Purim - najradośniejsze z żydowskich świąt

Żydzi na całym świecie 23 marca po zachodzie słońca będą obchodzić święto Purim. Upamiętnia ono uchronienie narodu od zagłady w byłym imperium perskim dzięki postawie królowej Estery.

Purim – święto „Odmienionych Losów”

.Odpowiednik karnawału – Święto Purim nazywane jest świętem „Odmienionych Losów”. Nazwa Purim pochodzi od hebrajskiego słowa „pur” – w liczbie mnogiej „purim” oznaczającego wygrany los na loterii. Święto przypada zawsze 14. lub 15. dnia miesiąca księżycowego adar. W tym roku będzie obchodzone od wieczoru 23 marca do wieczoru następnego dnia. Jest to najradośniejsze z żydowskich świąt. Żydzi świętują tego dnia pamiątkę uniknięcia zagłady w perskim mieście Suza.

Wydarzenia opisane zostały w Księdze Estery (Megilat Ester) i miały miejsce w latach 486–465 p.n.e., za rządów króla Persów Aswerusa, który panował od Indii do Etiopii. Jeden z jego najwyższych dostojników dworskich Hamana po rzuceniu losów (purim) wieszczących wydarzenia w kraju, namówił króla, aby wydał dekret dający mu prawo do wymordowania całego narodu żydowskiego. Powodem był konflikt z Mordacheuszem, który odmówił złożenia mu pokłonu jak inni dostojnicy.

Estera jedna z królewskich faworyt chcąc ratować swój naród, zdecydowała się udać do władcy i prosić o zmianę rozkazu. Wiedząc, że jeśli przyjdzie bez zaproszenia i nie zyska jego przychylności zginie, poprosiła swój lud o trzydniowy post w swojej intencji. W Księdze Estery czytamy, że król nie tylko przyjął ją łaskawie, ale także poznając intrygę Hamana unieważnił dokument, a jego wraz z synami kazał zabić. Natomiast Mordechaja władca uczynił pierwszym ministrem.

Post Estery

.Na pamiątkę postu królowej przed jej wizytą u króla Aswerusa, święto Purim poprzedzone jest jednodniowym postem trwającym od świtu do zmierzchu, nazywanym „postem Estery” po hebrajsku „Taanit Ester”. Obchody rozpoczynają się od czytania w synagodze Megilat Ester, czyli zwoju Księgi Estery, opisującego losy Żydów suzkich, intrygę Hamana oraz dzielność Estery i Mordechaja. W tym czasie zgromadzeni starają się zagłuszyć imię Hamana — hałasując, gwiżdżąc, klaszcząc i tupiąc, uderzając w kołatki, w myśl zasady, że imiona niegodziwców powinny zostać wymazane.

Ze świętem purim wiąże się zwyczaj dawania jałmużny ubogim oraz obdarowywania przyjaciół i sąsiadów drobnymi prezentami. Zazwyczaj są to słodycze, owoce lub wino, przy czym były to dwa prezenty lub jałmużna dwukrotnie wyższa niż zwykle. Wśród tradycyjnych słodyczy, jakie piecze się na święto, są trójkątne ciastka drożdżowe – ciasteczka w formie kopert wypełnione nadzieniem z maku, bakalii lub powidłami o nazwie hamantaszki nazywane „uszami Hamana”, albo „kieszeniami Hamana”.

Purimszpil – teatralna sztuka purimowa

.Przygotowuje się także maślane ciasteczka z cynamonem i kniszki (placuszki) kartoflane z gęsią wątróbką. Przyrządza się również faszerowanego indyka, wołowinę duszoną z soczewicą i ryżem, grochowe „kiełbaski”, kartoflane pierożki z mięsem i wiele innych dań i wypieków. Po nabożeństwie rozpoczynają się przyjęcia, spotkania przyjaciół, w trakcie których oprócz wszelkich świątecznych potraw i przysmaków podaje się alkohol. Tego dnia wolno złamać nawet zakaz przebierania się mężczyzn w suknie, a kobiet w stroje mężczyzn.

Obchody święta Purim wykształciły odrębny gatunek dramatu, czyli purimszpil w jidysz teatralna sztuka purimowa, na którą składały się początkowo teksty nawiązujące do historii zawartej w Księdze Estery, aby później rozszerzyć swoją tematykę na inne wątki biblijne, często przedstawiane w żartobliwy lub parodystyczny sposób. Grupy purimszpilerów, czyli aktorów biorących udział w przedstawieniach, obchodziły domy, dając krótkie, żartobliwe spektakle, za co w zamian otrzymywali datki pieniężne lub poczęstunek. Przedstawienia purimowe stały się podstawą nowoczesnego teatru żydowskiego.

Hagada – jeden z najważniejszych tekstów judaizmu

.Na temat centralnych składników żydowskiej tożsamości narodowej, na łamach „Wszystko co Najważniejsze” pisze prof. Szewach WEISS w tekście “Hagada, opowieść o tożsamości“.

„Nie sposób być Żydem, jeśli nie jest się związanym z żydowską religią i żydowską tradycją. Centralnym punktem żydowskości jest judaizm. Większość żydowskich ateistów poddaje swoje dzieci obrzezaniu. Te dzieci, podobnie jak koledzy z religijnych domów, przechodzą później bar micwę, gdy dorastają, wyprawiają żydowskie wesela, a gdy umierają, rodzina chowa ich na żydowskim cmentarzu. Oczywiście żydzi są podatni na trendy zachodnie i w Izraelu można natknąć się na ludzi, którzy na przykład żyją w trwałych związkach bez ślubu. Co ciekawe, bardziej podatni na zeświecczenie są Żydzi mieszkający w Izraelu niż w diaspora. Być może dlatego, że mogą czuć się związani z żydowską tożsamością, mieszkając w Izraelu. Obywatelstwo państwa żydowskiego jest dla nich wystarczającą gwarancją żydowskości, podczas gdy Żydzi w diasporze wciąż żyją w poczuciu, że muszą koniecznie chronić swą tożsamość, pieczołowicie kultywując tradycje i przekazując zwyczaje kolejnym pokoleniom”.

.”Dlatego jednym z najważniejszych punktów żydowskiej narracji jest hagada, czyli opowieść. Hagada to opowieść, która ma pozwolić zgłębić sens Pisma Świętego. Jest jedną dwóch odmian midraszu, czyli metody interpretacji Biblii. Druga odmiana midraszu to halacha, czyli wykładnia Biblii, dzięki której religijny Żyd wie, jak się zachować w konkretnych sytuacjach życiowych, co wolno mu jeść, albo kiedy może wykonywać jakie czynności. Hagada natomiast jest opowieścią, która ukazuje znaczenie konkretnych fragmentów Pisma Świętego. Nie tylko przypomina o opisanych w Biblii wydarzeniach, ale również objaśnia ich sens dla kolejnych pokoleń Żydów. Jest opowieścią i scenariuszem rozgrywającego się rok w rok przedstawienia. Odpowiada na wszystkie pytania dzieci, które jej słuchają” – pisze prof. Szewach WEISS.

PAP/WszystkocoNajważniejsze/MJ