Najważniejsze Rano, 30 września. Finlandia zamyka granice dla Rosjan, ogłoszono badania nad możliwymi uszkodzeniami SwePol Link

Rosja mówi, że jest otwarta na zawarcie nowego traktatu o broni jądrowej z USA, Finlandia zamyka granice przed Rosjanami, ogłoszono śledztwo w sprawie ewentualnego uszkodzenia SwePol Link, podmorskiego kabla elektrycznego łączącego Polskę i Szwecję – o tych i innych wydarzeniach z ostatnich 24 godzin piszemy w Najważniejsze Rano, 30 września.

Świat:

1. Rosja zapowiedziała, że jest otwarta na bezpośrednie rozmowy z USA w sprawie traktatu o broni jądrowej. Rosja oświadczyła w czwartek, że bada możliwość bezpośredniego spotkania rosyjskich i amerykańskich negocjatorów w sprawie zawarcia przełomowego traktatu o kontroli broni jądrowej. Na briefingu w Moskwie rzeczniczka MSZ Federacji Rosyjskiej Maria Zakharova powiedziała, że Rosja jest otwarta na wznowienie inspekcji w ramach traktatu New START i rozważa możliwość spotkań twarzą w twarz między wspólną komisją przedstawicieli USA i Rosji. Czytaj więcej.

2. Urzędnicy irańskiego wywiadu i bezpieczeństwa obawiają się buntu w szeregach. Były urzędnik bezpieczeństwa, który nadal jest mocno związany z irańskim aparatem bezpieczeństwa, powiedział IranWire, że wielu członków paramilitarnej organizacji Basij odmawia udziału w spotkaniach przygotowawczych, a kobiety, które wcześniej zgłosiły się do „patroli moralności”, odeszły. Patrole moralności Basij składają się zazwyczaj z dwóch funkcjonariuszy płci męskiej oraz jednej funkcjonariuszki i wolontariuszki z organizacji religijnej. Ich liczba została jednak drastycznie zmniejszona w całym Iranie od czasu wybuchu protestów w związku ze śmiercią Mahsy Amini w dniu 16 września. Czytaj więcej.

3. Rosja twierdzi, że do wycieków Nord Stream doszło w strefie kontrolowanej przez wywiad USA. MSZ Rosji powiedziało w czwartek, że pęknięcia gazociągu Nord Stream, które spowodowały wycieki gazu u wybrzeży Danii i Szwecji, nastąpiły na terytorium, które jest „pod pełną kontrolą” agencji wywiadowczych USA. Rzeczniczka rosyjskiego MSZ Maria Zakharowa powiedziała w prokremlowskiej audycji, że Waszyngton ma „pełną kontrolę” nad wodami wokół Danii i Szwecji, gdzie wykryto cztery wycieki na rurociągach Nord Stream 1 i Nord Stream 2, które przecinają dno Morza Bałtyckiego między Rosją a Niemcami. Czytaj więcej.

Europa:

1. Węgry nie uznają aneksji przez Rosję terytoriów ukraińskich. Zwyczajowy cotygodniowy briefing rządowy przeprowadzili dziś szef kancelarii premiera Gergely Gulyás i rzeczniczka rządu Alexandra Szentkirályi. Przekazali oni informacje i odpowiedzieli na pytania prasy w kilku bieżących sprawach, wśród których znalazły się deklaracje dotyczące pseudoreferendum na Ukrainie. Jak przekazał Gergely, Węgry zgadzają się ze wspólnym stanowiskiem UE i nie uznają aneksji terytorium Ukrainy. Następnie dodał, że jedynym rozwiązaniem sytuacji, które byłoby zgodne z prawem międzynarodowym, byłoby wycofanie przez Rosję swoich sił z Ukrainy. Zaznaczył, że nie jest pewien, czy będzie to najszybsza droga. Czytaj więcej.

2. Finlandia zamknie granicę dla rosyjskich turystów od północy czasu lokalnego, co ma doprowadzić do znacznego spadku ruchu transgranicznego – poinformował w czwartek fiński rząd. Napływ Rosjan jest obecnie postrzegany jako zagrożenie dla stosunków międzynarodowych Finlandii, powiedział na konferencji prasowej fiński minister spraw zagranicznych Pekka Haavisto. Dodał jednak: wjazd w celu odwiedzin rodzinnych, a także w celu podjęcia pracy i nauki będzie nadal dozwolony. Rząd fiński, obawiając się, że będzie krajem tranzytowym do bezpaszportowej strefy Schengen w Europie Zachodniej, powiedział w piątek, że planuje wstrzymać ruch turystyczny z Rosji i że decyzja w tej sprawie zapadnie w najbliższych dniach. Czytaj więcej.

3. Ukraina z inicjatywy prezydenta Wołodymyra Zelenskiego zwołuje nadzwyczajne spotkanie szefów bezpieczeństwa, na którym mają zapaść ważne decyzje w sprawie rosyjskich planów aneksji czterech ukraińskich regionów. Kreml twierdzi, że prezydent Władimir Putin podpisze w piątek dokumenty deklarujące aneksję przez Moskwę regionów, w których Rosja zorganizowała to, co Kijów i Zachód uznały za sfałszowane referenda przeprowadzone na należącym do Rosji terytorium Ukrainy. Czytaj więcej.

Polska:

1. Szef MON Mariusz Błaszczak polecił szefowi Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Rajmundowi Andrzejczakowi przeprowadzenie konsultacji z szefami obrony Danii, Szwecji i Norwegii w sprawie bezpieczeństwa na Bałtyku. Wicepremier napisał w mediach społecznościowych: „Zgodnie z decyzją, którą podjęliśmy na środowym posiedzeniu Komisji Bezpieczeństwa Narodowego i Spraw Obronnych, poleciłem szefowi Sztabu Generalnego Wojska Polskiego przeprowadzenie konsultacji z szefami obrony Danii, Szwecji i Norwegii oraz wypracowanie rekomendacji dotyczących bezpieczeństwa na Bałtyku”. Czytaj więcej.

2. Zostanie wypracowana wspólna odpowiedź UE na te działania – zapowiedział w piątek wiceszef polskiej dyplomacji Paweł Jabłoński w związku z przeprowadzeniem nielegalnych referendów na terytorium okupowanej Ukrainy, a następnie ich planowanym dziś przyłączeniem do Rosji. „Zapowiedź włączenia okupowanych regionów Ukrainy do Rosji jest pogwałceniem prawa międzynarodowego. W piątek wspólna odpowiedź Unii Europejskiej” – podał wiceszef MSZ. Czytaj więcej.

3. W związku z obawami dotyczącymi stanu podmorskiego kabla elektrycznego SwePol Link łączącego Szwecję i Szwecję z Polską, który mógł zostać bezpośrednio dotknięty uszkodzeniem Nord Stream, operator sieci energetycznej Svenska Kraftnat zapowiedział, że sprawa zostanie dokładnie zbadana. Według firmy, jeden z wybuchów nastąpił około 500 metrów od szwedzko-polskiej linii wysokiego napięcia. „Nie wiemy, jak silna była podwodna detonacja. Aby upewnić się, że z naszym kablem wszystko jest w porządku, dokonamy pomiarów w przyszłym tygodniu” – powiedział szwedzkiej telewizji SVT Per Kvarnefalk ze Svenska Kraftnat. Czytaj więcej.

Najważniejsze Rano, 30 września.