W Cité de l’architecture et du patrimoine w Paryżu do kolekcji stałej włączono niedawno wystawę „Notre-Dame de Paris. Des bâtisseurs aux restaurateurs”, poświęconą odbudowie katedry Notre-Dame. Wystawa będzie prezentowana do końca kwietnia 2024 roku – daty, w której przewidywany jest koniec prac nad odbudową katedry.
Odbudowa Katedry Notre-Dame do 2024 roku
.Ekspozycję otwiera część poświęcona pracom nad odbudową katedry Notre-Dame po pożarze 15 kwietnia 2019 roku. Już w wieczór, w którym wybuchł pożar, prezydent Francji Emmanuel Macron zapowiedział odbudowę Notre-Dame do 2024 roku, a następnego dnia ruszyły prace nad zabezpieczeniem katedry przed zawaleniem i prace nad odbudową.
Część poświęcona odbudowie katedry, pokazuje skalę zniszczeń po pożarze – oprócz danych liczbowych, zwiedzający mogą zobaczyć m.in.elementy ze zniszczonej katedry, takie jak nadpalone drewno tworzące konstrukcję budynku, części kolumn, ale także wyrażające emocje na całym świecie po pożarze Notre-Dame okładki gazet z 16 kwietnia.
Mieliśmy do czynienia z ogromną mobilizacją różnych grup społecznych w odbudowę Notre-Dame – od wsparcia finansowego (845 milionów euro, od 340 000 donatorów ze 150 krajów), poprzez raporty grup eksperckich mających na celu wypracowanie planu odbudowy, po prace w warsztatach w całej Francji nad odnowieniem elementów katedry, takich jak witraże czy organy. Na wystawie można zobaczyć m.in.raporty eksperckie, ewaluujące skalę zniszczeń po pożarze, pismo rządowe, wydające zgodę na odbudowę katedry w jej wyglądzie sprzed pożaru, czy kask inżynierów, obecnych w Notre-Dame podczas jej odbudowy.
Wsparcie naukowców, archeologów, społeczników
.Od razu po pożarze zaangażowane zostały grupy naukowe, zajmujące się ewaluowaniem strat i przygotowaniem planu zabezpieczenia konstrukcji i jej odbudowy. Grupa archeologów była odpowiedzialna za wydzielenie elementów ruin, które prezentują wartość naukową bądź historyczną. Pozostałe dziewięć grup naukowych zostało powołane, aby pogłębić wiedzę o Notre-Dame i odpowiedzieć na kwestie, związane z odbudową. Grupa akustyczna odpowiedzialna była za odtworzenie akustyki budynku w różnych momentach jego historii i udokumentowanie dźwięków odbudowy. Kolejna grupa analizowała drewniane pozostałości po pożarze. Inna grupa pracowała nad analizą reakcji, jakie pożar wywołała wśród społeczeństwa i ustaleniem, jak odzwierciedlają one stosunek społeczeństwa do dziedzictwa. Kolejne grupy odpowiedzialne były m.in.za studium witraży, kamienia wykorzystanego przy budowie czy elementów metalowych. Łącznie odbudowie Notre-Dame towarzyszy praca ponad 50 laboratoriów naukowych i ponad 180 naukowców.
Przez dwa lata po pożarze Notre-Dame była zabezpieczana przed zawaleniem: należało m.in.rozmontować rusztowania czy organy, usunąć ruiny kolumn, a także w trybie pilnym umocnić sklepienia. W 2021 roku ten etap – wspierany przez instytucje państwowe, architektów i przedsiębiorstwa – został zakończony i można było przystąpić do prac nad odbudową katedry.
Jak będzie wyglądała Katedra Notre-Dame po odbudowie?
.Projekt odbudowy wywoływał dyskusje, do momentu zatwierdzenia w 2020 roku przez Narodową Komisję ds.Dziedzictwa i Architektury projektu, zakładającego odbudowę katedry zgodnie z jej wyglądem przed pożarem. Konstrukcja ma być wykonana z tych samych materiałów, które były wykorzystane przed pożarem. Wnętrze katedry ma być wyczyszczone i odrestaurowane.
Podane na wystawie liczby świadczą o tym, jak ogromnym i bezprecedensowym przedsięwzięciem jest odbudowa Notre-Dame w ciągu 5 lat.
Przez dwa lata zabezpieczania konstrukcji, zdemontowano 40 000 elementów rusztowań i położono 52 drewniane krążyny w celu wsparcia sklepień. Wykorzystany przy tym 80-metrowy dźwig jest najwyższym w Europie.
Przed pożarem, katedra była najczęściej odwiedzanym zabytkiem w Europie. Rocznie odwiedzało ją 12 000 000 wiernych i turystów. Budowla, o powierzchni 48 000 metrów kwadratowych, posiada konstrukcję o 100 metrach długości i 13 metrach szerokości. Jej najbardziej emblematyczny element, całkowicie zniszczona podczas pożaru iglica, piął się na wysokość 96 metrów. W odrestaurowaniu elementów katedry udział bierze ponad 150 przedsiębiorstw i warsztatów rzemieślniczych, mobilizując do pracy nad odnawianiem witraży, obrazów czy organów ponad 1000 rzemieślników z całej Francji. Łącznie odrestaurowano ponad 3 000 metrów kwadratowych witraży, a także 16 figur z iglicy. Renowacja obejmuje również organy, złożone z 8 000 piszczałek organowych. Do renowacji struktury wykorzystano 2 000 dębów.
Historia Notre-Dame to historia Francji
.Druga część wystawy poświęcona jest historii katedry i zmianom jej wyglądu. Historia Notre-Dame, wiążąca się z historią Francji, opowiedziana jest na wystawie od roli gotyckiej katedry w królestwie Francji, poprzez degradacje dokonane w niej przez rewolucję francuską, po działania na rzecz jej uratowania (m.in.dzięki uwrażliwieniu społeczeństwa na kwestię popadającej w ruinę Notre-Dame przez Victora Hugo i jego książkę „Dzwonnik z Notre-Dame”) i przebudowę przez Viollet-le-Duca w XIX wieku.
Wystawa tworzy powiązanie między historią katedry a obecną odbudową, wpisując osoby, pracujące nad jej odbudową, w historię architektów i budowniczych, którzy przez wieki tworzyli Notre-Dame.
W Cité de l’architecture et du patrimoine już od kilku lat można również zobaczyć odnowione figury świętych, które znajdywały się na iglicy, a przetrwały pożar tylko dlatego, że były wówczas odrestaurowywane w warsztacie. Na wystawie stałej znajduje się również zniszczony kogut, który znajdował się na szczycie iglicy i który został znaleziony w zgliszczach w dzień po pożarze.
Julia Mistewicz
Paryż
