Rak płuca zbiera żniwa w Polsce

W ostatnich latach liczba zachorowań na raka płuca wśród polskich kobiet wzrosła niemal dwukrotnie – alarmują eksperci kampanii edukacyjnej „Dbam o płuca”. Ponadto rak płuca jest najczęstszą przyczyną zgonów nowotworowych w tej grupie.

90 proc. nowotworów płuca jest bezpośrednio związanych z paleniem papierosów

.Do wzrostu zachorowalności przyczyniają się: częstość palenia tytoniu wśród kobiet, a także czynniki środowiskowe i genetyczne.

Co roku raka płuca diagnozuje się w Polsce u ok. 22 tys. osób, a liczba ta systematycznie rośnie, zwłaszcza wśród kobiet. Od 2000 r. liczba nowo rozpoznanych przypadków raka płuca u mężczyzn zmalała o 22 proc., tymczasem w przypadku pań wzrosła aż o 95 proc., tj. niemal dwukrotnie. Od ponad dekady w Polsce umieralność kobiet z powodu nowotworów złośliwych płuca jest wyższa niż z powodu nowotworów piersi.

Niepokojący jest też fakt, że w większości przypadków nowotwór ten jest diagnozowany w zaawansowanych stadiach, co przyczynia się do wysokiej śmiertelności. Pięcioletnie przeżycie w Polsce dotyczy zaledwie 10–15 proc. pacjentów z rakiem płuca i jest niższe od średniej europejskiej.

Tymczasem świadomość na temat czynników wpływających na zachorowanie na raka płuca oraz na temat konieczności badań profilaktycznych osób z grup ryzyka jest w naszym kraju nadal niewystarczająca, ocenili organizatorzy kampanii „Dbam o płuca” w informacji prasowej przesłanej PAP.

Z danych wynika, że obecnie około 28 proc. dorosłych kobiet w Polsce pali tytoń – to jeden z najwyższych wskaźników w Europie. Tymczasem aż 90 proc. nowotworów płuca jest bezpośrednio związanych z paleniem papierosów.

Dlatego tak istotne jest to, aby zapobiegać rozpoczynaniu paleniu tytoniu poprzez edukację na temat jego negatywnego wpływu na zdrowie oraz zachęcanie do rezygnacji z nałogu. Aby wyjść z uzależnienia, jakim jest palenie papierosów, niezbędna jest bardzo silna wola lub profesjonalne wsparcie. Pierwszym krokiem może być kontakt z terapeutą bezpłatnej Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym prowadzonej przez Narodowy Instytut Onkologii (tel. 801 108 108).

Każdy dzień bez papierosa to krok w stronę zdrowia i minimalizacja ryzyka wielu chorób odtytoniowych, takich jak rak płuca, rak krtani, rak pęcherza moczowego, rak jelita grubego i inne, chorób sercowo-naczyniowych (zawał, udar) i układu oddechowego (przewlekła obturacyjna choroba płuc – POChP) – przekonują organizatorzy kampanii „Dbam o płuca”.

Osoby z grup ryzyka zachorowania na raka płuca powinny regularnie brać udział w Programie Wczesnego Wykrywania Raka Płuca. Są to badania przesiewowe z użyciem niskodawkowej tomografii komputerowej (NDTK). Mogą się do nich zgłaszać nałogowi palacze i osoby, u których stwierdzono jeden z czynników ryzyka, taki jak: ekspozycja zawodowa na krzemionkę, beryl, nikiel, chrom, kadm, azbest, związki arsenu, spaliny silników diesla, dym ze spalania węgla kamiennego, ekspozycja na radon; historia zachorowania na raka płuca, chłoniaka, raka głowy i szyi lub raki zależne od palenia tytoniu, np. rak pęcherza moczowego; rak płuca w wywiadzie u krewnych pierwszego stopnia; występowanie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) lub samoistnego włóknienia płuc (IPF).

Z badan wynika, że regularne poddawanie się badaniu z użyciem niskodawkowej tomografii emisyjnej może zmniejszyć śmiertelność z powodu raka płuca nawet o 20 proc. Niestety, w Polsce odsetek pacjentów zgłaszających do programu wciąż jest za niski.

W ostatnich latach realizowany był pilotaż programu Wczesnego Wykrywania Raka Płuca, w ramach którego w każdym województwie można było wykonać takie badania. Resort zdrowia zapowiada, że pilotaż ten zostanie przedłużony od stycznia 2025 r., a docelowo trafi do koszyka świadczeń finansowanego przez NFZ, na takich samych zasadach jak inne programy przesiewowe, w tym przesiewowa mammografia, cytologia, kolonoskopia.

Dlatego warto zapytać w placówce medycznej czy takie badania są dostępne, przekonują organizatorzy kampanii „Dbam o płuca”.

