Światowy Kongres Kopernikański w Olsztynie – program wydarzeń

Światowy Kongres Kopernikański odbędzie się w Olsztynie 21-24 czerwca. Zaprezentowano program wydarzeń

Światowy Kongres Kopernikański poświęcony biografii Mikołaja Kopernika i zagadnieniom muzealno-konserwatorskim, odbędzie się od 21 do 24 czerwca w Olsztynie. Wydarzenie wiąże się z podwójnym jubileuszem – 550. rocznicą urodzin astronoma i 480. rocznicą jego śmierci.

Światowy Kongres Kopernikański w Olsztynie

.Światowy Kongres Kopernikański to wspólna inicjatywa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie i Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk – przekazał Łukasz Staniszewski, rzecznik Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, gospodarza wydarzenia.

Kongres ma formułę „kroczącą”. Uroczyste rozpoczęcie Światowego Kongresu Kopernikańskiego odbyło się 19 lutego w Toruniu, mieście narodzin Kopernika. Następnie wszystkich zainteresowanych dziedzictwem astronoma gościł Kraków (24–26 maja 2023 r.), studenckie miasto twórcy teorii heliocentrycznej. W końcu przyszedł czas na Olsztyn, stolicę Warmii, z którą Mikołaj Kopernik związał swoje losy na około 40 lat.

Pojawienie się Światowego Kongresu Kopernikańskiego w Olsztynie to doskonała okazja, by zachęcić do dyskusji na temat faktów z życia wybitnego uczonego i zastanowić się nad dotychczasowymi i możliwymi sposobami badania i ochrony tego, co po jego działalności pozostało – wskazał Staniszewski.

Program wydarzeń

.Olsztyńską część ŚKK zainauguruje wykład „An Astronomer and His Castles: The Scientist as Public Servant in Copernicus’s Era and Our Own”. Wygłosi go prof. Karl Galle (Waszyngton, USA).

W kolejnych dniach uczestnicy Kongresu wezmą udział w obradach w dwóch sekcjach.

Sekcja biograficzna podzielona została na dwa główne wątki (1. Młodość i edukacja Mikołaja Kopernika; 2. Mikołaj Kopernik – życie i działalność). Zaplanowanych zostało w niej kilka paneli tematycznych i dyskusyjnych (np. Odkrycie grobu Mikołaja Kopernika – fakt medialny czy fakt naukowy?).

Druga sekcja poświęcona została tematyce muzealno-konserwatorskiej. Podejmowane w niej wątki będą dotyczyły materialnej spuścizny po Koperniku i działań na rzecz ochrony i promocji pamiątek z nim związanych.

Podczas olsztyńskiej części Światowy Kongres Kopernikański wyjdzie z murów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Uczestnicy wydarzenia będą mieli szansę lepiej poznać miejsca związane z życiem i działalnością Kopernika na Warmii. Obrady odbywać się będą w miejscach na Szlaku Kopernikowskim – w Muzeum Warmii i Mazur na zamku w Olsztynie i na zamku w Lidzbarku Warmińskim.

Uczestnicy ŚKK odwiedzą także Frombork, który przez kilka dekad był domem Kopernika i stał się też miejscem jego spoczynku.

Więcej na temat Olsztyna i okolic będzie można dowiedzieć się także np. z wykładu „Warmia w czasach Mikołaja Kopernika”, który zaplanowano na zakończenie obrad ŚKK. Wykład wygłosi prof. Stanisław Achremczyk, znawca historii Warmii i Mazur.

Udział w Światowym Kongresie Kopernikańskim jest bezpłatny, ale obowiązuje rejestracja.

Pełen program olsztyńskiej części Światowego Kongresu Kopernikańskiego dostępny jest pod linkiem: https://rokkopernika.uwm.edu.pl/program/

Mikołaj Kopernik na obrazie Jana Matejki

.Jak twierdzi prof. Jerzy MIZIOŁEK, historyk sztuki, w latach 2018–2019 dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, rocznice związane z Mikołajem Kopernikiem to dobry moment na przypomnienie także o płótnie Jana Matejki „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem”.

