Najważniejsze rocznice 5-11 maja

Najważniejsze rocznice przypadające w dniach 5-11 maja 2025 roku obejmuje wydarzenia historyczne, rocznice, najważniejsze bitwy mające wpływ na naszą historię, rocznice urodzin i daty śmierci bohaterów naszej zbiorowej wyobraźni.

Rocznice urodzin i innych wydarzeń z 5 maja

.W roku 1194 – W Krakowie zmarł książę Kazimierz II Sprawiedliwy, najmłodszy syn Bolesława Krzywoustego, udało się mu przejściowo objąć władzę zwierzchnią nad podzieloną na dzielnice Polską.

1228 – Na wiecu we wsi Cienia koło Kalisza książę wielkopolski Władysław Laskonogi (wnuk Bolesława Krzywoustego i syn Mieszka III Starego) wydał przywilej gwarantujący prawa duchownych i możnych wobec władcy. Był to warunek uzyskania tronu krakowskiego.

1504 – W Krakowie urodził się Stanisław Hozjusz, teolog katolicki, kardynał, działacz kontrreformacji; w 1564 r. sprowadził do Polski zakon jezuitów, zakładając w Braniewie pierwsze jezuickie kolegium.

1629 – W Czarnęcinie pod Zamościem zmarł Szymon Szymonowic, poeta, organizator Akademii Zamojskiej.

1809 – Wojna polsko-austriacka: Pod Kockiem w starciu z węgierskimi huzarami poległ Berek Joselewicz, Żyd, polski oficer, dowódca 5 pułku strzelców konnych armii Księstwa Warszawskiego; uczestnik Powstania Kościuszkowskiego, żołnierz Legionów Polskich.

1819 – W majątku Ubiel koło Mińska urodził się Stanisław Moniuszko, kompozytor, dyrygent, pedagog muzyczny, twórca polskiej opery narodowej, autor m.in. „Strasznego dworu” i „Halki”.

1827 – Zmarł Fryderyk August z dynastii Wettinów, w latach 1807-1815 książę warszawski – władca utworzonego przez Napoleona państwa polskiego.

1829 – W Poznaniu otwarto Bibliotekę Raczyńskich.

1844 – W Płocku urodził się Józef Pius Dziekoński, architekt, projektant m.in. neogotyckich kościołów św. Floriana i św. Stanisława w Warszawie; pierwszy dziekan Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.

1846 – W Woli Okrzejskiej na Podlasiu urodził się Henryk Sienkiewicz, pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla (1905).

1863 – Powstanie Styczniowe: W bitwie pod Krzykawką poległ gen. Francesco Nullo, dowódca włoskich ochotników walczących u boku powstańców.

1907 – W Warszawie urodził się Janusz Pajewski, historyk, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Instytutu Zachodniego; autor m.in. „Mitteleuropy” i „Historii powszechnej 1871-1918”.

1911 – W Stanisławowie urodziła się Zofia Rydet, fotografka, autorka monumentalnego cyklu dokumentalnego „Zapis socjologiczny”.

1938 – W Łodzi urodził się Jerzy Skolimowski, reżyser, scenarzysta, aktor, producent filmowy; autor filmów „Rysopis”, „Ręce do góry”, „Start”, „Ferdydurke”, „Cztery noce z Anną”, „Essential Killing” i „Jedenaście minut”.

1939 – Minister spraw zagranicznych Józef Beck wygłosił w Sejmie przemówienie będące reakcją na wypowiedzenie przez Adolfa Hitlera niemiecko-polskiego paktu o nieagresji; swoje wystąpienie Beck zakończył słowami: „My w Polsce nie znamy pojęcia pokoju za wszelką cenę. Jest jedna tylko rzecz w życiu ludzi, narodów i państw, która jest bezcenna: tą rzeczą jest honor”.

1939 – W Warszawie zmarł Maurycy Zamoyski, polityk, dyplomata; od 1917 r. wiceprezes Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu; w latach 1919-24 poseł RP we Francji; minister spraw zagranicznych (1924); w 1922 r. kandydat Związku Ludowo-Narodowego na prezydenta RP.

1939 – W Krakowie urodził się Ryszard Horowitz, fotograf; prekursor cyfrowego przetwarzania fotografii; w czasie niemieckiej okupacji przebywał wraz z rodziną w krakowskim getcie, a po jego likwidacji w 1943 r. znalazł ocalenie w fabryce Oskara Schindlera; w 1959 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych.

