Wybory na Słowacji 2023. Kto ma szanse na wejście do parlamentu?

Wybory na Słowacji 2023 do Rady Narodowej Republiki Słowacji odbędą się w przedterminowym terminie 30 września. Według ostatniego sondażu, przeprowadzonego między 9 a 16 sierpnia, żadna z partii nie uzyska większości parlamentarnej. 

Wybory na Słowacji 2023

.Największe poparcie ma socjaldemokratyczna partia SMER – SD (Kierunek – Socjalna Demokracja), określana jako populistyczna lewica. Partia rządziła Słowacją blisko 14 lat (2006–2010, 2012–2020), a w latach 2020-2023 znajdowała się w opozycji. Partia Roberta Fica została skompromitowana informacjami o powiązaniach między niektórymi przedstawicielami partii a mafią, o których pisał zamordowany w 2018r. dziennikarz śledczy Ján Kuciak. Odsunięta od władzy, partia ponownie cieszy się największym poparciem (20 proc.), jednak jest to dalekie od poparcia, jakie uzyskała w 2012 roku (44 proc.). 

Według sondaży, druga plasuje się socjalliberalna, proeuropejska partia Progresívne Slovensko (Postępowa Słowacja). W wyborach parlamentarnych 2020 roku partia, z której pochodzi prezydent Słowacji Zuzana Čaputová, uzyskała jedynie niecałe 7 proc. głosów i nie znalazła się w koalicji rządzącej. We wrześniowych wyborach partia mogłaby natomiast według sondaży liczyć na 15 proc. poparcia. 

Socjaldemokratyczna partia HLAS

.Zaraz za Postępową Słowacją, z 14,2 proc. poparcia, plasuje się w sondażach socjaldemokratyczna, proeuropejska partia HLAS – sociálna demokracia (Głos – Socjalna Demokracja). Partię założył były premier Peter Pellegrini, mianowany na stanowisko szefa rządu w latach 2018-2020, po dymisji Roberta Fica w związku ze skandalem wokół zabójstwa Jána Kuciaka. Peter Pellegrini, były polityk SMER-u, założył HLAS w 2020r., po odsunięciu przez wyborców SMER-u od władzy i rozłamu w partii, spowodowanego odmową Roberta Fica rezygnacji z funkcji przewodniczącego partii. Obecnie HLAS ma w parlamencie 11 posłów, z których wszyscy kandydowali w 2020r. do parlamentu z list SMER-u. 

Narodowa i eurosceptyczna partia REPUBLIKA

.Czwarta w sondażach plasuje się skrajnie-prawicowa, nacjonalistyczna i eurosceptyczna partia REPUBLIKA. Obecna partia powstała w 2021r., po odejściu części polityków z nacjonalistycznej i określanej jako neofaszystowska i antysemicka, partii ĽSNS Mariana Kotleby, niosącej takie hasła jak „Słowacja dla Słowaków” czy „sprzeciw wobec cygańskiego terroru”. Choć rozłam w ĽSNS spowodowany był raczej konfliktami w zakresie finansów partii niż niezgodą ideologiczną, REPUBLIKA odcina się od ruchów antysemickich, obecnych w ĽSNS, a także, w przeciwieństwie do partii Mariana Kotleby, nie identyfikuje się ze Słowacką Partią Ludową, związaną z prezydentem I Republiki Słowackiej w latach 1939-1945, ks.Jozefem Tiso. Partia REPUBLIKA, która na swojej stronie internetowej deklaruje, że „wytrwale chroni tradycyjne, narodowe i chrześcijańskie wartości”, we wrześniowych wyborach parlamentarnych mogłaby liczyć na 8,8 proc. poparcia. 

Koalicja konserwatywnego i proeuropejskiego OL’aNO

.Około 6,4 proc. uzyskałaby według sondaży koalicja konserwatywnego i proeuropejskiego OL’aNO (Obyčajní Ľudia a nezávislé osobnosti – Zwyczajni Ludzie i Niezależne Osobistości), centroprawicowej konserwatywnej partii Kresťanská únia (Unia Chrześcijańska) i założonej przez byłego prezydenta Słowacji Andreja Kiskę liberalnej, proeuropejskiej Za ľudí (Za ludzi). W obecnym rządzie OL’aNO i Za ľudí tworzyło koalicję rządzącą, natomiast Kresťanská únia jest w opozycji. Prezesem OL’aNO, które za główną misję obrało walkę z korupcją, jest Igor Matovič, premier Słowacji w latach 2020-2021. Igor Matovič został premierem po poprzednich wyborach. Po roku jednak musiał ustąpić, z powodu kryzysu rządowego, wywołanego zakupem szczepionek Sputnik V przeciw Covid-19. Oprócz tego, że rosyjskie szczepionki odradzało grono ekspertów, Igor Matovič miał nie skonsultować tej decyzji z przedstawicielami pozostałych ugrupowań koalicji rządzącej, którzy już wcześniej krytykowali go za brak dialogu. 

