Warunki niezbędne dla dalszego wzrostu gospodarki Polski

Rozwój gospodarczy Polski w ostatnich 30 latach osiągnął imponujące tempo. Nadchodząca era wiąże się jednak z wyzwaniami takimi jak: niska zastępowalność pokoleń i zmniejszająca się populacja w wieku produkcyjnym, wzrost obciążenia systemu opieki zdrowotnej oraz relatywnie niska jakość kształcenia wyższego – wskazali eksperci z McKinsey & Company.

Rozwój gospodarczy Polski w ostatnich 30 latach

.Jak ocenili eksperci z McKinsey & Company, w ciągu ostatnich 30 lat Polska osiągnęła nadzwyczajny sukces gospodarczy – w tym czasie wartość polskiej gospodarki uległa potrojeniu i odnotowała jeden z najwyższych wzrostów wśród państw świata. Wskazano, że Polska stoi obecnie w obliczu nowych wyzwań globalnych oraz lokalnych, które „wymagają zdefiniowania nowej ambicji oraz nowych motorów wzrostu gospodarczego”.

Stwierdzono, że wzrost polskiego PKB był jednym z najszybszych w Europie w ciągu ostatniej ery, a polska gospodarka stała się szóstą największą w UE. Udział sektorów o niskiej produktywności, np. rolnictwa i budownictwa, stanowi aż 25 proc. PKB wobec niespełna 19 proc. w UE – podkreślili. Zwrócili także uwagę, że poziom inwestycji w Polsce wynosi 18 proc. PKB i jest niższy o 3 pp. względem średniej unijnej i 9 pp. względem Czech, a oszczędności Polaków wynoszą 3 proc. PKB, podczas gdy średnia europejska przekracza 6 proc.

Kryzys demograficzny i niska zastępowalność pokoleń wyzwaniem dla Polski

.„Z perspektywy procesów demograficznych populacja Polski osiągnęła szczyt w 2023 r., gdy na skutek migracji wywołanej wojną wyniosła ona 41 mln osób. W nadchodzącej erze wyzwaniami będą zmniejszająca się populacja w wieku produkcyjnym (z 27 mln osób w 2023 r. do 20 mln w 2050 r. – przy braku imigracji), wzrost obciążenia systemu opieki zdrowotnej w związku z rosnącą liczbą pacjentów cierpiących na choroby niezakaźne oraz relatywnie niska jakość kształcenia wyższego” – zwrócili uwagę eksperci.

Jak wskazali, postęp technologiczny był jednym z głównych czynników polskiego wzrostu gospodarczego, ale Polska, w przeciwieństwie do krajów bardziej rozwiniętych, nie osiągnęła jeszcze nasycenia technologicznego. Z drugiej strony – zauważyli – poziom inwestycji w innowacje oraz ich efekty mierzone liczbą patentów per capita są znacznie nisze niż w Europie. Pomimo opóźnień w rozwoju technologii przekrojowych Polska ma potencjał do zwiększenia swojej pozycji w kilku z nich, np. czystej energii, bioinżynierii i technologiach medycznych czy rozwoju oprogramowania nowej generacji.

Warunki dalszego rozwoju Polski

.Zdaniem specjalistów McKinsey & Company geopolitycznie świat przesuwa się w kierunku wielobiegunowego, regionalnego oraz spolaryzowanego. W wymiarze porządku światowego Polska jest mocno powiązana z jednym biegunem, „umownie nazywanym Zachodem” – ocenili. Wskazali, że odzwierciedla to m.in. sposób realizacji zobowiązań sojuszniczych, np. wobec NATO i kierunek wymiany handlowej, głównie z Unią Europejską. Zaznaczyli jednak, że reputacja Polski za granicą, obecnie jedna z najniższych spośród państw UE, może stanowić ryzyko dla możliwości wykorzystania trendu skracania geograficznego łańcuchów dostaw i przenoszenia produkcji z Dalekiego Wschodu do Europy.

Eksperci przekazali także, że wraz z rozwojem OZE trzeba będzie zwiększać zdolności magazynowania energii, szczególnie te o długiej trwałości (powyżej 72 h), które nie są jeszcze rozwijane w Polsce.

„Z perspektywy surowców Europa, w tym Polska, nie jest bogata w złoża minerałów kluczowych do wytwarzania zielonych technologii. Wyzwaniem pozostaje także infrastruktura – zarówno transportowa, jak i sieć energetyczna, której obciążenie jest wysokie i która w dużym zakresie wymaga modernizacji oraz rozbudowy” – zaznaczono.

