Najważniejszy współczesny wymiar zapóźnienia cywilizacyjnego i niższej jakości życia prowincji wynika z brudu i skażenia przestrzeni publicznej, które sprawiają, że owa przestrzeń na polskiej prowincji bardziej przypomina Sycylię niźli cywilizowaną wieś niemiecką. A także z absolutnej dominacji zatrutej chemicznie produkcji rolnej.