Ostatnie 12 tys. było kluczowe w rozwoju naszej cywilizacji za sprawą wynalezienia rolnictwa – piszą antropolodzy w „Proceedings of the National Academy of Sciences”. Badacze podsumowują obecną wiedzę jak prehistoryczne rolnictwo wpłynęło na rozwój cywilizacji.
Prehistoryczne rolnictwo
Mimo że ewolucja człowieka trwa od milionów lat, to jednak ostatnie 12 tys. lat okazuje się kluczowe w rozwoju naszego gatunku ze względu na dynamiczne i znaczące zmiany, jakie wówczas zaszły. Badacze prześledzili, jaki wpływ wywarło rolnictwo, które pojawiło się ok. 12 tys. lat temu na bliskim Wschodzie, na różne sfery ludzkiej cywilizacji.
Najnowszy numer tygodnika „Proceedings of the National Academy of Sciences” poświęcony jest multidyscyplinarnym analizom wpływu rolnictwa na ewolucję człowieka i rozwój cywilizacji.
Nasz współczesny świat rozpoczął się wraz z rolnictwem. Przejście od życia zbieraczy do rolników zmieniło wszystko – uważa Clark Spencer Larsen, antropolog z Ohio State University (USA).
„Chociaż rolnictwo przyniosło wiele dobrego, doprowadziło również do nasilenia konfliktów i przemocy, rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych, zmniejszonej aktywności fizycznej, uboższej diety i silniejszej rywalizacji o zasoby” – wyjaśnia.
Dodaje, że dzisiejsze problemy związane z wojnami, nierównościami, chorobami i niezdrową dietą mają swoje początki w przejściu na rolniczy tryb życia.
Porzucenie łowiecko-zbierackiego modelu wiązało się z zakładaniem stałych osad i osiadłym trybem życia. Rolnictwo doprowadziło w szybkim czasie do wzrostu ludzkiej populacji, z 10 mln w późnym plejstocenie do ponad ośmiu miliardów dzisiaj.
Z kolei dieta rolników stała się uboższa w składniki odżywcze. Obecnie większość populacji świata opiera swoją dietę na trzech roślinach: ryżu, pszenicy i kukurydzy. Kolejną innowacją w diecie było wprowadzenie nabiału.
W społecznościach rolniczych zagęszczało się zaludnienie, co prowadziło do konfliktów i rywalizacji, np. o ziemię. W jednym z artykułów naukowcy wykazują, że we wczesnych rolniczych wspólnotach Europy środkowej i zachodniej aż 10 proc. ludności ginęło od urazów, co sugeruje wysoki poziom przemocy w neolitycznej Europie.
Na tle kilku mln lat ludzkiej ewolucji te 12 tys. lat wydają się mgnieniem oka. Świadczą zatem o tym, jak szybko gatunek ludzki był w stanie przystosować się do całkowitej zmiany trybu życia – podkreślają naukowcy.
Rolnictwo i człowiek
Dyrektor laboratorium paleogenomiki w Instytucie Biologii Ewolucyjnej (CSIC – Universitat Pompeu Fabra) w Barcelonie, Prof. Carles LALUEZA FOX, na łamach „Wszystko co Najważniejsze” zauważa, że: „Wbrew powszechnemu przekonaniu większość archeologów powiedziałaby, że poszukiwanie skarbów nie jest ich głównym celem; chcą zrozumieć codzienne życie minionych cywilizacji. Mimo to skrajności – bajeczne bogactwa królów i trudna egzystencja zwykłych ludzi – pozwalają zrozumieć to, co można uznać za jeden z głównych celów archeologii: badanie ewolucji życia społecznego w starożytności”.
„Kiedy pojawiły się te różnice między Starym i Nowym Światem? Wczesne społeczeństwa rolnicze miały możliwość generowania i przechowywania nadwyżek żywności, co stworzyło potencjalne scenariusze różnic w liczebności populacji oraz pewnego stopnia nierówności między- i wewnątrzosadniczych. Niedawno zastosowany współczynnik Giniego w odniesieniu do 90 stanowisk z Bliskiego Wschodu i Europy wykazał znaczący wzrost nierówności tysiące lat po pojawieniu się rolnictwa – co wskazuje na to, że to nie rolnictwo samo w sobie stworzyło nierówne społeczeństwa” – pisze Prof. Carles LALUEZA FOX w tekście „Archeologia nierówności”.
PAP/WszystkocoNajważniejsze/EG
