Rok 1670: tu bodaj po raz pierwszy majaczy szantaż swoistej alternatywy: albo modernizacja, to jest porzucenie złego dziedzictwa Rzeczypospolitej i pójście za każdą dyrektywą, jaka nadejdzie z krajów bardziej oświeconych, albo trwanie przy „mrzonkach” wielkiej Polski, z jakąś historyczną misją czy rolą wobec Europy wschodniej.