1945 – Wojska amerykańskie wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny Mauthausen-Gusen. Jedną trzecią spośród ok. 80 tys. ofiar śmiertelnych tego obozu stanowili Polacy.

1945 – W Krakowie zmarł Tytus Czyżewski, malarz, poeta, krytyk sztuki; w latach 20. współtwórca awangardowej grupy Formiści.

1946 – W Krakowie urodziła się Ewa Kuryluk, malarka, poetka, historyk sztuki.

1949 – Powstała Rada Europy – organizacja zajmuje się przede wszystkim promocją i ochroną demokracji oraz praw człowieka, Polska należy do niej od 1991 r.

1964 – W Katowicach urodził się Maciej Pieprzyca, reżyser, autor filmu „Chce się żyć”.

1968 – W Gdańsku urodził się Dariusz Michalczewski, bokser, w latach 1994-2003 mistrz świata zawodowców federacji WBO.

1972 – Premiera filmu „Jak daleko stąd, jak blisko” w reżyserii Tadeusza Konwickiego.

1990 – W Warszawie odbył się Kongres Jedności PSL, w czasie którego doszło do połączenia PSL „Odrodzenie” (dawnego ZSL) z PSL tzw. wilanowskim Franciszka Kamińskiego oraz innymi ugrupowaniami ludowymi; prezesem Naczelnego Komitetu Wykonawczego zjednoczonego PSL został Roman Bartoszcze.

1994 – W Kijowie zastępca szefa Służby Bezpieczeństwa Ukrainy Andrej Chomicz przekazał władzom RP tzw. ukraińską listę katyńską, czyli listę nazwisk 3435 obywateli polskich zamordowanych przez NKWD na Ukrainie na podstawie decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r.

2000 – W Łazienkach Królewskich w Warszawie odsłonięto pomnik Henryka Sienkiewicza.

2006 – Premiera filmu „Jasminum” w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego.

2008 – W Nowym Jorku zmarł Witold Woyda, szermierz, zdobywca dwóch złotych medali na igrzyskach olimpijskich w Monachium w 1972 r. – w turnieju indywidualnym i drużynowym.

2021 – Zmarł gen. Edward Pietrzyk, dowódca Wojsk Lądowych w latach 2000-2006, ambasador w Iraku. 3 października 2007 r. został poważnie ranny w wyniku zamachu terrorystycznego na ulicach Bagdadu.

2024 – Zmarł Zbigniew Szałajda, w latach 80. wicepremier odpowiedzialny za spraw gospodarczej, po katastrofie w Czarnobylu szef rządowej komisji kryzysowej.

Najważniejsze rocznice 6 maja

.W roku 1499 – W Krakowie została zawarta unia krakowsko-wileńska, zakładająca wspólną polityką zagraniczną Polski i Litwy, między innymi wobec Moskwy.

1543 – Na Wawelu odbył się ślub Zygmunta II Augusta i Elżbiety Habsburżanki.

1787 – W Kaniowie na Ukrainie doszło do spotkania pomiędzy królem Stanisławem Augustem Poniatowskim i cesarzową Rosji Katarzyną II.

1801 – W Wilnie otwarto Cmentarz Na Rossie.

1840 – W Wielkiej Brytanii w sprzedaży pojawił się pierwszy znaczek pocztowy (tzw. Penny Black).

1882 – Urodził się Jan Stanisław Jankowski, w latach 1943-1945 Delegat Rządu RP na Kraj, razem z innymi przywódcami polskiego państwa podziemnego podstępnie aresztowany przez NKWD i skazany w Moskwie; zmarł w więzieniu w ZSRR.

1908 – W Warszawie urodził się Jan Kreczmar, aktor, reżyser teatralny, wieloletni rektor PWST w Warszawie.

1918 – Urodził się Stanisław Grzesiuk, pisarz, pieśniarz, „bard z Czerniakowa”; w czasie II wojny światowej więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Dachau i Mauthausen-Gusen.

1921 – W Kolbuszowej urodził się Jan Bytnar, „Rudy”, harcmistrz Szarych Szeregów, dowódca plutonu Oddziału Specjalnego „Jerzy” Kierownictwa Dywersji KG AK; aresztowany przez Niemców, odbity 26 marca 1943 r. podczas akcji pod Arsenałem; zmarł w wyniku obrażeń doznanych podczas przesłuchań przez gestapo.

1927 – Premiera filmu „Uśmiech losu” w reżyserii Ryszarda Ordyńskiego

1930 – W Bydgoszczy urodził się Kazimierz Karabasz, reżyser, współtwórca polskiej szkoły dokumentu.