Proeuropejska KDH i prawicowa SNS

.Chadeckie, proeuropejskie i centroprawicowe Kresťanskodemokratické hnutie (KDH –  Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny), który w 2020r. znalazł się poniżej progu wyborczego, we wrześniowych wyborach mógłby liczyć na 6,1 proc. poparcia.  Sondaże wskazują na 6,1 proc. poparcia również dla liberalnej, centroprawicowej partii Sloboda a Solidarita (SaS – Wolność i Solidarność), która po wyborach w 2020r. znalazła się w opozycji. 

Próg wyborczy według sondaży przekroczy również prawicowa, nacjonalistyczna i eurosceptyczna Slovenská národná strana (SNS – Słowacka Partia Narodowa). W wyborach w 2020r. osiągnęła historycznie niski wynik 3,16 proc. i nie dostała się do parlamentu. We wrześniowych wyborach mogłaby liczyć na 5,3 proc. poparcia. 

Partia Sme Rodina

.Na granicy progu wyborczego, z 5,1 proc. poparcia, znajduje się partia SME RODINA (Jesteśmy Rodziną). Najczęściej partia określana jest jako konserwatywna, prawicowa i populistyczna, choć zdaniem prezesa partii, Borisa Kollára, nie jest ani lewicowa ani prawicowa, a jej celem jest „ochrona rodzin na Słowacji przed niebezpieczeństwami zewnętrznymi i wewnętrznymi”. Po wyborach w 2020r. partia weszła do koalicji rządzącej. Partia popiera obecność Słowacji w NATO i pomoc Ukrainie. Poparcie dla SME RODINA w ciągu ostatnich miesięcy zmalało, po skandalu związanym z dopuszczeniem się przez Borisa Kollára do przemocy fizycznej wobec jego byłej partnerki. 

Poza progiem wyborczym na ten moment znalazłyby się m.in. partia mniejszości węgierskiej ALIANCIA, proeuropejska partia Demokrati, której prezesem jest były premier Eduard Heger, a także partia komunistyczna Komunistická strana Slovenska. 

Idea świadczenia rodzicielskiego na Słowacji

.Na temat idei świadczenia rodzicielskiego na Słowacji, która przeszła tam do fazy realizacji, na łamach „Wszystko Co Najważniejsze” pisze były minister spraw wewnętrznych Słowacji Vladimír PALKO w tekście „Świadczenie rodzicielskie. U progu rewolucji emerytalnej na Słowacji„.

„Był koniec 2006 r. i w KDH (Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny – przyp. red.) mówiło się o mojej kandydaturze na prezesa partii. Zakładałem, że stanowisko wiceprezesa ds. ekonomii obejmie Milan Krajniak. Powiedziałem mu, że program gospodarczy może zostawić zgodnie ze swoją wizją, wyraziłem jedynie życzenie, aby zaakceptował pewną propozycję ekonomiczną, którą chciałbym zrealizować. Było to rodzicielskie świadczenie emerytalne (na początku nazywałem to „filarem rodzicielskim”). Krajniak to zaakceptował”.

„Nie zostałem prezesem KDH, a Milan Krajniak nie stał się jego wiceprezesem, ale za to rozpoczęła się słowacka historia ciekawej idei ekonomicznej. Przez te czternaście lat sporadycznie pisałem o świadczeniu rodzicielskim, czasami też przedstawiałem to rozwiązanie studentom ekonomii. Jednak to teraz, po czternastu latach, idea ta dochodzi do fazy obiecującej realizacji i może stać się czymś rewolucyjnym. Po czternastu latach Krajniak jest ministrem pracy, spraw społecznych i rodziny, ja jestem członkiem komisji pracującej nad przygotowaniem reformy emerytalnej, a w ostatnich dniach do międzyresortowych konsultacji trafiła propozycja reformy emerytalnej, w której zawarte jest również świadczenie rodzicielskie. Wyjaśnijmy, co to jest i dlaczego to dobry pomysł”.

.”Świadczenie rodzicielskie to w zasadzie kolejna emerytura, którą emeryci, rodzice pracujących dzieci, mieliby pobierać przy zwykłej emeryturze z I czy II filaru. Podczas gdy wysokość dotychczasowej (zwykłej) emerytury oblicza się na podstawie tego, ile emeryt podczas całej swojej aktywności na rynku pracy odprowadził podatku do państwowego systemu emerytalnego, wysokość świadczenia rodzicielskiego zależy od tego, ile podatku odprowadzają jego pracujące dzieci. Podczas tych czternastu lat przeanalizowałem różne warianty świadczenia rodzicielskiego. Wariant, który znalazł się w przedstawionej dziś propozycji reformy, jest praktycznie tym najprostszym i najbardziej zrozumiałym” – pisze Vladimír PALKO.

oprac. Julia Mistewicz