Najnowszy test DNA ochroni nas przed kolejnym schorzeniem?

ryzyko zachorowania na raka

Brytyjscy specjaliści opracowali nowy test DNA, który pozwala w 90 proc. określić ryzyko zachorowania na raka jelita grubego u pacjentów z chorobą zapalną jelit.

Test DNA określi ryzyko zachorowania na raka w 90 proc. w ciągu 5 lat

.Choroba zapalna jelit powoduje przewlekły stan zapalny przewodu pokarmowego o podłożu autoimmunologicznym. Jest to reakcja odpornościowa organizmu na uraz, infekcję lub podrażnienie, wywołująca zaczerwienie, obrzęk i ból. Najczęściej występują dwa rodzaje tego schorzenia: choroba Leśniewskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Pacjenci z tymi schorzenia są szczególnie narażenie na raka jelita grubego, choć nie zawsze musi się u nich rozwinąć. Na wszelki wypadek są oni poddawani regularnym badaniom diagnostycznym dla wykrycia zmian przednowotworowych. Gdy zostaną one zdiagnozowane, występuje 30 proc. ryzyko rozwinięcia się tego nowotworu w ciągu 10 lat.

Jak informuje BBC News, brytyjscy specjaliści opracowali test DNA pozwalający u chorych z chorobą zapalna jelit w 90 proc. określić ryzyko raka jelita grubego w ciągu zaledwie 5 lat. Do przeprowadzenia takiego badania konieczne jest pobranie próbki tkanki. Badacze mają jednak nadzieję, że opracują test wykrywający ryzyko raka jelita grubego na podstawie próbki krwi.

Jeden z autorów tego badania prof. Trevor Graham z Institute of Cancer Research w Londynie zaznacza, że u większości pacjentów z chorobą Leśniewskiego-Crohna oraz wrzodziejącym zapalenie jelita grubego nie rozwinie się rak jelita grubego. Jednak ci, u których zostaną wykryte zmiany przednowotworowe w jelicie grubym, mają przed sobą trudną do podjęcia decyzję – tłumaczy. Chorzy muszą określić czy od razu poddać się operacji usunięcia fragmentu tego jelita, lub zdecydować się na monitorowanie powstałych zmian w nadziei, że rak się nie rozwinie lub zostanie wykryty we wczesnym etapie.

Specjalista przyznaje, że żadna z tych opcji nie jest komfortowa. Nowy test może ją zatem znacznie ułatwić. Ma to ogromne znaczenie dla pacjentów, ponieważ im wcześniej zostanie wykryta zmiana nowotworowa, tym lepsze są rokowania. Badania genetyczne są coraz bardziej dostępne, gdyż testy polegające na odczytywaniu sekwencji DNA są tańsze i stają się powszechne.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego objawia się głównie stanem zapalnym wyściółki jelita grubego, jest on zatem powierzchniowy, ale występuje zwykle na znacznym jego odcinku. Mogą się też pojawić się wrzody błony śluzowej, krwawiące i wytwarzające wydzielinę. Choroba Leśniewskiego-Crohna występuje w dowolnej części jelit, ale najczęściej zlokalizowana jest w jelicie krętym oraz jelicie grubym. Stan zapalny w tym schorzeniu jest zwykle punktowy, w otoczeniu zdrowych tkanek. Może on jednak sięgać w głąb warstw ścian jelita.

Nie wiadomo, co powoduje choroby zapalne jelit. Wyróżnia się predyspozycje genetyczne oraz nieprawidłową reakcję układu odpornościowego na drobnoustroje, na przykład niektóre bakterie jelitowe. Choroby te najczęściej wykrywa są od 10. do 40. roku życia, ale mogą pojawić w dowolnym wieku. Objawem mogą być biegunki, bóle brzucha, chudnięcie i zmęczenie oraz krew w stolcu.

Zdrowie – nikt się nie dowie, jako smakujesz, aż się zepsujesz

.W 2020 roku na całym świecie zdiagnozowano ponad 19 milionów nowych przypadków nowotworów (w tym w Polsce ok. 170 000), a 10 milionów ludzi z tego powodu zmarło. Oczekuje się, według Global Cancer Observatory, że do 2040 roku obciążenie to wzrośnie do około 30 milionów nowych przypadków raka rocznie i 16 milionów zgonów, a nowotwory staną się główną przyczyną śmierci. Tymczasem wiele zachorowań na nowotwory można przypisać potencjalnie modyfikowalnym czynnikom ryzyka. Znajomość tego faktu jest absolutnie kluczowa dla rozwoju skutecznych strategii zapobiegania chorobom nowotworowym – pisze prof. Piotr CZAUDERNA, lekarz, chirurg dziecięcy, w 2015 r. powołany w skład Narodowej Rady Rozwoju przy Prezydencie RP.

Palenie tytoniu odpowiadało za 36,3 proc. zgonów z powodu raka u mężczyzn i 12,3 proc. u kobiet, spożywanie alkoholu – za 6,9 proc. zgonów z powodu raka u mężczyzn i 2,3 proc. u kobiet. Z kolei otyłość (stwierdzana w oparciu o wysoki wskaźnik Body Mass Index – BMI) odpowiadała za 4,2 proc. zgonów z powodu raka u mężczyzn i 5,2 proc. u kobiet. Odkryto również bardzo niepokojący, ponad 20-procentowy wzrost zgonów z powodu nowotworów w latach 2010–2019, który można przypisać powyższym możliwym do uniknięcia przyczynom. Zauważono także, że czynniki ryzyka metabolicznego odgrywały rosnącą rolę. Rośnie też liczba nowotworów związana z czynnikami dietetycznymi i hormonalnymi, w tym zwłaszcza nowotworów piersi i prostaty.

Co istotne, wszystkie wymienione wyżej czynniki można kontrolować czy też ograniczać za pomocą stosunkowo prostych interwencji. Ich szkodliwy wpływ jest zresztą znany już od dziesięcioleci. Dlatego tak ważna jest profilaktyka zdrowotna. Można w jej obrębie wyróżnić kilka typów:

– profilaktykę wczesną, polegającą na kształtowaniu prawidłowych wzorców zdrowotnych w oparciu o odpowiednią edukację, w tym również szczepienia ochronne,

– profilaktykę zdrowotną pierwotną, polegającą na kontrolowaniu czynników ryzyka oraz identyfikacji osób, które znajdują się w grupie ryzyka,

– profilaktykę wtórną, skierowaną do osób znajdujących się w grupie ryzyka i nakierowaną na wczesne wykrycie choroby, a tym samym jak najszybsze wdrożenie leczenia,

– profilaktykę III fazy, skierowaną do osób chorych, mającą na celu zminimalizowanie skutków choroby i zapobieganie powikłaniom.

Cały tekst dostępny na łamach „Wszystko co Najważniejsze” pod linkiem: Prof. Piotr CZAUDERNA: Zdrowie – nikt się nie dowie, jako smakujesz, aż się zepsujesz.

Zbigniew Wojtasiński/PAP/WszystkocoNajważniejsze/rb

Materiał chroniony prawem autorskim. Dalsze rozpowszechnianie wyłącznie za zgodą wydawcy. 5 lutego 2025