Sake jako „dar boski” wpisane na listę dziedzictwa ludzkości UNESCO
Sake, tradycyjny japoński napój alkoholowy, został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Edukacji, Nauki i Kultury (UNESCO) – poinformowała agencja Associated Press.
Jak powstaje tradycyjne Sake?
.Decyzja o wpisaniu sake na prestiżową listę UNESCO zapadła podczas spotkania komitetu ds. ochrony dziedzictwa kulturowego ludzkości w Luque w Paragwaju. Na listę trafiły także inne tradycje kulinarne, w tym brazylijski biały ser, karaibski chleb z manioku oraz palestyńskie mydła z oliwy z oliwek.
„Sake uważane jest za dar boski i jest niezbędne w tradycyjnych japońskich ceremoniach oraz wydarzeniach społecznych” – powiedział Kano Takehiro, ambasador Japonii przy UNESCO. Dodał, że „decyzja UNESCO to hołd dla wiedzy i umiejętności rzemieślniczych związanych z produkcją sake, sięgających niemal tysiąc lat wstecz”. Trunek pojawia się także w klasycznej japońskiej literaturze, m.in. w „Opowieści o księciu Genji” z XI w.
Japońska delegacja liczy, że wpisanie sake na listę UNESCO pomoże w „promocji tego napoju wśród młodszych konsumentów, którzy preferują piwo, oraz przywróci wizerunek sake jako głównego napoju alkoholowego w Japonii”. Japońscy producenci sake mają nadzieję na wzrost eksportu tego trunku za granicę. Według Japan Sake and Shochu Makers Association (organizacja zrzeszająca producentów sake), obecny eksport alkoholu do USA i Chin wynosi rocznie ponad 265 mln dol.
Sake to japoński napój alkoholowy powstający w wyniku naturalnej fermentacji. Proces produkcji obejmuje kilka etapów: gotowanie ryżu na parze, mieszanie, fermentację i prasowanie. W trakcie fermentacji wykorzystywane są ryż, woda, drożdże oraz specjalna pleśń ryżowa – koji, która rozkłada skrobię na cukry fermentacyjne. Cały proces wytwarzania trwa około dwóch miesięcy. Aby napój mógł zostać zaklasyfikowany jako japońskie sake, ryż wykorzystywany do produkcji musi pochodzić z Japonii.
Cały świat coraz bardziej docenia znaczenie niematerialnego dziedzictwa kulturowego
.Termin „dziedzictwo niematerialne” oznacza praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności, a także związane z nimi przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturową, uznawaną przez różnorodne wspólnoty społeczne za ważną część ich dziedzictwa. Wśród tak rozumianych elementów są m.in. przekazy dotyczące tradycji muzycznych, rytuałów i obrzędów społeczno-kulturowych, sposobów leczenia, tradycyjnego rzemiosła czy obcowania z przyrodą. Niematerialne dziedzictwo kulturowe jest zakorzenione w tradycji, ale jednocześnie jest współczesne i żywe, reprezentuje stale przekształcane praktyki zachowań społecznych.
„Stopniowe dochodzenie na poziomie międzynarodowym do potrzeby ochrony tego dziedzictwa stanowiło złożony proces zwieńczony przyjęciem w 2003 r. konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W tym roku obchodzimy 20-lecie konwencji i jest to w naszym przekonaniu właściwy moment, aby podkreślić wysoki poziom ochrony dziedzictwa niematerialnego w kraju oraz zaangażowanie Polski w międzynarodowej debacie w tym zakresie na szerokim forum UNESCO” – pisze w swoim artykule prof. Michał KLEIBER, redaktor naczelny „Wszystko Co Najważniejsze”.
Dziedzictwo kulturowe jest ze swej natury heterogeniczne na poziomie zarówno krajowym, jak i globalnym, a różnorodność przejawów dziedzictwa niematerialnego potwierdza tezę o różnorodności dziedzictwa kulturowego. Dziedzictwo materialne i dziedzictwo niematerialne to pojęcia nakładające się na siebie. Nie można zatem mówić o dychotomicznym, zupełnym podziale na dziedzictwo materialne i niematerialne, albowiem elementy dziedzictwa niematerialnego tworzą ważny fragment dziedzictwa materialnego. Konwencja UNESCO stanowi instrument prawa międzynarodowego regulujący ochronę niematerialnych wytworów dziedzictwa kultury, chociaż elementy ochrony tego dziedzictwa pojawiają się także w innych aktach.
Zgodnie z konwencją niematerialne dziedzictwo kulturowe jest stale odtwarzane i przekazywane z pokolenia na pokolenie przez wspólnoty i grupy społeczne w relacji z ich otoczeniem, środowiskiem, historią, oddziaływaniem przyrody. Dla niektórych społeczności dziedzictwo niematerialne jest źródłem tożsamości i ciągłości istnienia. W konwencji wyróżnia się trzy kluczowe komponenty opisu dziedzictwa niematerialnego: przejaw dziedzictwa (jego manifestację), wspólnoty i grupy z nim związane oraz przestrzeń kulturową.
„Celem ochrony dziedzictwa niematerialnego jest utrzymanie ciągłości tradycji, które nieodłącznie związane są z udziałem jednostki lub grupy w ich kultywowaniu, aby przetrwały. Ciągłość obejmuje też zmiany zachodzące w elementach dziedzictwa niematerialnego, które jak każdy „żywy organizm” mogą ewoluować. Dlatego też nie należy mówić o stałości ugruntowanego dziedzictwa niematerialnego, ponieważ zmiany są jego immanentną częścią” – dodaje Alicja JAGIELSKA-BURDUK, nauczyciel akademicki, kierownik Centrum Prawa Ochrony Dóbr Kultury UNESCO.
PAP/WszystkocoNajważniejsze/MB