1943 – W Warszawie aresztowany został przez gestapo Florian Marciniak, harcmistrz, naczelnik Szarych Szeregów (1939-1943); zamordowany w lutym 1944 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym Gross-Rosen.

1944 – W Warszawie oddział dyspozycyjny „Pegaz” Kedywu Komendy Głównej AK dokonał nieudanego zamachu na Waltera Stamma, szefa warszawskiego gestapo.

1945 – 1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka zajęła bazę niemieckiej marynarki wojennej w Wilhelmshaven, kończąc swój szlak bojowy przez północną Francję, Belgię i Holandię.

1945 – Armia Czerwona po długim oblężeniu zdobyła Festung Breslau.

1950 – W Krakowie urodził się Zbigniew Wodecki, piosenkarz.

1972 – W Mysłowicach urodził się Artur Rojek, kompozytor, wokalista, autor tekstów, w latach 1992-2012 członek zespołu Myslovitz.

1975 – Premiera filmu „Zwycięstwo” w reżyserii Jerzego Passendorfera.

1982 – Stan wojenny: W Gdańsku utworzono podziemną Regionalną Komisję Koordynacyjną NSZZ „Solidarność”.

1985 – Premiera filmu „Vabank II, czyli riposta” w reżyserii Juliusza Machulskiego.

1990 – Premiera filmu „Korczak” w reżyserii Andrzeja Wajdy.

2002 – W Warszawie zmarł Bronisław Pawlik, jeden z najpopularniejszych polskich aktorów, niezapomniany Rzecki z serialu „Lalka”.

2013 – W Częstochowie zmarła Maria Okońska, uczestniczka Powstania Warszawskiego, współpracownica kard. Stefana Wyszyńskiego, świadek składania przez Stefana kardynała Wyszyńskiego Jasnogórskich Ślubów Narodu, założycielka Instytutu Prymasa Wyszyńskiego.

2015 – W Poznaniu odsłonięto pomnik Ignacego Jana Paderewskiego.

2024 – Zmarł Jacek Zieliński, współzałożyciel i wokalista zespołu Skaldowie.

Rocznice 7 maja

.W roku 1763 – Urodził się książę Józef Poniatowski, bratanek króla Stanisława Augusta, minister wojny i naczelny wódz wojsk Księstwa Warszawskiego; marszałek Francji, walcząc u boku Napoleona zginął w bitwie pod Lipskiem.

1764 – W Warszawie rozpoczął obrady sejm konwokacyjny, który wprowadził szereg reform ustrojowych; uchwalił powstanie Komisji Skarbowej i Wojskowej, zlikwidował prywatne cła i myta, wprowadzając cło generalne, zniósł liberum veto w głosowaniach dotyczących spraw skarbowych, a także wprowadził zakaz przysięgania przez posłów na instrukcje poselskie.

1765 – Król Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Świętego Stanisława.

1794 – Tadeusz Kościuszko ogłosił uniwersał połaniecki – dokument zapowiadający poprawy warunków życia chłopów, mający zachęcić ich do wstępowania do armii powstańczej.

1836 – Urodził się Stanisław Koźmian, polityk i historyk, jeden z przywódców Stańczyków – ugrupowania polskich konserwatystów w zaborze austriackim.

1848 – W Ostródzie zmarł Gustaw Gizewiusz, duchowny ewangelicki, etnograf, mazurski działacz oświatowy, walczący o język polski w szkolnictwie; wybrany do parlamentu w Berlinie (1848); w 1946 r. na jego cześć Łuczany na Mazurach (niem. Loetzen) nazwano Giżyckiem.

1863 – Powstanie Styczniowe: rozpoczęła się trzydniowa, zwycięska dla Rosjan seria bitew pod Birżami na Litwie.

1867 – Urodził się Władysław Reymont, pisarz, publicysta; autor m.in. powieści „Ziemia obiecana” i „Chłopi”, laureat literackiej Nagrody Nobla.

1868 – Urodził się Stanisław Przybyszewski, pisarz, poeta, dramaturg, publicysta.

1873 – W Krakowie rozpoczęła działalność Akademia Umiejętności (obecnie Polska Akademia Umiejętności).

1877 – W Warszawie urodziła się Stanisława Wysocka, aktorka, reżyserka teatralna, pedagog; wystąpiła m.in. w filmach „Jaśnie pan szofer”, „Trędowata”, „Dziewczęta z Nowolipek”, „Granica”, „Ludzie Wisły” i „Wrzos”.

