"Warto czytać

Kilka miesięcy temu, nakładem wydawnictwa Apostolicum, w księgarniach pojawił się  książkowy zapis interesujących rozmów abp. Henryka Hosera SAC, ordynariusza diecezji warszawsko-praskiej z prof. Michałem Królikowskim, wiceministrem sprawiedliwości. Nie pierwszy to już wywiad-rzeka na półkach księgarni. Można powiedzieć, że wielu znanych ludzi, zwłaszcza z szeroko rozumianego show-biznesu, skorzystało z takiej formy autopromocji. Warto jednak przełamać rodzący się mimowolnie dystans i sięgnąć po tę książkę, której przyjemna lektura, dostarcza jednocześnie tematów do refleksji.

Pierwszym argumentem skłaniającym ku tej pozycji jest osoba bohatera – ks. Arcybiskupa Henryka Hosera SAC, jednego z najbardziej znanych polskich hierarchów i człowieka o bogatym doświadczeniu i życiorysie. Lekarz i asystent na Akademii Medycznej, bioetyk, pallotyn, misjonarz, wizytator apostolski, przełożony, sekretarz pomocniczy watykańskiej Kongregacji, arcybiskup stołecznej diecezji… Warszawa, Rwanda, Francja, Belgia, Włochy i ponownie, po 34 latach, Warszawa – przyznajmy, że starczyłoby tego na niejedną biografię. Przybliża nam ją zresztą znakomicie pierwsza część wywiadu. Łatwo się domyśleć, że tak bogaty życiorys, tak różne spotkania pod wieloma szerokościami geograficznymi, mają wpływ na doświadczenie, znajomość kultur i poznawczy horyzont Arcybiskupa, co także daje się zauważyć w książce.

Ksiądz Arcybiskup Hoser był całkiem niedawno, za sprawą nieposłuszeństwa ks. Wojciecha Lemańskiego, negatywnym bohaterem niektórych mass mediów, czyniących siebie adwokatami zbuntowanego kapłana. Kiedy czytamy ten wywiad, możemy nie tylko poznać poglądy Księdza Arcybiskupa czy jego życiorys. W rozmowie odsłania się także Jego osobowość, podejście do świata i ludzi. Znający Jego Ekscelencję nie będą zaskoczeni, uważny zaś czytelnik po tej lekturze nabiera zdrowego dystansu wobec sztucznie wykreowanych medialnych obrazów. Choć tematy podejmowane przez Autorów są na ogół bardziej ponadczasowe (i dobrze, bo dzięki temu treść się nie przedawni i do książki warto będzie wracać), w kilku momentach Arcybiskup nawiązuje pośrednio i do tej smutnej historii, dzięki czemu widzimy też racje i drugiej strony.

W rozmowie Autorzy poruszają bardzo wiele tematów dotyczących życia chrześcijańskiego, społecznego, moralności, teologii, nauki społecznej Kościoła i kultury. Arcybiskup swobodnie porusza się w tych zagadnieniach, widać Jego oczytanie i szerokie horyzonty. Wielokrotnie uderza celność osądu, wynikająca – jak sądzę – z doświadczenia i osobistych refleksji. Rozmowa nie jest banalna, momentami nawet zaskakująca, prowokuje czytelnika do własnych przemyśleń. Arcybiskup ma też umiejętność zilustrowania trudnych tematów prostymi przykładami (np. „Bóg nie odmawia nikomu łaski,  Boga znajduje ten, kto Go szuka. Jeśli ktoś nie idzie do lasu na grzyby, to ich nie przyniesie”). To zapada w pamięć.

Warto zwrócić uwagę na prof. Michała Królikowskiego, który ten wywiad przeprowadza. Z Księdzem Arcybiskupem zna się od czasu Jego powrotu do Polski (2008), współpracują też razem w Komisji Bioetycznej Episkopatu. W przedmowie zdradza nam, dlaczego ta książka powstała: „Na wywiad ten namawiałem księdza arcybiskupa Hosera od kilku lat, będąc pewnym, że to, co ma do przekazania, sposób, w jaki potrafi mówić o Panu Bogu, powinno być poznane przez ludzi, którzy szukają dobra i sensu.”

O samym Księdzu Arcybiskupie Królikowski wspomina: „To człowiek ogromnie doświadczony, człowiek środka i równowagi, o błyskotliwym intelekcie i subtelnym poczuciu humoru. Niezwykle przy tym ujmuje jego ciepło i otwartość, a także zdolność do przyjaźni, jaką potrafi obdarzyć wiernych”. Mamy więc rozmowę dwóch osób, które się znają i cenią, które – co widać – z tej rozmowy czerpią przyjemność, przez co zyskuje naturalność i dynamikę. Trudno nie zauważyć dobrego przygotowania Michała Królikowskiego, jego erudycji, obfitości nawiązań i cytatów. Daje się nam poznać jako katolik świadomy swej roli, kochający Kościół. Dzięki temu wywiad nie pozostaje na poziomie nauki abecadła, jest znacznie głębszy i przez to ciekawy.

Jak się czyta tę książkę? Płynnie, dość wartko. Pojawiają się jednak momenty, kiedy warto się zatrzymać, może nawet ją odłożyć i przemyśleć to, co się przeczytało. Zagadnień i treści jest tyle, że po lekturze całości chętnie będę wracał do tego wywiadu, by sobie przypomnieć, co Arcybiskup mówi na jakiś konkretny temat. I choć zdaję sobie sprawę, że to książka osobista, nie naukowa, to przydałby mi się w niej mały skorowidz tematyczny czy też kilka odnośników do  cytatów (tu w większości pomógł tzw. ”wujek Google”).

Jeden z moich uniwersyteckich mistrzów we Włoszech, profesor średniowiecznej historii prawa, ojciec Sebastiano Paciolla, mówił nam, że wielkie dzieła można napisać tylko wtedy, kiedy ma się za sobą lata studiów, przemyśleń i doświadczenia. Przywoływał tu przykład nieżyjącego włoskiego historyka prawa Francesco Calasso i jego największego dzieła „Medioevo del diritto”. Czytając wywiad „Bóg jest większy” odczuwa się właśnie, że o jego wartości stanowi wiedza, lata różnych doświadczeń, życiowa mądrość i, last but not least, wiara Księdza Arcybiskupa.

Może warto pomyśleć o tomie drugim? Jest jeszcze sporo tematów do omówienia.

Ks. Michał Siwek

Abp Henryk Hoser SAC, Michał Królikowski, Bóg jest większy, Apostolicum 2013.