Wybory na Słowacji 2023. Scena polityczna Słowacji

Wybory na Słowacji 2023 odbędą się 30 września, wyłonią one na Słowacji parlament nowej kadencji. Parlament – Rada Narodowa Republiki Słowackiej – wybierany jest na 4 lata w powszechnych, proporcjonalnych i bezpośrednich wyborach. W parlamencie zasiada 150 posłów. 

System polityczny Słowacji

.Głową państwa jest prezydent, wybierany na 5-letnią kadencję. Od 2019 roku funkcję tę sprawuje Zuzana Čaputová, wcześniej wiceprzewodnicząca centro-lewicowej, liberalnej i proeuropejskiej partii Progresívne Slovensko (Postępowa Słowacja). 

Władzę wykonawczą sprawuje powołany przez prezydenta rząd, z premierem na czele. Od wyborów w 2020r. na czele rządu słowackiego stało trzech premierów. Po wyborach parlamentarnych, w których wygrała partia OĽaNO, na czele rządu stanął przewodniczący tej partii Igor Matovič. W wyniku kryzysu rządowego, wywołanego zakupem przez premiera rosyjskich szczepionek Sputnik V przeciw Covid-19, premier musiał ustąpić z funkcji wiosną 2021r. Zastąpił go Eduard Heger z partii OĽaNO. W grudniu 2022r. parlament przegłosował wotum nieufności dla rządu. W maju 2023r. Eduard Heger ogłosił swoją rezygnację z funkcji premiera, po dymisji dwóch ministrów. Kilka dni później został zaprzysiężony techniczny rząd, na czele którego został mianowany Ľudovít Ódor. 

Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy parlament – Rada Narodowa Republiki Słowackiej – wybierany na 4 lata w powszechnych, proporcjonalnych i bezpośrednich wyborach. W parlamencie zasiada 150 posłów. 

Jakie partie tworzą słowacką politykę?

.W koalicji rządzącej w słowackim parlamencie znajdują się cztery partie : 

• OĽaNO – Obyčajní Ľudia a nezávislé osobnosti (Zwyczajni Ludzie i Niezależne Osobistości). Konserwatywna partia, założona w 2011 roku,  prezentuje program społeczny, mający na celu walkę z bezrobociem i uregulowaniem przez państwo kwestii mniejszości romskiej i węgierskiej na Słowacji. Partia obrała za misję również walkę z korupcją na najwyższych szczeblach państwowych. Szefem partii jest były premier Igor Matovič.
• SME RODINA (Jesteśmy Rodziną). Prezesem partii jest przewodniczący parlamentu, Boris Kollár. Partia oficjalnie nie deklaruje się ani jako lewica ani jako prawica, ale jako grupa mająca na celu „ochronę rodzin na Słowacji przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi”, jednak często określana jest przez ekspertów jako prawicowa bądź populistyczna. Program partii oparty jest o kwestie społeczne, jak mieszkania dla rodzin czy stabilizacja cen produktów spożywczych. Członkowie partii wypowiadali się przeciw imigracji i mniejszościom seksualnym. Partia wspiera członkostwo Słowacji w NATO i pomoc Ukrainie.
• ZA ĽUDÍ (Dla ludzi). Partia została założona w 2019r. przez byłego prezydenta Andreja Kiskę. Partia określana jest jako centrowa i proeuropejska. Andrej Kiska był pierwszym prezydentem Słowacji, który otwarcie wyraził wsparcie dla praw mniejszości seksualnych. Przewodniczącą ZA ĽUDÍ jest Veronika Remišová. 
• Demokrati (Demokraci). Partia została założona w 2018 roku. Jej liderem jest były premier Eduard Heger. Partia określa się jako nowoczesna i proeuropejska. Jej program opiera się na liberalnej demokracji, współpracy w ramach NATO, decentralizacji i sekularyzacji. Demokraci wspierają również prawa mniejszości seksualnych.

Jakie partie są na Słowacji w opozycji do rządu?

.W opozycji znajdują się partie:

• SMER – sociálna demokracia (Kierunek – Socjalna Demokracja). Założycielem i prezesem partii jest były premier Robert Fico. Określana jako lewicowa i populistyczna, w kwestiach społecznych partia utrzymuje linię konserwatywną. Partia Roberta Fica została skompromitowana informacjami o powiązaniach między niektórymi przedstawicielami partii a mafią, o których pisał zamordowany dziennikarz śledczy Ján Kuciak.
• SaS-Sloboda a Solidarita (Wolność i Solidarność). Od powstania partii w 2009r., jej liderem jest Richard Sulík. Partia jest określana jako liberalna centro-prawica. 
• HLAS – sociálna demokracia (Głos – Socjalna Demokracja). Partia została założona w 2020r. przez byłego premiera Petera Pellegriniego. Należący wcześniej do SMER-u polityk założył własną partię w wyniku rozłamu w partii SMER, związanego z jej odsunięciem od władzy i z odmową rezygnacji Roberta Fica ze stanowiska prezesa partii. HLAS określany jest jako partia centro-lewicowa i proeuropejska. 
• Kotlebovci – Ľudová strana Naše Slovensko (Partia Ludowa Nasza Słowacja). Partia powstała w 2000 roku, jednak uważa się za kontynuatora Słowackiej Partii Ludowej, utożsamianej z uzależnioną od III Rzeszy I Republiką Słowacką w latach 1939-1945. Kotlebovci – Ľudová strana Naše Slovensko jest nacjonalistyczną partią, odwołującą się do haseł takich jak „Słowacja dla Słowaków”. Uważana jest za partię neofaszystowską, a jej członkowie z niechęcią odnoszą się do mniejszości romskiej. Liderem partii jest Marian Kotleba.
• REPUBLIKA. Partia powstała w 2021r. w wyniku odejścia części polityków z partii Kotlebovci – Ľudová strana Naše Slovensko. Linia partii określana jest jako skrajna prawica i narodowy konserwatyzm. Pomimo że Kotlebovców poróżniły nie tyle kwestie ideologiczne, co kwestie związane z finansami w partii, REPUBLIKA odcina się od ruchów antysemickich obecnych w partii Mariana Kotleby, a także od Słowackiej Partii Ludowej. Prezesem partii jest Milan Uhrík.
• ŽIVOT – národná strana. Partia, powstała w 2019r., określana jest jako chrześcijańska, konserwatywna i skrajnie-prawicowa. Partia jest przeciwna aborcji i dąży do większego wsparcia przez państwo kobiet w ciąży.
• PS – Progresívne Slovensko (Postępowa Słowacja). Partii, z której pochodzi prezydent Słowacji Zuzana Čaputová, w wyborach parlamentarnych w 2020r. udało się uzyskać jeden mandat. Prezesem PS jest Michal Šimečka. Partia określana jest jako centro-lewicowa, liberalna i proeuropejska. W polityce wewnętrznej głównymi celami partii są : obniżenie różnic między regionami, polepszenie opieki zdrowotnej i szkolnictwa. W polityce międzynarodowej priorytetem dla PS jest współpraca Słowacji w ramach NATO i UE, partia popiera również integralność terytorium Ukrainy i sankcje wobec Rosji. Politycy PS krytykują kraje, które są przeciwne masowej imigracji. Pod koniec 2021r. partia opowiedziała się za obowiązkiem szczepień przeciw Covid-19.
• Kresťanská únia. Partia określana jest jako proamerykańska, konserwatywna, chrześcijańska i prawicowa. Powstała w 2019r., po odejściu polityków z OĽaNO i chadeckiej KDH. Jej liderką jest Anna Záborská. Przedstawiciele partii krytykowani są za wypowiedzi wrogie mniejszościom seksualnym oraz za projekty zaostrzenia prawa dot.przerywania ciąży. 

Jedno z ciekawszych rozwiązań na Słowacji: świadczenie rodzicielskie

.Na temat idei świadczenia rodzicielskiego na Słowacji, która przeszła tam do fazy realizacji, na łamach „Wszystko Co Najważniejsze” pisze były minister spraw wewnętrznych Słowacji Vladimír PALKO w tekście „Świadczenie rodzicielskie. U progu rewolucji emerytalnej na Słowacji„.

„Był koniec 2006 r. i w KDH (Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny – przyp. red.) mówiło się o mojej kandydaturze na prezesa partii. Zakładałem, że stanowisko wiceprezesa ds. ekonomii obejmie Milan Krajniak. Powiedziałem mu, że program gospodarczy może zostawić zgodnie ze swoją wizją, wyraziłem jedynie życzenie, aby zaakceptował pewną propozycję ekonomiczną, którą chciałbym zrealizować. Było to rodzicielskie świadczenie emerytalne (na początku nazywałem to „filarem rodzicielskim”). Krajniak to zaakceptował”.

„Nie zostałem prezesem KDH, a Milan Krajniak nie stał się jego wiceprezesem, ale za to rozpoczęła się słowacka historia ciekawej idei ekonomicznej. Przez te czternaście lat sporadycznie pisałem o świadczeniu rodzicielskim, czasami też przedstawiałem to rozwiązanie studentom ekonomii. Jednak to teraz, po czternastu latach, idea ta dochodzi do fazy obiecującej realizacji i może stać się czymś rewolucyjnym. Po czternastu latach Krajniak jest ministrem pracy, spraw społecznych i rodziny, ja jestem członkiem komisji pracującej nad przygotowaniem reformy emerytalnej, a w ostatnich dniach do międzyresortowych konsultacji trafiła propozycja reformy emerytalnej, w której zawarte jest również świadczenie rodzicielskie. Wyjaśnijmy, co to jest i dlaczego to dobry pomysł”.

.”Świadczenie rodzicielskie to w zasadzie kolejna emerytura, którą emeryci, rodzice pracujących dzieci, mieliby pobierać przy zwykłej emeryturze z I czy II filaru. Podczas gdy wysokość dotychczasowej (zwykłej) emerytury oblicza się na podstawie tego, ile emeryt podczas całej swojej aktywności na rynku pracy odprowadził podatku do państwowego systemu emerytalnego, wysokość świadczenia rodzicielskiego zależy od tego, ile podatku odprowadzają jego pracujące dzieci. Podczas tych czternastu lat przeanalizowałem różne warianty świadczenia rodzicielskiego. Wariant, który znalazł się w przedstawionej dziś propozycji reformy, jest praktycznie tym najprostszym i najbardziej zrozumiałym” – pisze Vladimír PALKO.

Oprac. Julia Mistewicz