Odkrycie archeologiczne sprzed 2.5 tys. lat pod Toruniem

Dziesiątki artefaktów z brązu, w tym naszyjniki, bransolety, nagolenniki i fibule, a także ludzkie kości, zostały odkryte w województwie kujawsko-pomorskim na terenie osuszonego torfowiska. Znaleziono także dużą liczbę zausznic gwoździowatych – najwięcej odkrytych w tej części Europy.

Skarb został odkryty przez Kujawsko-Pomorską Grupę Poszukiwaczy Historii, podczas poszukiwań z użyciem wykrywaczy metali. Obecnie na terenie trwają już wykopaliska kierowane przez Wojciecha Sosnowskiego z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Toruniu.

Dzisiaj miejsce znaleziska to pole uprawne, ale w 2,5 tysiąca lat temu było tam jezioro. Archeolodzy są zdania, że odbywały się przy nim ceremonie ofiarne.

W VI w. p.n.e., czyli we wczesnym okresie epoki żelaza, odbywały się tutaj cykliczne ceremonie o charakterze rytualno-obrzędowym – tłumaczy Wojciech Sosnowski z WUZOZ w Toruniu.

Część przedmiotów uległa przemieszczeniu w warstwie gruntu, prawdopodobnie w wyniku orki. Na chwilę obecną odkryto trzy depozyty zabytków, całych lub uszkodzonych ozdób, które mogły mieć rytualny charakter oraz elementów końskiej uprzęży. W torfowisku zachowały się także elementy tkanin, narzędzi z poroża w oprawie z brązu oraz fragmenty lin, a także ludzkie kości, które sugeruje, że ofiary składano tam nie tylko z cennych przedmiotów.

„Szczególne wrażenie robi kolia składająca się z wielu delikatnych elementów metalowych i prawdopodobnie szklanych, przyozdobiona serią zawieszek o kształtach rybich ogonów” – podkreślił dr hab. Jacek Gackowski z Instytutu Archeologii UMK w Toruniu.

Zwyczaj topienia wyrobów z brązu jest znany też w innych miejscach Europy. Nie znaleziono jednak do tej pory w Polsce miejsca, w którym odkryto zarówno artefakty, jak i ludzkie kości.

Charakter zabytków wskazuje na kulturę łużycką, która zamieszkiwała także tereny osady obronnej w Biskupinie znajdującej się kilkadziesiąt kilometrów na południowy-wschód od znaleziska. Odkryto także przedmioty, które świadczą o wpływach kręgu cywilizacji scytyjskiej, z obszaru dzisiejszej Ukrainy. To właśnie ta kultura przyniosła ze sobą wspomniane zausznice gwoździowate.

Archeolodzy wskazują, że ofiary z ludzi mogły mieć związek z okresem ruchów ludności i najazdów ze strony grup koczowników, w tym Scytów i Neurów, na przełomie epoki brązu i żelaza. Do tej pory zabezpieczono ponad sto kawałków ludzkich kości leżących płytko na powierzchni świeżo zaoranego pola.

Kultura łużycka wiąże się z dorzeczami Wisły i Odry, a także terenami Saksonii, Łużyc i północnych Czech. Zajmowała się uprawą roli i hodowlą bydła, owiec i świń. W okresie składania ofiar przy jeziorze przedstawiciele kultury łużyckiej zakładali już grody.

Dalsze badania w obrębie osuszonego torfowiska odbędą się w kolejnych miesiącach.