Obchody rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu
Od środowego przedpołudnia w Poznaniu trwają obchody 105. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Na poznańskim Starym Rynku można spotkać rekonstruktorów w mundurach z epoki i zobaczyć replikę historycznego myśliwca. Główna część obchodów zacznie się o godz. 16.40.
Poznańska Insurekcja upamiętniona w stolicy wielkopolski
.Oficjalne uroczystości w Poznaniu rozpoczęły się 27 grudnia po godz. 11, kiedy to na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak, a także wojewoda wielkopolski Michał Zieliński, zastępca prezydenta Poznania Mariusz Wiśniewski, delegacje organizacji kombatanckich, harcerze czy przedstawiciele klubu motocyklowego, złożyli kwiaty na mogiłach gen. Stanisława Taczaka i płk. Wincentego Wierzejewskiego.
Kwiaty złożono także przy tablicach upamiętniających dowódców Powstania Wielkopolskiego, Ignacego Jana Paderewskiego oraz marynarzy Powstańców Wielkopolskich. Główne uroczystości w stolicy regionu zaplanowano na godz. 16.40.
W rozmowie z dziennikarzami marszałek Woźniak pytany o nieobecność w czasie środowych obchodów w Poznaniu premiera czy prezydenta RP zaznaczył, że „wszyscy wysyłają swoich reprezentantów”. „Rozumiem, że to jest bardzo specyficzny czas dla państwa. To jest bardzo duża zmiana, jeśli chodzi o władzę. Myślę, że te bieżące problemy, które towarzyszą wszystkim pełniącym najwyższe funkcje zdecydowanie mają pierwszeństwo nad uroczystościami. Rozumiem to jako osoba, która też przede wszystkim pracuje” – powiedział.
Po godz. 12 w intencji powstańców wielkopolskich w poznańskiej farze mszę św. odprawił przewodniczący KEP, metropolita poznański abp Stanisław Gądecki.
W homilii hierarcha mówił m.in. o pracy organicznej prowadzonej w XIX w. przez walczących z germanizacją Wielkopolan, udziale duchownych w staraniach o zachowanie polskości regionu czy przebiegu Powstania Wielkopolskiego z 1918 r. Zwrócił przy tym uwagę, że gdyby nie zawarcie 16 lutego 1919 r. rozejmu w Trewirze, wojska niemieckie mogłyby z łatwością stłumić powstanie. Dodał, że „ludzki pokój” jest kruchy i nietrwały. „Powinniśmy sobie uświadomić, że pokój, o wiele bardziej niż osiągnięciem człowieka, jest darem bożym” – powiedział.
Abp Gądecki wskazał także, że podziały i napięcia w społeczeństwie „były, są i zawsze będą”. „Rolą Kościoła jest głoszenie nauki o miłości, przebaczeniu i pojednaniu, a nie komentowanie pojedynczych incydentów – to w rezultacie prowadzi do dalszych podziałów. Kościół nie może być stroną w konflikcie. Kościół winien budować mosty między ludźmi. Módlmy się więc o pokój” – zakończył arcybiskup.
Od godz. 10, do godz. 18 na poznańskim Starym Rynku działa Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919; wstęp do placówki jest bezpłatny. W muzeum przygotowano m.in. najnowszą wystawę czasową „Wojska Wielkopolskie w fotografii (1918-1920)”. Na zwiedzających czeka fotograf w specjalnym atelier, w którym można na pamiątkę wykonać zdjęcie portretowe m.in. w mundurze powstańczym. Przed wejściem do placówki ustawiono armatę i replikę samolotu Fokker D.VII. Do godz. 17 organizatorzy zapraszają do odwiedzenia obozowiska powstańczego, które działa przed Muzeum Powstania Wielkopolskiego.
Wielkopolskie Muzeum Niepodległości przygotowało spacer historyczny śladami powstania oraz warsztaty dla dzieci pt. „Historia plasteliną opowiedziana”.
