Menuobserwujemy laboratoria
.W zespole regularnie piszącym teksty dla działu Piękno Nauki na portalu wszystkoconajwazniejsze.pl podsumowujemy rok 2015 — oceniamy, jaki był on dla nauki.
Ja rok ten zapamiętam jako czas wielkich triumfów, ale też rosnących niepokojów. Niewątpliwie spektakularny przelot sondy New Horizons nad powierzchnią Plutona czy też odkrycie nowego gatunku hominidów to wydarzenia, które na trwałe zmienią nasze rozumienie świata. Opracowana niedawno technologia edytowania genomu daje nam całkiem nowe możliwości radzenia sobie z niedoskonałościami ludzkiego organizmu i leczenia chorób na poziomie DNA. Pozwala także na całkowite wyeliminowanie malarii, choroby trapiącej miliony ludzi na świecie. Z drugiej strony — coraz większa oporność bakterii na stosowane bez umiaru antybiotyki, wybuchy kolejnych epidemii czy też coraz widoczniej zmieniający się klimat pokazują, że mamy ciągle wiele do zrobienia.
Świat to niezwykle skomplikowany system naczyń połączonych, który dynamicznie się zmienia, reagując także na działalność ponad 7 miliardów przedstawicieli homo sapiens. Naukowcy starają się zrozumieć te procesy, byśmy mogli w miarę możliwości ograniczyć nasz wpływ na środowisko, a także bronić się przed negatywnymi zjawiskami.
Nauka daje odpowiedzi na pytania nurtujące nas od tysiącleci, ale też musi się zmierzyć z wyzwaniami, o których nie wiedzieliśmy jeszcze wczoraj.
W minionym roku świętowaliśmy stulecie ogólnej teorii względności, opisującej, jak masa i energia zakrzywiają czasoprzestrzeń. W 2015 roku wypadła także 110. rocznica annus mirabilis — dwunastu niezwykłych miesięcy, w czasie których 26-letni Albert Einstein opublikował cztery artykuły zmieniające paradygmaty rzeczywistości, pozwalające na powstanie m.in. fotografii cyfrowej a przy okazji dające mu Nagrodę Nobla. Naukowcy do dziś, 60 lat po jego śmierci, inspirowani są odkryciami tego pracownika urzędu patentowego.
Rok 2015 uświadamiał nam ponadto, że nauka musi czerpać z benedyktyńskiej cierpliwości i pokory. Misje kosmiczne, takie jak ta badająca Plutona czy też lądowanie Philae na komecie 67P/C-G, to praca wielkich zespołów przez kilkanaście lat. Nowy stellarator Wendelstein 7-X uruchomiony w grudniu tego roku w Greifswaldzie to kolejny krok do realizacji marzenia mającego już ponad pół wieku — o niewyczerpalnych zasobach energii. Reaktor termojądrowy próbuje „ukraść” gwiazdom „pomysł” na wytwarzanie energii — badania prowadzą tysiące ludzi skupionych w laboratoriach od Stanów Zjednoczonych po Australię i Chiny.
Dziś odkryć nie dokonują geniusze odizolowani od świata w wieżach swoich myśli. XXI wiek to czas kolektywnego badania rzeczywistości.
Pojawiają się głosy, że polskie uczelnie w rankingach są nisko, ponieważ są zbyt małe. Jednak gdyby osiągnięcia czołowych polskich uczelni znormalizować do ich wielkości, to Uniwersytety Warszawski i Jagielloński znalazłyby się w dziesiątej setce, co oznacza, że oprócz dobrych uczonych jest na tych uczelniach też dużo osób, których wkład w naukę jest niewielki.
Niniejszy tekst poświęcam szerszemu kontekstowi edukacji cyfrowej w szkole – miejscu szkoły we współczesnej kulturze (albo raczej antykulturze Zachodu...
Musimy wymyślić, czym jest nauczanie języka na nowo.
Etycy nadal nie zgadzają się co do podstawowych zasad moralności, do tego stopnia, że nie wiadomo, czy superinteligencje nie uznałyby wyeliminowania l...