„W tym samym czasie, kiedy Matejko tworzył swoje arcydzieło, Józef Szujski, znany historyk krakowski, pisał poemat zatytułowany Kopernik, takie m.in. zawierający wersy: <<Gwieździsta była noc, świetlana, / Na fromborskiej klęczałem wieżycy, / Szukając wielkiej niebios tajemnicy. / I ku ramionom wzniesionym w zachwycie/ Spłynęła ku mnie tajemnica Pana, / Spłynęło ku mnie wielkie światła życie! / To, co się w cyfrach i piśmie łamało, / Jedna mi chwila podała natchnienia. / Natchnienie szatę pewności przybrało, / W dowód urosły moje przypuszczenia. / Z ziemią, co niosła myśl moją skrzydlatą, / Czułem ruch w przestrzeń, ku słońcom, ku światom>>. Czy jest to główne źródło literackie obrazu?” – pyta prof. MIZIOŁEK w tekście opublikowanym na łamach „Wszystko Co Najważniejsze”.

Historyk sztuki przypomina, że„obraz Matejki ukazuje obserwatorium urządzone na tarasie między wieżami kościoła we Fromborku. Jest niezwykle jasna noc księżycowa; Kopernik przyklęka na prawym kolanie. Jego oblicze w ekstazie, jak gdyby w tej właśnie chwili genialne odkrycie zajaśniało w jego głowie, wieńcząc ogromną pracę i naukowe dociekania. Oto w pełni potwierdza się przeczucie dawno rodzącej się wizji Kosmosu. Rozgrywa się walka trzech świateł – księżyca, przedświtu i latarni, oddana w sposób niemal wysublimowany. Niebawem ukaże się samo „Słońce – latarnia świata”. Astronom wznosi w zachwycie prawą rękę, w lewej trzyma cyrkiel, podczas gdy obok jaśnieje tablica z układem heliocentrycznym i rozwinięta calowa miara. Obserwatorium na tarasie potraktowane jest jak scena; księgi i instrumenty (jest wśród nich trikwetrum – trójkąt paralaktyczny służący do obliczania odległości Księżyca od Ziemi) podkreślają, że jest to portret uczonego. Matejko zapełnił przestrzeń pierwszego planu przyrządami malowanymi z realizmem, lecz nie zawsze zgodnie z prawdą historyczną. Jednakże luneta i cyrkiel Galileusza, wynalezione już po śmierci Kopernika, są świadomą aluzją do wielkiego XVII-wiecznego uczonego włoskiego, zwolennika i propagatora odkrycia polskiego astronoma”.

„Odtwarzając rysy wielkiego astronoma i szukając wspomnianego już wcześniej modela – mistrz Jan posłużył się rycinami, m.in. drzeworytem T. Stimmera z 1587 r. oraz sztychem Jeremiasza Falcka z ok. 1645 r. Przypuszczać należy, że scena przedstawiona na obrazie Matejki rozgrywa się w tym samym czasie co akcja cytowanego już poetyckiego dramatu Szujskiego zatytułowanego Kopernik, a więc około 1520 r. Świadczy o tym zapiska w dzienniku Antoniego Serafińskiego: „Ów dramat Szujskiego, który grano przez obydwa dni uroczystości [w lutym 1873 r.], to żywy komentarz do wujowego [Matejki] obrazu; ta chwila, którą wuj przedstawił, włożona jest w usta Kopernika w jednym dialogu”. Miałby więc Kopernik na obrazie Matejki 47 lat. Czy w tym właśnie roku życia uczonego doszło do wiekopomnego odkrycia, które doprowadziło do zupełnej „reorientacji” świata?” – pisze prof. Jerzy MIZIOŁEK.