W opinii ekspertów kluczowe dla dalszego rozwoju polskiej gospodarki jest podniesienie jej produktywności poprzez strategiczne rozwijanie innowacji w wybranych technologiach przekrojowych, ich implementację oraz wykorzystanie najnowszych rozwiązań cyfrowych – do 75 euro/h w 2050 r. Postulują również zwiększenie inwestycji w Polsce do 21 proc. PKB w 2030 r. i zagwarantowanie stabilnego, efektywnego i dostępnego dla biznesu i społeczeństwa systemu energetycznego poprzez transformację energetyczną, „osiągając i utrzymując jedne z pięciu najniższych cen energii dla przedsiębiorstw w UE”.

Kluczowe jest także – w opinii specjalistów – zapewnienie puli talentów na rynku pracy i powiększenie puli osób aktywnych zawodowo o 5 mln do 2050 r. Należy również wzmocnić reputację Polski jako lokalizacji atrakcyjnej dla inwestycji i talentów – stwierdzili.

Dalszy rozwój gospodarczy Polski jest możliwy

.„Polskiej gospodarce dobrze służyły solidne ramy polityczne i korzystne warunki prowadzenia działalności gospodarczej, co pozwoliło jej zbliżyć się pod względem standardu życia do bardziej zamożnych gospodarek, a także poradzić sobie z ogromnymi wstrząsami, których kraj doświadczył w ostatnich latach” – pisze Mathias CORMANN, Sekretarz Generalny Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).

Jak podkreśla, „OECD wzmocniła nadzór gospodarczy, poszerzając dotychczasowy zakres koncentracji na zrównoważeniu i społecznej inkluzywności rozwoju o aspekt odporności gospodarczej. Polska, podobnie jak wiele innych gospodarek OECD, musi zmierzyć się z szeregiem wyzwań strukturalnych”. 

Zdaniem Mathiasa CORMANNA „pierwszym z nich jest starzenie się społeczeństwa, które stanowi wyzwanie dla stabilności budżetowej z powodu obniżenia wydajności i tempa wzrostu gospodarczego w wyniku mniejszego udziału siły roboczej, gdy koszty związane ze starzeniem się będą nadal rosły. Aby zapewnić długoterminową stabilność budżetową i rozsądne emerytury, należy wydłużyć okres aktywności zawodowej poprzez stopniowe zrównanie ustawowego wieku emerytalnego mężczyzn i kobiet, a także podwyższenie wieku emerytalnego zgodnie z wydłużeniem średniej długości życia w dobrym zdrowiu. W szerszej perspektywie Polska musi podnieść liczebność swojej siły roboczej poprzez zachęcanie do dłuższej aktywności zawodowej, zwiększanie udziału określonych grup (np. młodych rodziców) w rynku pracy oraz poprzez ułatwianie imigracji”.

Ekspert zauważa, że „od mniej więcej trzech dekad Polska cieszyła się ogromnym wzrostem wydajności. PKB na mieszkańca potroił się od początku lat 90. i osiągnął około 80 proc. średniej OECD. Cyfryzacja gospodarki mogłaby dodatkowo zwiększyć wzrost produktywności, pomagając uwolnić przedsiębiorczy potencjał polskich firm w kraju i na rynkach globalnych. Stopień wykorzystania technologii cyfrowych w firmach, szczególnie tych małych i średnich, jest w Polsce stosunkowo niski. Cyfryzację można ułatwić, zwiększając wsparcie techniczne w zakresie podnoszenia świadomości i pomocy menedżerom we wdrażaniu nowych technologii cyfrowych”.

Proces ten wiąże się również z jakością edukacji. „Należy zapewnić ludziom odpowiednie, nowoczesne umiejętności w celu ułatwienia im uczestnictwa w transformacji cyfrowej i czerpania z niej korzyści” – twierdzi Mathias CORMANN.

Dodaje on ponadto, że „Polska poczyniła postępy w kierunku bardziej zrównoważonego rozwoju, ale jak wiele innych krajów, musi znacznie przyspieszyć transformację klimatyczną. Ponieważ około 40 proc. dostaw energii w Polsce opiera się na węglu, emisyjność węglowa gospodarki pozostaje wysoka. Ludzie nadal odczuwają negatywne skutki złej jakości powietrza. Wzmożony nacisk na bezpieczeństwo energetyczne w wyniku wojny jest okazją, aby w ramach przeglądu strategii energetycznej Polski rozważyć większy rozwój odnawialnych źródeł energii, dywersyfikację technologii i poprawę efektywności energetycznej przy jednoczesnym zminimalizowaniu zależności od węgla w najbliższym czasie”.

PAP/WszystkoCoNajważniejsze/PP