1920 – Wojna polsko-bolszewicka: Wojsko Polskie wspólnie z oddziałami ukraińskimi wkroczyło do Kijowa.

1923 – W Warszawie z inicjatywy m.in. Walerego Sławka i Aleksandra Prystora utworzono Instytut Badań Najnowszej Historii Polski; 15 listopada 1935 r. przemianowany na Instytut Józefa Piłsudskiego; w 1943 r. został reaktywowany na emigracji w Nowym Jorku i w 1947 r. w Londynie oraz w 2002 r. w Warszawie.

1930 – W Gliwicach urodził się Horst Bienek, niemiecki pisarz, autor czterotomowej „Kroniki górnośląskiej”, na którą składają się „Pierwsza polka”, „Światło września”, „Czas bez dzwonów” oraz „Ziemia i ogień”.

1943 – Ukazał się oficjalny komunikat o rozpoczęciu formowania w ZSRR 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki.

1945 – Pod Kuryłówką koło Leżajska na Podkarpaciu oddziały Narodowej Organizacji Wojskowej odparły trzy ataki sił NKWD.

1945 – Gen. Alfred Jodl podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji Niemiec.

1951 – W Katowicach urodził się Ireneusz Dudek, muzyk, bluesman, kompozytor, wokalista, harmonijkarz, autor tekstów; założyciel Rawa Blues Festiwal.

1953 – W więzieniu w Sztumie zmarł kontradmirał Adam Mohuczy, organizator i komendant Szkoły Specjalistów Morskich w Tczewie; uczestnik kampanii polskiej 1939 r.; po II wojnie światowej pierwszy dowódca Marynarki Wojennej; w 1949 r. aresztowany i bezpodstawnie oskarżony o sabotaż, skazany na więzienie.

1966 – W Warszawie zmarł Stanisław Jerzy Lec, aforysta, poeta, satyryk.

1967 – W Warszawie zmarła prof. Maria Grzegorzewska, pedagog, założycielka i dyrektorka Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej oraz Państwowego Instytutu Nauczycielskiego w Warszawie.

1969 – Urodził się Radosław Pazura, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Szwadron”, „Operacja Samum”, „Popiełuszko. Wolność jest w nas”, a także w serialu „Sfora”.

1971 – Premiera filmu „Epilog norymberski” w reżyserii Jerzego Antczaka.

1977 – W Krakowie zmarł tragicznie Stanisław Pyjas, student Uniwersytetu Jagiellońskiego i współpracownik Komitetu Obrony Robotników.

1980 – Początek głodówki w kościele św. Krzysztofa w Podkowie Leśnej na znak solidarności z uwięzionymi Mirosławem Chojeckim i Dariuszem Kobzdejem, głodującymi w więzieniach, oraz innymi więźniami politycznymi.

1980 – Urodził się Maciej Zakościelny, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Tylko mnie kochaj”, „Dlaczego nie!”, „Serce na dłoni”, a także w serialach „Kryminalni” i „Czas honoru”.

1985 – W Warszawie zmarł Adam Bahdaj, prozaik, tłumacz, autor popularnych utworów dla młodzieży; w czasie II wojny światowej kurier tatrzański.

1994 – Premiera filmu „Śmierć jak kromka chleba” w reżyserii Kazimierza Kutza.

1999 – Premiera filmu „Operacja Samum” w reżyserii Władysława Pasikowskiego.

2004 – W Iraku zginął Waldemar Milewicz, dziennikarz Telewizji Polskiej, reporter i korespondent wojenny.

2015 – W Warszawie zmarł Antoni Boratyński, jeden z najbardziej znanych ilustratorów książek dla dzieci, bajek i baśni oraz tomów poezji. Książki z jego ilustracjami ukazały się w Polsce i kilkunastu innych krajach.

2024 – Zmarł Jan Ptaszyn Wróblewski, wybitny muzyk jazzowy.

Rocznice 8 maja 

.W roku 1254 – Prawdopodobnie po raz pierwszy wykonano pieśń „Gaude Mater Polonia” jako część oficjum „Historia gloriosissimi Stanislai” Wincentego z Kielczy, napisanego na kanonizację Stanisława ze Szczepanowa.

1468 – Został ochrzczony królewicz oraz przyszły arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski i biskup krakowski Fryderyk Jagiellończyk.

1551 – W Krakowie zmarła Barbara Radziwiłłówna, królowa Polski, żona Zygmunta II Augusta.

