Papież Leon XIV w Turcji odwiedzi zaginiony kościół Ojców Świętych?
Zaginiony kościół Ojców Świętych – jak w Turcji nazywane jest miejsce pierwszego w historii Kościoła Soboru powszechnego, tego z Nicei, jest przygotowywane na wizytę papieża Leona XIV. Ojciec Święty ma je odwiedzić podczas swojej podróży apostolskiej do Turcji i Libanu w dniach 27 listopada – 2 grudnia 2025 r.
Zaginiony kościół, w który odbył się Sobór Nicejski
.W lokalnej tradycji miejsce, w którym miał odbyć się pierwszy Sobór Powszechny określane jest mianem „zaginiony kościół Ojców Świętych”, ponieważ od wieków nie udawało się odnaleźć lokalizacji tej świątyni. Jednak 11 lat temu, zdjęcia lotnicze jeziora Iznik (dawniej: Nicea) i jego okolicy wykonywane z innej okazji, ukazały pod wodą kształt sporego obiektu. Podobno zostało do dostrzeżone dzięki spokojniejszej niż zwykle tafli wody. Badania archeologiczne prowadzone od tamtego czasu dowodzą, że jest to stary obiekt świątynny, jednak nie udało się odkryć z całą pewnością, że jest to rzeczywiście ów „zaginiony kościół ojców świętych”, jak określa się dziś bazylikę zbudowaną na sobór w Nicei w 325 r. po Chrystusie.
Starożytna bazylika zlokalizowana jest ok. 50 m. od brzegów jeziora a jej wierzchołek mieści się ok. 2 m. pod powierzchnią wody. O zatopionym w tym miejscu kościele wspominali w dokumentach historycznych podróżnicy już w XVI w. Według lokalnej tradycji wody jeziora zatopiły w tym miejscu ruiny starożytnego miasta Nicea, zawalonego wskutek wielkiego trzęsienia ziemi w 740 roku. Woda miała zalać zawalone miasto dopiero w latach 50. XIII wieku.
Właśnie teraz to miejsce przygotowywane jest do wizyty papieża Leona XIV zaplanowanej na przełom listopada i grudnia 2025 dla uczczenia 1700. rocznicy Soboru Nicejskiego. Podróż apostolska papieża do Turcji i Libanu będzie pierwszą jego podróżą zagraniczną po wyborze na stolicę Piotrową.
Starożytna Nicea mieściła się już wtedy nad brzegami jeziora. Prowadzone od 2015 r. podwodne prace archeologiczne udowodniły na razie, że zatopiona bazylika o powierzchni 600 metrów kwadratowych rozciąga się na linii wschód-zachód i ma wymiary 30 x 19 metrów. Jest to trójnawowa bazylika o planie powszechnie stosowanym we wczesnym okresie chrześcijańskim. Udało się również ustalić, że wewnątrz znajdują się mozaiki pokazujące męczeństwo św. Neofita – młodego chłopaka z tych okolic, chrześcijanina, zamęczonego na brzegu jeziora w trakcie prześladowań chrześcijan w czasach Dioklecjana. Ponieważ zgodnie z najstarszą tradycją w miejscach śmierci męczenników lub na ich grobach budowano świątynie, archeolodzy uważają, że zatopiona świątynia poświęcona była św. Neofitowi. Pierwszy sobór w Nicei rzeczywiście mógł odbyć się w tym miejscu.
Sobór zwołano w lipcu 325 r. na polecenie cesarza Konstantyna Wielkiego, który obawiał się, że spory wywołana herezją ariańską mogą podzielić jego cesarstwo, choć – oficjalnie chciał doprowadzić do jedności Kościół. Na jego polecenie do Nicei przybyło ok 220 biskupów z całego ówczesnego chrześcijańskiego świata, którzy próbowali wspólnie rozstrzygnąć sprawę natury boskiej i ludzkiej w osobie Jezusa Chrystusa. Według Ariusza i jego zwolenników był On jedynie człowiekiem, natomiast to przekonanie stało w sprzeczności z kształtowaną od początku pod wpływem faktu Jego Zmartwychwstania wiarą w Jego bóstwo. Ostatecznie właśnie podczas obrad tego Soboru ukuto wyznanie wiary oparte na terminie homoousios – „współistotny”, oznaczające, że Chrystus-człowiek jest współistotny w swojej naturze Bogu Ojcu. Był to pierwszy raz, gdy oficjalnie do wyjaśnienia spraw wiary posłużono się terminami pochodzącymi z filozofii świeckiej, w tym wypadku – greckiej.
Sformułowane na pierwszym Soborze w Nicei wyznanie wiary do dziś jest podstawą Credo obowiązującego w Kościele katolickim i większości innych Kościołów chrześcijańskich. Odmawiane jest m.in. podczas każdej Mszy św. jako modlitwa „Wierzę w Boga..”.
AD, PAP
