Nielegalne wykopaliska odsłoniły rzymską mozaikę sprzed 2 tys. lat

W trakcie nielegalnych wykopalisk archeologicznych, jakie rabusie zabytków prowadzili w pobliżu zamku Zile w miejscowości o tej samej nazwie w prowincji Tokat w północnej Turcji, zostały odkopane okazałe rzymskie mozaiki. Jak wykazało wstępne datowanie skarb ten pochodzi sprzed 2 tys. lat.

Rzymska mozaika z Zile

.Stojący na czele zespołu archeologów realizujących właściwe wykopaliska na obszarze starożytnego teatru położonego nieopodal zamku Zile, Murat Tekin, który jest wykładowcą historii na Uniwersytecie Tokat Gaziosmanpaşa, w trakcie rozmowy mediami podkreślił, że znalezisko to nie tylko ukazuje artystyczne osiągnięcia okresu rzymskiego, ale także potwierdza znaczenie Zile jako ważnego ośrodka w czasach starożytnych, informuje portal „Arkeonews”.

W przekonaniu ekspertów mozaika zidentyfikowana w odległości 200 metrów od stanowiska archeologicznego Zile pochodzi z czasów rzymskich i liczy 2 tys. lat. Murat Tekin zauważa, że w mozaice wyeksponowane jest słowo „tyrphe”, które oznacza wygodę i luksus. Obecność tego słowa na mozaice sugeruje, iż w Zile w starożytnych czasach musiało być ośrodkiem dla anatolijskiej arystokracji, gdzie panował przepych. „To odkrycie jest świadectwem bogatego dziedzictwa kulturowego Zile, które od czasów starożytnych było ważnym ośrodkiem” – powiedział badacz.

Duże historyczne znaczenie Zile dodatkowo wzmacnia jego związek z bitwą pod Zelą z 47 r. p.n.e. To właśnie wówczas po błyskawicznie odniesionym zwycięstwie nad królem Pontu Juliusz Cezar, jeden z największych rzymskich wodzów i polityków w historii, wypowiedział słynne słowa: „Veni, vidi, vici” (Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem). Starcie to było przełomowym momentem, który nie tylko umocnił władzę Rzymu w regionie Anatolii, ale również sprawił, iż Zile zapisała się w ważny sposób w historii.

Zela – kluczowe rzymskie w środkowej Anatolii

.Położony w środkowo-północnej Turcji region Tokat znajduje się tym samym w historycznym sercu Anatolii. Tereny dzisiejszej prowincji Tokat miały duże znaczenie strategiczne w czasach Imperium Rzymskiego. Jego położenie geograficzne czyniło go kluczowym punktem na ważnych szlakach handlowych łączących wschodnią i zachodnią część imperium. Ta sieć połączeń sprzyjała rozwojowi gospodarczemu i wymianie kulturowej, co doprowadziło do powstania istotnych rzymskich osad i infrastruktury na tym obszarze.

Chociaż źródła historyczne dostarczają jedynie fragmentarycznych informacji na temat rzymskiej administracji i obecności militarnej, dowody archeologiczne stopniowo tworzą coraz pełniejszy obraz. Żyzne równiny oraz strategiczne przełęcze regionu Tokat najprawdopodobniej sprzyjały działalności rolniczej i ułatwiały przemieszczanie się towarów oraz wojsk. 

Trwające wykopaliska w starożytnym teatrze, które rozpoczęły się w 2022 r., odsłoniły zabytki sięgające okresu hetyckiego, kiedy osada ta była znana pod nazwą Anziliya. W okresie gdy Imperium Rzymskie poszerzyło swoje panowanie o Anatolię osada ta została przekształcona w ważny ośrodek miejski, w którym rozkwitał handel. Dzisiejsze Zile, znane wówczas pod rzymską nazwą Zela, mogło wówczas poszczycić się imponującą architekturą, a na samym jego terenie dochodziło do intensywnej wymiany kulturowej. Jednym z najnowszych świadectw tego jest zidentyfikowana w tym miejscu mozaika.

Zabytek odsłonięty podczas nielegalnych wykopalisk

.Odkryta w Zile rzymska mozaika czeka na szczegółową analizę, która ujawni więcej informacji na temat tego zabytku. Jednak za sprawą widocznych na pierwszy rzut oka cech tego skarbu archeolodzy już teraz wiedzą, że pochodzi on czasów rzymskich. Jednym z takich rzymskich elementów mozaiki, oprócz samej jego oczywiście formy, jest napis „tyrphe” – jego zadaniem było symbolizowanie wygody, bogactwa i luksusu związanych ze strukturą, jaki ta mozaika niegdyś zdobiła.

W przekonaniu archeologów właścicielem tego działa, jak i całego obiektu którego część mozaika ta stanowiła, musiał być mecenas o wyrafinowanym guście estetycznym i dużych zasobach. Oprócz tego fakt tego, iż mozaika ta znajdowała się w pobliżu teatru może wskazywać, iż na tym obszarze miasta Zile znajdowała się zamożna dzielnica mieszkalna lub przestrzeń publiczna zaprojektowana tak, aby wzbudzać podziw. 

.Jak stwierdzili badacze w rozmowie z mediami, nielegalne wykopaliska, które doprowadziły do odkrycia tej niezwykłej mozaiki, stanowią przejmujące przypomnienie o zagrożeniach, jakie czyhają na dziedzictwo archeologiczne. Ich zdaniem samo to znalezisko stwarza cenną okazję do pogłębienia wiedzy na temat wpływów rzymskich w regionie oraz historycznego znaczenia Zile. Po wykryciu tego, iż w miejscu tym były prowadzone nielegalne wykopaliska archeolodzy zabezpieczyli teren, zbadali mozaiki oraz kontynuują prace archeologiczne. Eksperci mają nadzieje, iż w toku dalszych wykopalisk zostanie odsłoniętych więcej cennych zabytków, które uczynią z Zile jeszcze bardziej znaczący cel podróży dla miłośników historii.

Marcin Jarzębski