Rocznice Najważniejsze. 19 lutego

„Rocznice Najważniejsze” to wybór doniosłych, przełomowych oraz interesujących wydarzeń historycznych przygotowany przez Redakcję portalu „Wszystko co Najważniejsze”. Codziennie prezentujemy Państwu listę rocznic, o których w danym dniu szczególnie warto pamiętać. Obok każdej daty zamieszczamy kilkuzdaniowy opis konkretnego zdarzenia, osoby lub zjawiska. Na co zwrócić uwagę 19 lutego?

Piękno historii

.Historia jest niewyczerpanym źródłem informacji. Jej znajomość pomaga zrozumieć otaczającą rzeczywistość. To nie tylko opis minionych zdarzeń, ale przede wszystkim opowieść o przeszłości kształtująca pamięć i tożsamość – potężne narzędzie społecznej kontroli, a zarazem skuteczna tarcza przed manipulacją.

W realiach państwa demokratycznego, gdzie o kondycji wspólnoty politycznej współdecydują obywatele, ich znajomość historii jest wyjątkowo ważna. W Europie Środkowo-Wschodniej – regionie przez dekady skazanym na zmienność i tymczasowość, nad którym rozpościera się cień agresywnego imperializmu – rozumienie przeszłości jest jednym z fundamentów dalszej egzystencji. W świecie błyskawicznych przemian i nowych technologii, kiedy coraz śmielej rozmawiamy o podboju kosmosu oraz automatyzacji i robotyzacji procesu myślenia, historia nie traci na znaczeniu. Wręcz przeciwnie – wskazuje wypróbowane ścieżki, którymi możemy podążać, a także te, których powinniśmy unikać na dalszej drodze do rozwoju i nowoczesności. Jednocześnie historia nie rości sobie prawa do miana wyroczni. Nie oferuje gotowych rozwiązań współczesnych dylematów, ale uczy stawiać właściwe pytania.

Poprzez cykl „Rocznice Najważniejsze” pragniemy w sposób symboliczny kultywować pamięć o postaciach i wydarzeniach istotnych dla polskiej oraz europejskiej tożsamości. Chcemy również zaciekawić i zaskoczyć, a przy tym zachęcić Czytelnika do dalszego zgłębiania wiedzy na poruszane przez nas tematy.

Rocznice Najważniejsze: 19 lutego

.Co wydarzyło się w dziejach Polski i świata dnia 19 lutego? Przedstawiamy wybór „Rocznic Najważniejszych”:

1473 r.

Urodził się Mikołaj Kopernik, jeden z najwybitniejszych polskich uczonych w dziejach. Autor słynnego dzieła „O obrotach sfer niebieskich”, w którym przedstawił teorię heliocentryczną – jedno z najważniejszych odkryć w historii ludzkości. Zajmował się nie tylko astronomią i matematyką, ale również ekonomią, medycyną, strategią wojskową, teologią, filozofią, prawem i filologią. Ponadto był dyplomatą oraz sprawował szereg funkcji administracyjnych. Jego badania przyczyniły się do zrewolucjonizowania wiedzy o świecie.

1812 r.

Urodził się Zygmunt Krasiński, polski dramatopisarz i poeta epoki romantyzmu, uchodzący za jednego z trzech wieszczów narodowych (obok Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego). Do jego najsłynniejszych utworów należą m.in.: „Nie-boska komedia”, „Irydion”, „Przedświt”, „Agaj-Han”, „Psalmy przyszłości” oraz „Trzy myśli pozostałe po ś. p. Henryku Ligenzie”.

1878 r.

Thomas Alva Edison opatentował fonograf, jedno z pierwszych urządzeń służących do odtwarzania dźwięku, poprzednika gramofonu. Wynalazek zapisywał dźwięk przy pomocy igły (wykonanej z oszlifowanego diamentu), która rzeźbiła rowek na folii cynowej nawiniętej na stalowy walec. Mechanizm był początkowo napędzany korbką. Funkcję głośnika i mikrofonu pełniła metalowa tuba sporych rozmiarów o lejkowatym kształcie. Po wynalezieniu płyty gramofonowej urządzenie traciło na popularności. Ostatni fonograf wyprodukowano w 1929 r.

