Neutralne płciowo zaimki nie zostały zaakceptowane w Petit Larousse 2024
W nowej edycji najważniejszego i najbardziej popularnego francuskiego słownika, Petit Larousse, znajdzie się kilka nowych pojęć, które świadczą o ewolucji języka francuskiego. Łącznie, w edycji Petit Larousse 2024 znajdzie się 150 nowych słów i znaczeń, a także 40 nowych nazwisk.
.W nowym wydaniu najbardziej popularnego francuskiego słownika znajdą się takie pojęcia, jak: se ramiter (stać się ponownie przyjaciółmi), boboïser (przekształcić miejsce, najczęściej dzielnicę, na miejsce odpowiadające aspiracjom bobos – hipsterów), instagrammable (miejsce, przedmiot, jedzenie itd. dobrze wyglądające na Instagramie), czy covidé (zakażony Covid-19).
W nowym słowniku znajdzie się również 40 nowych nazwisk, osobowości ze świata kultury, literatury czy sportu. Osoby te wybierane są na podstawie „popularności tej osoby i jej twórczości we Francji i w sferze frankofonii; trwałości tej popularności; jej rozpoznawalności u publiczności i krytyki; uniwersalności dzieła; dostępności tego dzieła; i zgodności z wartościami Petit Larousse, czyli doskonałością promocji kultury francuskiej”. Do Petit Larousse dołączyli zatem m.in. szef kuchni Gilles Goujon, pisarz Hervé Le Tellier (Nagroda Goncourtów 2020), czy piosenkarz Stromae.
Nowe słowa wybierane są przez komitet leksykologów spośród neologizmów, będących w użyciu w społeczeństwie. „Leksykolodzy robią fiszki, na których notują co widzą i co słyszą. Ta staranna praca zabiera im rok, po którym wychodzi około tysiąca słów, które stopniowo zmniejszymy. Aby wybrać słowa do nowego słownika, zbieramy się w małym komitecie i na koniec w 3-4 osoby dyskutujemy aby wybrać 150 nowych słów lub nowych znaczeń. Nie usuwamy słów z poprzednich edycji słownika (…). Gramy na typografii, na grubości papieru, aby dodać słowa bez ich usuwania” – tłumaczy w wywiadzie dla „Le Figaro” Bernard Cerquiglini, językoznawca i doradca naukowy Petit Larousse.
„To są słowa, które zauważamy, że są w użyciu. Przypomnijmy, że słownik Larousse jest fotografią żywego francuskiego, aktualnego a zatem powszechnego. Wybrane słowa muszą pojawiać się w rozmowach, w pisowni, nie być zarezerwowane dla jakiegoś zawodu czy grupy wiekowej” – tłumaczy Bernd Cerqiglini. Nowe słowa świadczą o tendencjach w ewolucji języka. Według językoznawcy tegoroczny wybór jest optymistyczny, co przejawia się w kreatywności języka. „Od kilku lat, słowa włączane do słownika były znakiem niepokoju : malbouffe (złe żywienie), cyberprzestępczość, eurofobia. Słownik był sejsmografem głębokich niepokojów. Ale w tym roku, mimo kilku pojęć pokazujących wciąż pewien niepokój, jak écoanxiété (lęki związane z bezradnością wobec zmian klimatycznych), słownictwo jest pozytywne” – twierdzi Bernard Cerquiglini.
Tegoroczną tendencją w ewolucji języka jest duża liczba nowych słów stworzonych w dziedzinie gastronomii. „Wiemy że francuski jest językiem gastronomii i dań na całym świecie! Otworzył się już na słowa pochodzące z kuchni włoskiej, hiszpańskiej, a w tym roku przyjmuje pojęcia z kuchni japońskiej z mochi (japońskim ciastkiem ryżowym) i Korei, z daniem bibimbap” – podkreśla Bernard Cerquiglini.
„Słowa ze słownika na 2024 rok pokazują również nowy styl życia : zaakceptowaliśmy m.in.słowo localisme (kupowanie lokalnych produktów), czy nieco hipsterskie słownictwo: boboïser, malaisant (wywołujący niepokój lub zażenowanie)… Słowa na 2024 rok pokazują również zastosowanie digitalizacji. 30 lat temu zaczynaliśmy od sprzętu (myszka, oprogramowanie), następnie przeszliśmy do komunikacji; dziś włączamy słownictwo zdigitalizowanego społeczeństwa, stąd włączenie słów youtubeur czy instagrammable, słowa pokazujące praktyki cyfrowe” – tłumaczy językoznawca.
Przy wyborze nowych słów do słownika, komitet naukowy przyjmuje również kryteria, mające pozwolić na odróżnienie nowych słów, wchodzących na stałe w użycie, od krótkotrwałej mody. „Jeśli jest to efekt mody, dane słowo będzie w użyciu tylko jednej kategorii społecznej. Nie zachowaliśmy na przykład neozaimka iel (neutralnego płciowo zaimka, mającego zastąpić zaimek męski il i żeński elle) ponieważ jest w użyciu aktywistów a nie w użyciu powszechnym. Ponadto, nie jest zgodny z naszym systemem, ponieważ zaimek musi mieć podmiot, mieć dopełnienie, mieć formę toniczną. Leksykolodzy mają nos, jak specjaliści od perfum; stała praktyka języka sprawia, że czujemy, co jest słowem jedynie modnym”.
.Zgodnie ze stałą od kilku lat tendencją, do Petit Larousse po raz kolejny włączono również słowa, zaczerpnięte z języka angielskiego. Tam gdzie to możliwe jednak, podano również francuski odpowiednik i komentarz „anglicyzm niewskazany”.
Julia Mistewicz
Paryż