Specjalną niespodziankę na Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego przygotowało Muzeum Broni Pancernej. Ppłk Tomasz Ogrodniczuk powiedział PAP, że tuż przed Bożym Narodzeniem do muzeum sprowadzony został po zakończonych pracach konserwatorskich i w nowym malowaniu czołg Centurion Mk.5. Środa jest jedynym dniem, gdy będzie można go podziwiać. W muzeum do 6 stycznia trwa przerwa techniczna, instytucja otwiera się wyłącznie ze względu na rocznicę powstania.
O godz. 16.40 przy pomniku Powstańców Wielkopolskich rozpoczną się centralne uroczystości i ceremonia złożenia kwiatów. O tej samej godzinie, przyjętej umownie jako czas rozpoczęcia zrywu w 1918 r., autobusy i tramwaje w stolicy regionu zatrzymają się na minutę, a pasażerowie wysłuchają okolicznościowego komunikatu.
Z kolei o godz. 18.30 na pl. Kolegiackim rozpoczną się „Śpiewanki Powstańcze”, w których weźmie udział około 40 poznańskich artystów – solistów oraz instrumentalistów z Teatru Muzycznego, Teatru Polskiego oraz Chór Poznańczyków, w skład którego wejdzie przede wszystkim chór Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Do artystów może dołączyć każdy chętny – uczestnicy wydarzenia dostaną darmowe śpiewniki.
Na godz. 19 w Auli Uniwersyteckiej w Poznaniu zaplanowano także koncert Filharmonii Poznańskiej pt. „Marsylianka Wielkopolska w 105. rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego”. Uczestnikom wydarzenia zostaną zaprezentowane m.in. pieśni powstańcze Ignacego Jana Paderewskiego i Feliksa Nowowiejskiego oraz kolędy.
W czwartek obchody związane ze 105. rocznicą wybuchu powstania będą obchodzone w Warszawie.
Od 2021 roku 27 grudnia przypada Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.
Powstanie Wielkopolskie – obchody na część zwycięstwa nad zaborcą
.Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. W pierwszym okresie walk, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część miasta. Ostatecznie zostało ono wyzwolone 6 stycznia 1919 r., kiedy przejęto lotnisko. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część regionu.
Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze, podpisany przez Niemcy i państwa Ententy 16 lutego 1919 r. W myśl jego ustaleń, front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych. Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła prawie cała Wielkopolska.
Sens i istota odniesionego wówczas zwycięstwa
.Obchody Powstania Wielkopolskiego są dla wielu osób wyjątkową okazją by dowiedzieć się więcej o wydarzeniu, które zdaniem wielu historyków powinno być bardziej znane w naszym kraju. To wydarzenie, jedno z zaledwie kilku zwycięskich powstań, opisuje na łamach Wszystko co Najważniejsze, Olaf BERGMANN, historyk i kustosz dyplomowany Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości w Poznaniu. Pisze on, że ten, nie tylko militarny, triumf – jeden z największych w historii polskiego państwa i narodu – jest nadal stosunkowo mało znany i doceniany. A przecież zwycięstwo trwającego kilka tygodni, w dużej części spontanicznego zrywu Wielkopolan sprzed ponad stulecia zadecydowało o powrocie kolebki polskiego państwa w granice odrodzonej w 1918 roku Rzeczypospolitej.
„Jednym z trudnych do przecenienia skutków powstania było także sformowanie kilkudziesięciotysięcznej Armii Wielkopolskiej, której żołnierze przyczynili się swoim bohaterstwem, świetnym wyszkoleniem i doświadczeniem bojowym do kolejnych wiktorii polskiego oręża. W następnych dwóch latach, już jako żołnierze Wojska Polskiego, walczyli także na wschodzie, południu i północy, przyczyniając się do wyznaczenia na kolejne prawie dwadzieścia lat kształtu polskich granic. Przy tym, nie tylko z racji swojego zwycięstwa, powstanie wielkopolskie 1918-1919 roku było wydarzeniem w naszych dziejach niepowtarzalnym, a z racji interesujących przyczyn i skutków – wieloaspektowym” – dodaje historyk.
