SAUNAS – nowa metoda do wykrywania czarnych dziur

Nowa metoda analizy obrazu Selective Amplification of Ultra Noisy Astronomical Signal (SAUNAS), pozwoliła badaczom odkryć obracającą się w szczególny sposób czarną dziurę w danych archiwalnych.

.Naukowcy z NASA odkryli zagadkowy przypadek czarnej dziury, która wydaje się być „odwrócona”, obracając się w nieoczekiwanym kierunku w stosunku do otaczającej ją galaktyki. Gospodarz obiektu oznaczony jako NGC 5084 był znany astronomom od lat, ale tajemnica centralnej czarnej dziury tej galaktyki była ukryta do tej pory w starych archiwach danych. Odkrycie było możliwe dzięki nowym technikom analizy obrazu opracowanym w należącym do NASA Ames Research Center w Dolinie Krzemowej w Kalifornii, które pozwoliły naukowcom na nowe spojrzenie na archiwalne dane, które dostarczyło Obserwatorium Rentgenowskiego Chandra. Badanie jaki i sama metoda analizy, nazwana Selective Amplification of Ultra Noisy Astronomical Signal (SAUNAS), zostały opublikowane w czasopiśmie The Astrophysical Journal.

.Wykorzystując SAUNAS, astronomowie nieoczekiwanie znaleźli cztery długie pióropusze plazmy – gorącego, naładowanego gazu – emitowane przez NGC 5084. Jedna para rozciągała się powyżej i poniżej płaszczyzny galaktyki. Druga zaskoczyła badaczy, ponieważ, tworzyła kształt litery „X” z pierwszą, leżąc w tej samej płaszczyźnie galaktyki. Pióropusze gorącego gazu nie są często spotykane w galaktykach i zwykle występują pojedynczo lub w dwójach.

Metoda SAUNAS, która ujawniła te nieoczekiwane cechy galaktyki NGC 5084, została opracowana w celu wykrycia emisji promieniowania rentgenowskiego o niskiej jasności w danych z najpotężniejszego na świecie teleskopu rentgenowskiego Chandra. Naukowcy po dokonaniu odkrycia poszukiwali potwierdzenia, zagłębiając się w dawne obserwacje z innych teleskopów i przeprowadzając nowe dwoma obserwatoriami naziemnymi.

Druga para pióropuszy, jak twierdzą badacze, była wskazówką, że galaktyka ta zawiera supermasywną czarną dziurę, ale mogły też istnieć inne wyjaśnienia. Zarchiwizowane dane z należącego do NASA Kosmicznego Teleskopu Hubble’a i Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) w Chile ujawniły kolejne szczególne cechy NGC 5084 – mały, zapylony dysk wewnętrzny obracający się wokół centrum galaktyki. Sugeruje to również obecność tam czarnej dziury, która, jak wskazują astronomowie, obraca się pod kątem 90 stopni do obrotu całej galaktyki. Dysk i czarna dziura w pewnym sensie leżą na swoich bokach.

Dalsza analiza NGC 5084 pozwoliła naukowcom zbadać samą galaktykę przy użyciu szerokiego spektrum elektromagnetycznego – od światła widzialnego, widzianego przez Hubble’a, po dłuższe fale obserwowane przez ALMA i Expanded Very Large Array z National Radio Astronomy Observatory w Nowym Meksyku.

„Wykrycie dwóch par pióropuszy rentgenowskich w jednej galaktyce jest wyjątkowe. Połączenie ich niezwykłej struktury w kształcie litery X i przewróconego dysku pyłowego daje nam unikalny wgląd w historię tego obiektu” – twierdzi Pamela Marcum z NASA.

.Jak tłumaczą astronomowie, zderzenie z inną galaktyką lub utworzenie „komina” przegrzanego gazu wyrywającego się z górnej i dolnej części płaszczyzny galaktyki, mogłoby wyjaśnić czemu NGC 5084 ma „przewróconą” czarną dziurę i podwójny zestaw pióropuszy.

Oprac. EG