1779 – Urodził się Konstanty Romanow, jeden z synów cara Pawła I, w latach 1815-1830 naczelny wódz wojsk podporządkowanego Rosji Królestwa Polskiego, miał być następcą cara Aleksandra I, ale odmówił przyjęcia korony.

1808 – Zawarto umowę między Francją a Księstwem Warszawskim o przyjęciu na żołd francuski 8 tysięcy żołnierzy polskich.

1851 – Urodził się Stanisław Witkiewicz, malarz, pisarz, krytyk i teoretyk sztuki, twórca stylu zakopiańskiego w architekturze.

1892 – W Stanisławowie urodził się Stanisław Sosabowski, generał WP, dowódca 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, która wzięła udział w największej w II wojnie światowej operacji powietrzno-desantowej sprzymierzonych; jej celem było opanowanie mostów na Renie w pobliżu holenderskiego Arnhem.

1900 – W Bronowie koło Łomży urodziła się Tola Mankiewiczówna, aktorka, piosenkarka; wystąpiła m.in. w filmach „Pani minister tańczy”, „Manewry miłosne” i „Co mój mąż robi w nocy”.

1913 – W Krakowie zainaugurowano Mistrzostwa Galicji w piłce nożnej.

1933 – Stanisław Skarżyński ustanowił lotniczy rekord świata przelatując samotnie samolotem RWD-5 nad południowym Atlantykiem z St. Louis w Senegalu do Maceió w Brazylii.

1940 – Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich pod dowództwem gen. Zygmunta Szyszko-Bohusza przypłynęła do Norwegii, gdzie – pod Narwikiem – wzięła udział w walce z Niemcami.

1943 – W czasie powstania w getcie warszawskim w otoczonym przez Niemców bunkrze przy ul. Miłej wraz z kilkudziesięcioma bojowcami popełnił samobójstwo komendant Żydowskiej Organizacji Bojowej Mordechaj Anielewicz.

1943 – W czasie powstania w getcie warszawskim zginął Władysław Szlengel, poeta, autor piosenek i utworów satyrycznych.

1943 – Oddział radzieckich partyzantów zamordował 128 polskich mieszkańców miejscowości Naliboki niedaleko Mińska na Białorusi.

1945 – Na żądanie Stalina została powtórzona kapitulacja Niemiec: W Karlhorst, Podpisana o godz. 22.30, według czasu moskiewskiego odbyła się już 9 maja.

1947 – Funkcjonariusze UB zatrzymali rotmistrza Witolda Pileckiego, oficera ZWZ-AK, który w 1940 r. dobrowolnie poddał się aresztowaniu i wywózce przez Niemców do Auschwitz, aby zdobyć informacje o obozie; po ucieczce z Auschwitz walczył w Powstaniu Warszawskim; w 1948 r. został skazany na śmierć i stracony.

1952 – Najwyższy Sąd Wojskowy na tajnej rozprawie przeciwko tzw. kierownictwu konspiracji Wojsk Lotniczych skazał sześciu oficerów na karę śmierci; czterech spośród nich walczyło w czasie II wojny światowej w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie; wszyscy skazani zostali rozstrzelani.

1953 – Episkopat Polski przyjął memoriał będący odpowiedzią na ataki wymierzone w Kościół katolicki oraz na próby jego podporządkowania komunistycznym władzom; w ostatnich słowach pisma biskupi stwierdzali: „Rzeczy Bożych na ołtarzu cesarza składać nam nie wolno. Non possumus! (Nie możemy)”.

1955 – W Warszawie zmarł Kazimierz Wajda, aktor radiowy i filmowy, odtwórca roli Szczepcia – jednego z lwowskich batiarów w filmach „Włóczęgi” i „Będzie lepiej”.

1972 – W Londynie zmarł Bogusław Miedziński, polityk i wojskowy, bliski współpracownik Piłsudskiego.

1976 – W Warszawie urodził się Zygmunt Miłoszewski, pisarz, publicysta, współautor scenariuszy filmowych; autor m.in. powieści „Uwikłanie”, „Ziarno prawdy”, „Gniew” i „Bezcenny”.

1989 – Ukazał się pierwszy numer „Gazety Wyborczej”.

2005 – W Warszawie zmarła Małgorzata Lorentowicz, aktorka, odtwórczyni m.in. roli Radczyni w „Weselu” Andrzeja Wajdy, znana także z serialu „W labiryncie” oraz filmu „Cudzoziemka” Ryszarda Bera.

2010 – Nuncjusz apostolski w Polsce abp Józef Kowalczyk mianowany został przez papieża Benedykta XVI metropolitą gnieźnieńskim i prymasem Polski.

