Pass Culture - francuski program, mający ułatwiać dostęp młodzieży do kultury, zamiast tego potwierdza różnice społeczne

Pass Culture to inicjatywa francuskiego rządu, mająca na celu ułatwienie młodzieży dostępu do kultury, przez wirtualną kartę kredytową, na której znajduje się 300 euro do wykorzystania na cele kulturalne: bilety na koncerty, do kina czy teatru, książki czy bilety do muzeów. Program przewidziany jest dla 18-latków, którzy mogą otrzymać Pass Culture, jeśli zapiszą się przez stronę internetową lub aplikację. Z dofinansowania skorzystało 84 proc. osób w wieku 18 lat.

.Od początku inicjatywa, wprowadzona w życie w 2019 r., wzbudza jednak wątpliwości. Duża część dofinansowania wykorzystywana była przez młodzież na zakup m.in. komiksów i mang. Wskazywany jest również fakt, że we Francji już istnieją programy, ułatwiające młodym dostęp do kultury, m.in. darmowy wstęp do większości muzeów we Francji dla osób w wieku poniżej 26 lat.

Jak wynika z raportu Cour des comptes, trybunału, odpowiedzialnego za kontrolę zarządzania finansami publicznymi, Pass Culture, mający ułatwić dostęp młodzieży do kultury, jedynie potwierdził różnice społeczne. Program bardziej sprzyja umacnianiu nawyków niż poszerzaniu horyzontów.

Z dofinansowania na bilety na koncerty muzyki klasycznej, do teatru czy na zakup literatury pięknej skorzystały głównie osoby, które już wcześniej były zainteresowane kulturą. Spektakle teatralne i bilety do muzeów stanowią niewielką część wydatków na kulturę, pokrytych z Pass Culture. Niemal połowę (46 proc.) stanowią książki, z czego większość to mangi i romanse. Dużą część wydatków stanowią również bilety kinowe (najczęściej na blockbustery) i koncerty (23 proc.), artystów takich jak Taylor Swift czy Billie Eilish. Jak wskazuje raport Cour des comptes, publiczne pieniądze wspierają tym samym bardziej zagranicznych twórców niż francuską kulturę. 

.Od momentu powstania Pass Culture, wątpliwości wzbudzało również włączenie niektórych sektorów jako “kulturalne” i dofinansowywane z programu. Łącznie 16 milionów euro z rządowego programu wydane zostało przez nastolatków na wstęp do escape roomów, które od tego czasu zostały usunięte z oferty Pass Culture.

Pass Culture w 2024 r. kosztował budżet państwa ponad 300 milionów euro i stanowił 6 proc. wydatków ministerstwa kultury. “O ile program odniósł warty uwagi sukces, nie jest on narzędziem demokratyzacji kultury, jak zakładali jego inicjatorzy” – stwierdziła francuska minister kultury Rachida Dati. 

Julia Delanne
Paryż