1884 r.

Urodził się Maciej Rataj, polityk i publicysta, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli ruchu ludowego na ziemiach polskich, Marszałek Sejmu RP (1922-1928), mąż stanu. Był sprawnym organizatorem obrad parlamentarnych, cieszącym się ponadpartyjnym szacunkiem i uznaniem. Uchodził za symbol rozwagi i politycznej roztropności. Zginął z rąk Niemców podczas II wojny światowej – zamordowany podczas jednej z masowych egzekucji w Palmirach (czerwiec 1940 r.). W 2018 r. został pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego, co stanowi „wyraz najwyższego szacunku wobec znamienitych zasług poniesionych dla chwały, dobra i pożytku Rzeczypospolitej Polskiej, z okazji Narodowych Obchodów Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej”.

Rozmowa astronoma z Bogiem

.Na łamach „Wszystko co Najważniejsze” ukazał się tekst prof. Jerzego MIZIOŁKA, historyka sztuki, dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie (2018-2019), na temat obrazu „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem” autorstwa Jana Matejki.

„Obraz Matejki ukazuje obserwatorium urządzone na tarasie między wieżami kościoła we Fromborku. Jest niezwykle jasna noc księżycowa; Kopernik przyklęka na prawym kolanie. Jego oblicze w ekstazie, jak gdyby w tej właśnie chwili genialne odkrycie zajaśniało w jego głowie, wieńcząc ogromną pracę i naukowe dociekania. Oto w pełni potwierdza się przeczucie dawno rodzącej się wizji Kosmosu. Rozgrywa się walka trzech świateł – księżyca, przedświtu i latarni, oddana w sposób niemal wysublimowany. Niebawem ukaże się samo »Słońce – latarnia świata«. Astronom wznosi w zachwycie prawą rękę, w lewej trzyma cyrkiel, podczas gdy obok jaśnieje tablica z układem heliocentrycznym i rozwinięta calowa miara. Obserwatorium na tarasie potraktowane jest jak scena; księgi i instrumenty (jest wśród nich trikwetrum – trójkąt paralaktyczny służący do obliczania odległości Księżyca od Ziemi) podkreślają, że jest to portret uczonego. Matejko zapełnił przestrzeń pierwszego planu przyrządami malowanymi z realizmem, lecz nie zawsze zgodnie z prawdą historyczną. Jednakże luneta i cyrkiel Galileusza, wynalezione już po śmierci Kopernika, są świadomą aluzją do wielkiego XVII-wiecznego uczonego włoskiego, zwolennika i propagatora odkrycia polskiego astronoma” – pisze prof. Jerzy MIZIOŁEK.

Autor dodaje, że „odtwarzając rysy wielkiego astronoma i szukając wspomnianego już wcześniej modela – mistrz Jan posłużył się rycinami, m.in. drzeworytem T. Stimmera z 1587 r. oraz sztychem Jeremiasza Falcka z ok. 1645 r. Przypuszczać należy, że scena przedstawiona na obrazie Matejki rozgrywa się w tym samym czasie co akcja cytowanego już poetyckiego dramatu Szujskiego zatytułowanego Kopernik, a więc około 1520 r. Świadczy o tym zapiska w dzienniku Antoniego Serafińskiego: »Ów dramat Szujskiego, który grano przez obydwa dni uroczystości [w lutym 1873 r.], to żywy komentarz do wujowego [Matejki] obrazu; ta chwila, którą wuj przedstawił, włożona jest w usta Kopernika w jednym dialogu«. Miałby więc Kopernik na obrazie Matejki 47 lat. Czy w tym właśnie roku życia uczonego doszło do wiekopomnego odkrycia, które doprowadziło do zupełnej »reorientacji« świata?” – pyta prof. Jerzy MIZIOŁEK.

Patryk Palka/WszystkoCoNajważniejsze