2020 – W Warszawie zmarł Włodzimierz Niderhaus, wieloletni dyrektor Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych.

2022 – W Lublinie zmarł prof. Waldemar Paruch, socjolog, działacz społeczny, szef rządowego Centrum Analiz Strategicznych w latach 2018-2019.

2022 – W Paryżu zmarł Ludwik Lewin, korespondent Polskiej Agencji Prasowej w Paryżu, dziennikarz, poeta, pisarz, korespondent wojenny.

Rocznice 9 maja

.W roku 1573 – We wsi Kamień pod Warszawą zakończyło się zbieranie głosów w pierwszej w wolnej elekcji, w wyniku której wybrano na króla Henryka Walezego.

1794 – Insurekcja Kościuszkowska: W Warszawie powieszeni zostali z wyroku sądu kryminalnego przywódcy konfederacji targowickiej: biskup Józef Kazimierz Kossakowski, hetman wielki koronny Piotr Ożarowski, marszałek Rady Nieustającej Józef Ankwicz i hetman polny litewski Józef Zabiełło.

1831 – Powstanie Listopadowe: polskie oddziały pokonały Rosjan w bitwie pod Firlejem.

1842 – W Paryżu zmarł Karol Kniaziewicz, generał, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 r. i Powstania Kościuszkowskiego; oficer Legionów Polskich, dowódca Legii Naddunajskiej; w kampanii rosyjskiej 1812 r. dowódca dywizji, walczył pod Smoleńskiem, Możajskiem i nad Berezyną; podczas Powstania Listopadowego stał na czele Misji Polskiej w Paryżu.

1907 – Na stokach warszawskiej Cytadeli stracony został przez władze carskie Henryk Baron, członek Organizacji Bojowej PPS.

1915 – W bitwie pod Arras (na froncie zachodnim podczas I wojny światowej) wziął udział Legion Polski (potocznie nazywany bajończykami).

1935 – W Częstochowie urodziła się Halina Poświatowska, poetka, autorka m.in. zbiorów wierszy „Hymn bałwochwalczy”, „Dzień dzisiejszy”, „Oda do rąk”.

1936 – Dekret Prezydenta Rzeczpospolitej o sprawowaniu zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi i organizacji naczelnych władz wojskowych w czasie pokoju.

1945 – Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły na teren niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof niedaleko Gdańska.

1951 – W Lublinie urodził się Janusz Krupski, historyk, działacz opozycji demokratycznej, współtwórca podziemnego ruchu wydawniczego; działacz Solidarności; w latach 2000-2006 wiceprezes IPN, od 2006 r. szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych; zginął w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r.

1966 – W telewizji rozpoczęto emisję serialu „Czterej pancerni i pies” w reżyserii Konrada Nałęckiego.

1971 – W Katowicach otwarto halę widowiskowo-sportową Spodek.

1987 – W Warszawie w Lesie Kabackim rozbił się samolot PLL LOT Ił-62 M „Kościuszko”; katastrofy nikt nie przeżył – zginęły 183 osoby.

1989 – W telewizji nadana została pierwsza audycja wyborcza Studia „Solidarność”.

2000 – Premiera filmu „Cud purymowy” w reżyserii Izabelli Cywińskiej.

2006 – W Warszawie zmarł Jerzy Ficowski, poeta, eseista, tłumacz, znawca kultury cygańskiej, twórczości Brunona Schulza i ludowej poezji żydowskiej.

2012 – W Warszawie zmarł Andrzej Czeczot, grafik, autor rysunków satyrycznych, twórca filmów animowanych.

2013 – W Warszawie zmarł Cezary Chlebowski, żołnierz AK, pisarz, publicysta, historyk; autor książek „Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie”, „Wachlarz”, „Bez pokory”.

2013 – W Warszawie zmarł prof. Krzysztof Dunin-Wąsowicz, historyk, varsavianista, żołnierz AK, odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Rocznice 10 maja

.W roku 1034 – Zmarł Mieszko II, syn Bolesława Chrobrego i król Polski.

1520 – W Karnkowie koło Włocławka urodził się Stanisław Karnkowski, od 1581 r. arcybiskup gnieźnieński, prymas; jeden z przywódców kontrreformacji w Polsce.

1537 – Zmarł Andrzej Krzycki, poeta, humanista, dyplomata; arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski.

1667 – W Warszawie zmarła Ludwika Maria Gonzaga, polska królowa; żona Władysława IV Wazy, po jego śmierci wyszła za Jana II Kazimierza Wazę.