Rak płuca – czy można go powstrzymać

.W ramach unijnego projektu SOLACE pod koniec września 2024 r. w trasę po Polsce ruszyło pierwsze Mobilne Centrum Tomografii Komputerowej, które dociera do mniejszych miast, miasteczek i wsi, mając na celu wyrównanie różnic w dostępie do badań profilaktycznych na terenie kraju. W pierwszej kolejności z takich badań mogli skorzystać pacjenci z woj. lubelskiego.

Warto jest również zachować czujność odnośnie objawów raka płuca, które są niespecyficzne, jak przewlekły kaszel, duszność, nawracające infekcje dróg oddechowych czy ból w klatce piersiowej lub kości (bark, biodro, kręgosłup). Są to symptomy, które wymagają konsultacji z lekarzem i dalszej diagnostyki.

„Czas działać, by odwrócić niekorzystne statystyki zachorowań i zgonów z powodu raka płuca w Polsce. Każdy z nas może przyczynić się do zmiany, podejmując świadome decyzje zdrowotne i zachęcając bliskich do profilaktyki” – podsumowuje Aleksandra Wilk, dyrektor Sekcji Raka Płuca Fundacji TO SIĘ LECZY, organizatora kampanii. 

Na całym świecie zdiagnozowano ponad 19 milionów nowych przypadków nowotworów

.Do 2040 roku obciążenie to wzrośnie do około 30 milionów nowych przypadków raka rocznie i 16 milionów zgonów, a nowotwory staną się główną przyczyną śmierci. Tymczasem wiele zachorowań na nowotwory można przypisać potencjalnie modyfikowalnym czynnikom ryzyka. Znajomość tego faktu jest absolutnie kluczowa dla rozwoju skutecznych strategii zapobiegania chorobom nowotworowym.

Korzystając z szacunków dotyczących zachorowalności na raka, śmiertelności i danych dotyczących czynników ryzyka z 204 krajów oraz obejmujących czynniki ryzyka, od palenia tytoniu do narażenia na działanie czynników rakotwórczych w miejscu pracy, autorzy stwierdzili, że 4,45 miliona zgonów wynika z wystąpienia wymienionych czynników ryzyka. Stanowi to ogółem aż 44,4 proc. zgonów z powodu nowotworów. Jednocześnie skutkowało to utratą 105 milionów lat życia skorelowanych z niepełnosprawnością. Dane te są alarmujące.

Palenie tytoniu odpowiadało za 36,3 proc. zgonów z powodu raka u mężczyzn i 12,3 proc. u kobiet, spożywanie alkoholu – za 6,9 proc. zgonów z powodu raka u mężczyzn i 2,3 proc. u kobiet. Z kolei otyłość (stwierdzana w oparciu o wysoki wskaźnik Body Mass Index – BMI) odpowiadała za 4,2 proc. zgonów z powodu raka u mężczyzn i 5,2 proc. u kobiet. Odkryto również bardzo niepokojący, ponad 20-procentowy wzrost zgonów z powodu nowotworów w latach 2010–2019, który można przypisać powyższym możliwym do uniknięcia przyczynom. Zauważono także, że czynniki ryzyka metabolicznego odgrywały rosnącą rolę. Rośnie też liczba nowotworów związana z czynnikami dietetycznymi i hormonalnymi, w tym zwłaszcza nowotworów piersi i prostaty.

„Co istotne, wszystkie wymienione wyżej czynniki można kontrolować czy też ograniczać za pomocą stosunkowo prostych interwencji” – pisze w swoim artykule prof. Piotr CZAUDERNA, lekarz, chirurg dziecięcy, profesor nauk medycznych, w 2019 prezes Agencji Badań Medycznych. Ich szkodliwy wpływ jest zresztą znany już od dziesięcioleci. Dlatego tak ważna jest profilaktyka zdrowotna. Można w jej obrębie wyróżnić kilka typów:

– profilaktykę wczesną, polegającą na kształtowaniu prawidłowych wzorców zdrowotnych w oparciu o odpowiednią edukację, w tym również szczepienia ochronne,

– profilaktykę zdrowotną pierwotną, polegającą na kontrolowaniu czynników ryzyka oraz identyfikacji osób, które znajdują się w grupie ryzyka,

– profilaktykę wtórną, skierowaną do osób znajdujących się w grupie ryzyka i nakierowaną na wczesne wykrycie choroby, a tym samym jak najszybsze wdrożenie leczenia,

– profilaktykę III fazy, skierowaną do osób chorych, mającą na celu zminimalizowanie skutków choroby i zapobieganie powikłaniom.

Artykuł dostępny na łamach Wszystko co Najważniejsze: https://wszystkoconajwazniejsze.pl/prof-piotr-czauderna-zdrowie/

PAP/WszystkocoNajważniejsze/MB