Autor opisuje, że to właśnie z tych powodów narodził się pomysł publikacji, będącej inicjatywą trzech instytucji: Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości w Poznaniu, Muzeum Historii Polski w Warszawie oraz Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział w Poznaniu. Należy dodać, że jest ona kontynuacją i znacząco zmienionym uzupełnieniem wcześniejszej publikacji Wielkopolanie ku Niepodległej – w stulecie zwycięskiego powstania 1918-1919 roku (wydanej w 2018 roku), która stanowiła katalog ogólnopolskiej objazdowej wystawy-instalacji o tym samym tytule, zorganizowanej przez ponad 20 wielkopolskich instytucji kultury i nauki.
To wydawnictwo, oprócz obszernego materiału ikonograficznego, zawiera 15 artykułów, w których swoje refleksje zawarło grono historyków różnych pokoleń: od stosunkowo młodych, dopiero rozpoczynających swoją naukową przygodę, do bardzo doświadczonych i mogących się poszczycić znaczącym dorobkiem i profesorskimi tytułami. Odstąpili oni od ściśle naukowego języka i aparatu, by prezentowane w naszej publikacji artykuły miały charakter naukowo-popularyzatorski, przeznaczony dla wszystkich, bez względu na wykształcenie czy wiek czytelników.
„Efektem przyjętego przez nas planu stał się zbiór tekstów, który na pierwszy rzut oka może sprawiać wrażenie nieco eklektycznego i niepozbawionego powtórzeń. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż zawarte w książce tematy zaprezentowane zostały w różnych kontekstach przez poszczególnych autorów. Publikacja ma ukazać powstanie wielkopolskie w jak najszerszej perspektywie, jego genezę lokując w wydarzeniach i procesach poprzedniego stulecia, a skutki w dziesięcioleciach po jego zwycięstwie” – Olaf BERGMANN.
Historyk dodaje, że tematyce bezpośrednio powstańczej poświęcone jest siedem książek wydawanych z jego udziałem. Andrzej Gulczyński ukazuje Początki polskiej władzy przed, w okresie i po powstaniu wielkopolskim, Marek Rezler przedstawia Okoliczności wybuchu powstania wielkopolskiego w grudniu 1918 roku, Michał Polak opisuje Powstanie wielkopolskie 1918-1919 roku i jego uwarunkowania polityczne, Zbigniew Pilarczyk analizuje Powstanie wielkopolskie 1918-1919 roku w ujęciu militarnym, Bogusław Polak przypomina Kadry dowódcze powstania wielkopolskiego – ich aktywność i osiągnięcia, Zdzisław Kościański wskazuje na Duchowieństwo katolickie wśród liderów powstania wielkopolskiego, a Anna Barłóg-Mitmańska podkreśla aktywność kobiet na różnych odcinkach działań i frontach powstania.
„Omówienia kolejnych, chronologicznie późniejszych zagadnień – związanych już przede wszystkim ze skutkami powstania wielkopolskiego – podjęli się autorzy ostatnich trzech artykułów opracowania. Mariusz Niestrawski zajął się udziałem żołnierzy Wojsk Wielkopolskich (w tym również powstańców) w bojach o granice Drugiej Rzeczypospolitej, Bogumił Rudawski losami, a zwłaszcza martyrologią powstańców w okresie II wojny światowej, a Piotr Grzelczak przedstawił trwający do dziś proces, związany z szeroko pojmowana pamięcią powstania” – przypomina autor artykułu.
„Liczymy, że lektura wszystkich artykułów będzie interesującym uzupełnieniem nabytej wcześniej wiedzy, a dla niektórych stanie się również zachętą do dalszego zgłębiania historii tak powstania wielkopolskiego, jak i Wielkopolski w XIX i XX stuleciu” – podsumowuje historyk.