1789 – W Warszawie przy Nowym Świecie wzniósł się pierwszy w Polsce balon z pasażerami, który pilotował Jean Pierre Blanchard; po 45 minutach balon wylądował w Białołęce.

1820 – W Królestwie Polskim zawieszono wolność zgromadzeń i zakazano działalności masonerii.

1846 – Zmarł książę Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki, zasłużony dla gospodarczego rozwoju ziem polskich minister skarbu Królestwa Polskiego (1821-1830), inicjator założenia Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego i Banku Polskiego.

1863 – Powstanie Styczniowe: Tymczasowy Rząd Narodowy przekształcił się w Rząd Narodowy; wprowadzono nową pieczęć okrągłą z tarczą herbową z wizerunkiem Orła, Pogoni i Archanioła Michała, zwieńczoną jagiellońską koroną oraz napisem „Rząd Narodowy. Równość Wolność Niepodległość”.

1874 – W Przemyślu urodził się Mojżesz Schorr, historyk, orientalista, rabin; współzałożyciel i rektor Instytutu Nauk Judaistycznych w Warszawie.

1887 – W Stambule zmarł Marian Langiewicz, generał, dyktator Powstania Styczniowego.

1915 – W Warszawie urodziła się Zofia Korbońska, żołnierz Armii Krajowej, działaczka Polonii Amerykańskiej; żona Delegata Rządu na Kraj Stefana Korbońskiego.

1921 – Urodził się Wieńczysław Gliński, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem Polskim w Warszawie oraz Teatrem Narodowym, w czasie wojny był żołnierzem Armii Krajowej i więźniem niemieckich obozów koncentracyjnych.

1922 – W Pucku rozpoczęły działalność Warsztaty Remontowe Marynarki Wojenne, przeniesione w 1927 r. do Gdyni, a następnie przekształcone w Stocznię Marynarki Wojennej.

1926 – Wincenty Witos po raz trzeci objął stanowisko premiera, co dla Józefa Piłsudskiego stało się pretekstem do zamachu stanu.

1933 – Zgromadzenie Narodowe ponownie wybrało Ignacego Mościckiego na urząd prezydenta RP.

1933 – Powołano rząd Janusza Jędrzejewicza.

1939 – W Poznaniu urodził się Witold Woyda, szermierz, zdobywca dwóch złotych medali na igrzyskach olimpijskich w Monachium w 1972 r. – w turnieju indywidualnym i drużynowym; wielokrotny medalista mistrzostw świata.

1946 – W Rybniku urodził się Piotr Paleczny, pianista.

1947 – W Warszawie zmarł Juliusz Osterwa, aktor, reżyser i reformator teatru, twórca „Reduty”.

1952 – Rząd wprowadził reglamentację sprzedaży cukru i słodyczy.

1964 – Na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady w Treblince odsłonięto pomnik-mauzoleum, upamiętniający blisko 900 tys. Żydów, którzy zostali tam zamordowani przez Niemców.

1977 – Powstało Biuro Interwencyjne KSS KOR, które przez ponad cztery lata udokumentowało kilkaset przypadków łamania praw człowieka przez władze PRL; biuro prowadzili Zofia i Zbigniew Romaszewscy.

1981 – Początek wizyty delegacji NSZZ „Solidarność” na czele z Lechem Wałęsą w Japonii.

1988 – Strajk w Stoczni Gdańskiej został przerwany – bez zawarcia porozumienia, ale przyspieszył decyzję o negocjacjach rządu z solidarnościową opozycją.

1989 – Lech Wałęsa odebrał w Strasburgu Europejską Nagrodę Praw Człowieka.

1992 – We Wrocławiu zmarł Andrzej Waligórski, poeta, satyryk, wieloletni pracownik wrocławskiej rozgłośni Polskiego Radia, jeden z twórców „Studia 202”, współtwórca i autor kabaretu „Elita”.

1996 – Premiera filmu „Pułkownik Kwiatkowski” w reżyserii Kazimierza Kutza.

2015 – W Polsce odbyło się I tura wyborów prezydenckich; do drugiej tury przeszli Andrzej Duda i Bronisław Komorowski.

Rocznice 11 maja

.W roku 1573 – Pod Warszawą we wsi Kamień zakończyła się pierwsza wolna elekcja, w czasie której szlachta wybrała królem Polski Henryka Walezego, syna króla Francji Henryka II.

1830 – W Warszawie przed Pałacem Staszica na Krakowskim Przedmieściu odsłonięto pomnik Mikołaja Kopernika.

