W piątek Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) w Hadze wydał nakaz aresztowania prezydenta Rosji Władimira Putina, który jest podejrzany o zbrodnie wojenne polegające na bezprawnych deportacjach dzieci z okupowanych terenów Ukrainy do Rosji. Stawia go to w jednym szeregu z podejrzewanymi lub skazanymi watażkami z krajów afrykańskich.
.W chwili obecnej na stronie MTK znajduje się lista 51 oskarżonych, na których ciążą zarzuty zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości czy ludobójstwa. Niektórzy z nich zostali uniewinnieni, część podejrzanych znajduje się w areszcie, inni zostali skazani na kary więzienia. W pozostałych przypadkach mowa o etapie przedprocesowym w oczekiwaniu na aresztowanie podejrzanego i postawienie go przed sądem w Hadze.
Afrykańscy watażkowie i Putin na liście zbrodniarzy MTK
.Na liście osób, wobec których wydany został nakaz aresztowania znajdują przede wszystkim afrykańscy politycy i wojskowi, podejrzani lub skazani o krwawe zbrodnie. W piątek dołączyli do niej Putin oraz oskarżana o te same co on zbrodnie rosyjska rzeczniczka praw dziecka Maria Lwowa-Biełowa.
Nie są oni jednak pierwszymi Rosjanami na tej liście. Prócz 11 osób pochodzących z różnych krajów Afryki znajduje się na niej m.in. Michaił Mindzajew, rosyjski policjant, który w latach 2005-2008 był ministrem spraw wewnętrznych samozwańczej i popieranej przez Rosję Osetii Południowej. Jest on oskarżany o zbrodnie wojenne przeciwko obywatelom gruzińskim.
Umar Hasan Ahmad al-Baszir i Thomas Lubanga Dylio
.Wśród ściganych przez MTK jest również Umar Hasan Ahmad al-Baszir, polityk i wojskowy, wieloletni prezydent Sudanu, który doszedł do władzy dzięki zamachowi stanu w 1989 r. i po 30 latach został w taki sam sposób od niej odsunięty. Już w 2009 r. MTK wydał nakaz jego aresztowania w związku z oskarżeniami o zbrodnie wojenne, co nie przeszkodziło w 2017 r. Putinowi przyjąć go w Rosji, a nawet wysłać za nim rosyjski samolot w celu zapewnienia bezpiecznego przelotu sudańskiemu politykowi.
Jednym ze skazanych przez MTK jest Thomas Lubanga Dylio, założyciel i lider Unii Kongijskich Patriotów, milicji powstałej w Demokratycznej Republice Konga. W 2012 r. został uznany za winnego zbrodni wojennych polegających na zaciąganiu i wcielaniu do wojska dzieci poniżej 15. roku życia oraz wykorzystywaniu ich do czynnego udziału w działaniach wojennych. Sąd skazał go na 14 lat więzienia.
Śledztwa MTK wobec Demokratycznej Republiki Konga, Ugandy i innych krajów
.W chwili obecnej prócz Ukrainy śledztwa MTK dotyczą takich krajów, jak Demokratyczna Republika Konga, Uganda, Sudan, Republika Środkowoafrykańska, Kenia, Libia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Mali, Burundi, Palestyna, Bangladesz i Mjanma, Afganistan, Gruzja, Filipiny i Wenezuela.
MTK z siedzibą w Hadze w Holandii jest trybunałem międzynarodowym powołanym do sądzenia osób fizycznych i działającym na podstawie Statutu Rzymskiego. Ma uprawnienia do rozpoznawania oskarżeń o zbrodnie wojenne, zbrodnie ludobójstwa i zbrodnie przeciwko ludzkości.
Rosja poza MKT od 2016 r.
.Statut Rzymski został przyjęty przez ponad 120 krajów, w tym Rosję, która jednak w 2016 r. się z niego wycofała. Rosyjskie władze nie dokonują zatem ekstradycji podejrzanych, którzy mogą jednak być wydani przez inne państwa, będące stronami statutu. Ukraina również nie jest stroną statutu, ale zadeklarowała, że uznaje jurysdykcję MTK w odniesieniu do zbrodni popełnionych na jej terytorium, jeśli trybunał zdecyduje się je zbadać.
Śledztwo w sprawie zbrodni wojennych na Ukrainie zostało wszczęte 3 marca 2022 r. na wniosek kilkudziesięciu państw, w tym Polski. Prokuratura MTK przesłała sędziom wniosek o wydanie nakazów aresztowania Putina i Lwowej-Biełowej 22 lutego b.r.
Jak Międzynarodowy Trybunał Karny osądzi Putina?
.Na temat tego w jaki sposób można pociągnąć Putina oraz jego najbliższe otoczenie do odpowiedzialności prawno-politycznej za agresję na Ukrainę i popełnione tam zbrodnie, na łamach “Wszystko Co Najważniejsze” pisze prof. Kevin HELLER w tekście “Norymberga XXI wieku“.
“Czy rosyjskich urzędników państwowych można ścigać za nielegalne działania przeciwko Ukrainie? Odpowiedź jest dość złożona. Prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego Karim Khan prowadzi obecnie dochodzenie w sprawie zbrodni popełnionych rzekomo na Ukrainie. Jeżeli dojdzie do wniosku, że istnieją uzasadnione powody, aby przyjąć, że jakiś rosyjski (albo ukraiński) przywódca polityczny lub wojskowy bądź nawet niższej rangi dowódca odpowiada za takie zbrodnie, może wydać nakaz aresztowania, po czym wszystkie państwa będące członkami Trybunału miałby obowiązek taki nakaz wykonać. Istnieje zatem szansa na rozliczenie zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych na Ukrainie. Śledztwo trwa”.
“Ściganie zbrodni agresji jest jednak bardziej skomplikowane. Międzynarodowy Trybunał Karny jest wprawdzie właściwy do rozpatrywania zbrodni agresji, ale jego jurysdykcja jest bardzo ograniczona i znacznie różni się od jurysdykcji obejmującej zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciw ludzkości i ludobójstwo. Największą różnicą jest to, że państwo niebędące członkiem Trybunału nie może być ścigane za zbrodnię agresji, nawet jeżeli dopuści się jej na terytorium państwa, które jurysdykcję Trybunału uznaje. Trybunał może zatem rozpatrywać zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości i ludobójstwo, ale nie może prowadzić śledztwa przeciwko Rosji w sprawie zbrodni agresji popełnionej na terytorium Ukrainy”.
.”Jest to bardzo poważne ograniczenie. Prawdę mówiąc, jedyny precedensowy wyrok za zbrodnię agresji zapadł w Norymberdze, kiedy to większości oskarżonych postawiono zarzut o popełnienie zbrodni, którą dziś nazwalibyśmy właśnie zbrodnią agresji (wówczas nazywano ją zbrodnią przeciwko pokojowi). Z powyższego wynika, że trudno byłoby ścigać urzędników państwowych za zbrodnię agresji przynajmniej poprzez Międzynarodowy Trybunał Karny. Co zatem należy zrobić?” – pisze prof. Kevin HELLER.
PAP/Marcin Furdyna/WszystkoCoNajważniejsze/MJ
