914 r. i walczące od tego roku w ramach armii Habsburgów – liczyły na utworzenie polskiego państwa narodowego. Jednak pomimo imponujących osiągnięć wojskowych nie udało się im zrealizować tych zamierzeń. Państwa centralne, po których stronie Legiony stały do 1917 r., były władzą okupacyjną na ziemiach polskich. Ich obietnice utworzenia niepodległego państwa polskiego były równie puste, jak obietnice składane przez cara. Utworzona w 1917 r. polska Rada Regencyjna była tylko marionetką w rękach Niemców i Austriaków. Nie piszę tych zdań po to, by denerwować polskich czytelników. Jednak by zrozumieć proces wyłaniania się państw narodowych w 1918 r. w Europie Środkowo-Wschodniej, należy najpierw zauważyć, że nigdzie nie powstały one bezpośrednio wskutek pracy poszczególnych ruchów narodowych ani z ich walki zbrojnej. To upadek imperiów panujących w Europie Środkowo-Wschodniej do 1918 roku, o którym marzył Mickiewicz, był podstawowym warunkiem powstania nowych państw narodowych na tym obszarze. Dopiero to umożliwiło proklamowanie niepodległych państw pod koniec 1918 roku” – zauważa historyk.

PAP/Julia Kalęba/WszystkocoNajważniejsze/ad