1838 – W Wilnie zmarł Jędrzej Śniadecki, chemik, lekarz, profesor Uniwersytetu Wileńskiego, prezes Towarzystwa Naukowego Lekarskiego.

1895 – We Lwowie urodził się Jan Parandowski, prozaik, eseista, tłumacz, znawca kultury starożytnej Grecji i Rzymu.

1911 – W Warszawie zostało zarejestrowane Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi w Królestwie Polskim.

1918 – I wojna światowa: Pod Kaniowem wojska niemieckie rozbiły i zmusiły do kapitulacji II Korpus Polski dowodzony przez gen. Józefa Hallera.

1919 – W Krakowie rozpoczęła działalność Krakowska Szkoła Pilotów, jedna z pierwszych wojskowych szkół lotniczych w Polsce.

1924 – Powstał Polski Związek Żeglarski.

1926 – Zamach majowy: W rejonie Rembertowa zakończyła się koncentracja oddziałów wojskowych zbuntowanych przeciwko legalnemu rządowi, a wiernych Józefowi Piłsudskiemu.

1929 – W Warszawie urodził się Jerzy Jarocki, reżyser teatralny.

1941 – W Warszawie urodził się Andrzej Rottermund, historyk sztuki, muzealnik, w latach 1991-2015 dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie.

1943 – W Warszawie urodził się Jan Englert, aktor, reżyser, wieloletni rektor warszawskiej PWST; dyrektor artystyczny Teatru Narodowego w Warszawie.

1943 – W Warszawie urodził się Wojciech Karpiński, historyk idei, krytyk literacki, historyk sztuki.

1944 – Pierwsze natarcie 2 Korpusu Polskiego na Monte Cassino.

1944 – W Berlinie podczas alianckiego bombardowania zginął Leon Kozłowski, w czasach sanacji premier i parlamentarzysta.

1945 – Zakończyła się operacja praska, ostatni epizod II wojny światowej w Europie. W ostatniej ofensywie przeciwko siłom III Rzeszy wzięła udział 2 Armia Wojska Polskiego.

1955 – W Wielopolu Skrzyńskim podczas wyświetlania filmu przez objazdowe kino w szkolnym baraku wybuchł pożar, w wyniku którego zginęło 56 osób, w większości młodzież i dzieci.

1958 – W Łazienkach Królewskich w Warszawie odsłonięto zrekonstruowany po wojnie pomnik Fryderyka Chopina.

1960 – Izraelski wywiad porwał w Argentynie Adolfa Eichmanna, nazistowskiego zbrodniarza, odpowiedzialnego za śmierć milionów Żydów również na terenie Polski.

1961 – Premiera filmu „Ludzie z pociągu” w reżyserii Kazimierza Kutza.

1971 – We Wrocławiu zmarł Rafał Wojaczek, poeta, prozaik.

1972 – W Warszawie urodził się Jan Ołdakowski, współtwórca i dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego.

1980 – W Mediolanie Władysław Kozakiewicz ustanowił rekord świata w skoku o tyczce, osiągając wynik 572 cm.

1982 – Stan wojenny: W Poznaniu pobity został 19-letni Piotr Majchrzak, uczeń Technikum Ogrodniczego, który w wyniku obrażeń zmarł kilka dni później; według rodziny wylegitymowany i pobity został przez patrol ZOMO.

2001 – Oddano do użytku stacje metra warszawskiego Świętokrzyska i Ratusz Arsenał.

2005 – W Warszawie zmarł Oskar Hansen, architekt, malarz, rzeźbiarz, profesor warszawskiej ASP.

2010 – W Warszawie zmarł Maciej Kozłowski, aktor Teatru Narodowego w Warszawie; znany m.in. z ról w filmach „Miasto prywatne”, „Nic śmiesznego”, „Ogniem i mieczem”, „Wiedźmin” i „Psy”.

2022 – Zmarła Maryna Miklaszewska, dziennikarka, pisarka, działaczka opozycji niepodległościowej. W stanie wojennym usunięta z pracy w Polskim Radiu, współpracowała z drugim obiegiem wydawniczym oraz podziemnym Radiem Solidarność. 

.Pełne kalendarium rocznic na każdy miesiąc 2025 r. można znaleźć na łamach „Wszystko co Najważniejsze” tutaj: >>https://wszystkoconajwazniejsze.pl/pepites/kalendarium-rocznic-2025-najwazniejsze-daty-i-wydarzenia/

PAP/ WszystkocoNajważniejsze/ LW