Marc Chagall i jego ilustracje Biblii w Chełmie
W ramach Dni Kultury Żydowskiej w Chełmie Muzeum Ziemi Chełmskiej otworzyło wystawę barwnych ilustracji Marca Chagalla do scen biblijnych.
Chagall: nie przeczytałem Biblii, ale ją wyśniłem
.Na ekspozycję składają się 24 barwne litografie Chagalla, pochodzące ze zbioru wydanego w 1960 r. w paryskim wydawnictwie Teriade. „To są przede wszystkim ilustracje dotyczące Księgi Rodzaju, czyli żydowskiej Bereszit” – mówi Dorota Bida z działu historii Muzeum Ziemi Chełmskiej.
Litografie pokazują obrazy biblijne w niekonwencjonalny, ale charakterystyczny dla Chagalla, wyśniony, sposób, bo jak sam powiedział: “Nie przeczytałem Biblii, ja ją wyśniłem”.
Marc Chagall (1887-1985) wybitny malarz i grafik żydowskiego pochodzenia, uważany jest za jednego z najważniejszych twórców awangardowych XX wieku, przedstawiciela kubizmu. W swoich obrazach i grafikach – pełnych symboli i metaforyki – Chagall łączył m.in. elementy literackie z folklorystyczno-jarmarczną stylizacją.
Wystawę prac Chagalla będzie można oglądać do 31 sierpnia.
Historia chełmskich Żydów
.Ekspozycja jest jednym z wydarzeń zaplanowanych w ramach Dni Kultury Żydowskiej w Chełmie. W programie imprezy jest też m.in. czytanie performatywne wierszy Stanisława Betiuka z jego pamiętnika poetyckiego pisanego w latach 1937-1990 pt. „Zauroczenie miłością”. Stanisław Betiuk w czasie II wojny światowej (od maja 1942 r. do lipca 1944 r.) ukrywał w gospodarstwie we wsi Strupin niedaleko Chełma dwie córki żydowskiej rodziny Handelsmanów – Fajgę i Bruchę. W 1984 r. Betiuk otrzymał za to medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, przyznawany przez Instytut Yad Vashem.
W jego pamiętniku poetyckim są wiersze dedykowane jednej z ukrywanych kobiet – ukochanej Broni (Brusze) Handelsman, która po wojnie została żoną Stanisława.
W Chełmskiej Bibliotece Publicznej zaprezentowana zostanie wystawa grafik Adama Puławskiego pt. „Przedwojenne portrety. Przywracanie pamięci o chełmskich Żydach”. Na ekspozycji można będzie zobaczyć 24 portrety, pomysł na rysunki narodził się podczas dokonywanych przez artystę kwerend dokumentów z okresu międzywojennego, wśród których zachowały się fotografie żydowskich mieszkańców Chełma.
Dni Kultury Żydowskiej w Chełmie mają przypominać historię tej społeczności, która obecna była w tym mieście od początku XIII wieku. W XV w. istniała tu już gmina żydowska; w 1550 r. liczyła ona 371 osób. Żydzi zajmowali się głównie handlem i rzemiosłem, ale też mieli własny samorząd. W XVII w. stanowili ok. 30 proc. ogólnej liczby mieszkańców miasta.
W okresie międzywojennym Chełm był drugim po Lublinie skupiskiem Żydów w województwie lubelskim – liczba ludności żydowskiej kształtowała się tu na poziomie 44-50 proc. (w 1939 roku mieszkało tu ok. 15 tys. Żydów). W mieście działało wiele żydowskich organizacji społecznych, m.in. związki zawodowe, stowarzyszenia kulturalno-oświatowe, sportowe i charytatywne; wydawano też prasę w języku jidysz.
Po wybuchu II wojny światowej już 1 grudnia 1939 r. Niemcy w tzw. marszu śmierci w kierunku Hrubieszowa i Sokala, zamordowali kilkaset osób narodowości żydowskiej z Chełma. Pod koniec 1940 r. utworzono tu getto – w mieście znajdowało się wtedy ponad 11 tys. Żydów. W 1942 r. ramach Akcji „Reinhardt” getto zlikwidowano, a większość chełmskich Żydów została zamordowana w obozie zagłady w Sobiborze. Nieliczni, którym udało się przeżyć, po wojnie wyemigrowali do USA, Kanady, Izraela.
Marc Chagall – opowieść kolorami
.Grafiki i obrazy Marca Chagalla wszędzie, gdzie są pokazywane przyciągają tłumy widzów spragnionych obcowania z jego interpretacją świata. Jak zauważa na łamach „Wszystko co Najważniejsze” Anna BIAŁOSZEWSKA Chagall opowiada nie tylko poprzez postaci, ale równie przez kolorystykę: głębokie, wysycone i czyste barwy, które „opowiadają” historie w nie mniejszym stopniu niż namalowane postaci. „Każde z płócien przez swoją kolorystykę wprowadza oglądającego w nastrój, który Chagall chciał przekazać, każdy kolor ma swoje znaczenie i symbolikę, zaś kontrastowy akcent eksponuje główną scenę obrazu. Obrazy Marca Chagalla to malowane opowieści, które trzeba czytać najczęściej od prawej do lewej strony, niczym książkę hebrajską. Co ciekawe, artysta stosował nie tylko symbolikę żydowską, lecz także chrześcijańską. Często pojawiają się w jego pracach: dłoń osłaniająca gwiazdę Dawida i Chrystus dźwigający krzyż” – pisze Anna BIAŁOSZEWSKA.
PAP/WszystkocoNajważniejsze/ad