Czy sztuczna inteligencja może przewidzieć datę śmierci człowieka? - pisze prof. Michał KLEIBER.
Rozdrobnienie polskiego sektora kosmicznego może stać się zaletą, bo daje dużą elastyczność, umożliwia szybkie reagowanie na pojawienie się nowych tec...
Zamiast sprzeczać się o to, kiedy technologia odbierze nam pracę i jakie branże zostaną wyeliminowane, zastanówmy się, jak efektywnie edukować w zakre...
Jesteśmy w okresie, który może się okazać ostatecznym triumfem racjonalnego człowieka. Wybudowana przez niego wieża prawie sięgnęła sklepienia świata.
Nie ma nic złego w sztucznej inteligencji. Problemem są ludzie – nieumiejący lub niechcący z niej rzetelnie korzystać.
Nie trzeba wielkiej wyobraźni, by dostrzec, jak potężny potencjał władzy znalazł się w rękach panujących nad internetem.
ChatGPT będzie mieć działanie podobne do rewolweru na Dzikim Zachodzie, zwanym po upowszechnieniu „wielkim wyrównywaczem”.
Oświata i nauka wyraźnie należą do dziedzin życia, w których zderzenia odmiennych wartości z porządkami aksjologicznymi są dziś szczególnie wyczuwalne...
Argumentacja przeciwników wolnej woli przeradza się w niekończący się regres.
Najbardziej ambitne europejskie projekty badawcze realizowano w trzech dużych obszarach nauki: naukach o życiu, naukach ścisłych i technicznych oraz n...
Przyjęło się uważać, iż Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny przyznaje się raczej za odkrycia, które mają potencjalnie praktyczne znaczeni...
Niewielu współczesnych naukowców może się pochwalić odkryciem nowego gatunku człowieka, opisaniem sekwencji jego genomu na podstawie kilku fragmentów ...
Laboratoryjne embriony mysz, stworzone bez jajeczek i plemników i inkubowane w urządzeniu przypominającym szybko kręcący się diabelski młyn pełen male...
Na liście szanghajskiej – przywoływanej i relacjonowanej na łamach "Wszystko co Najważniejsze" – znalazło się w tym roku kilka naszych uczelni.
Ranking szanghajski to od lat jedno z najważniejszych źródeł pozwalających na rozpoznanie najlepszych uczelni świata.
Peter HIGGS, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki na łamach magazynu "Guardian" mówi o kryzysie nauki.
150 lat temu Karol Darwin napisał o tym, jak ewoluowała ekspresja u człowieka – wyprzedzając współczesną psychologię o całe stulecie - pisze prof.
Słabość nauki nie jest konsekwencją niskich nakładów na nią.
Wzrost światowych cen energii może wywołać w wielu krajach poważne niepokoje społeczne krytyczne wobec całej polityki proklimatycznej.
Potrzebujemy odrodzenia, nowego globalnego zaangażowania. Aby tego dokonać, potrzebny będzie wielki wysiłek duchowy.
Stany Zjednoczone są kluczowe w globalnej odpowiedzi na wyzwania klimatyczne.
Już w latach 50. ubiegłego wieku Stanisław Lem, autor literatury fantastycznonaukowej, zaczął spisywać swoje prorocze obserwacje teraźniejszości oraz ...
Polski uniwersytet jest zdepersonalizowany. Następuje osłabienie relacji między nauczycielami a studentami.
Współczesny model kształcenia nie jest w stanie reagować wystarczająco szybko na postępujące zmiany społeczne.
Wykorzystując doświadczenia z przeszłości i tworząc kapitał intelektualny na przyszłość, właśnie teraz decydujemy o naszym losie na nadchodzące, trudn...
Pandemia COVID-19 naruszyła dotychczasowy porządek świata i zmieniła funkcjonowanie wielu podsystemów społecznych.
W jakie absolutnie podstawowe kompetencje powinna wyposażać swych absolwentów szkoła?
Niedocenienie inteligencji pociąga za sobą niedoszacowanie potencjalnej potęgi sztucznej inteligencji.
Badania naukowe i innowacje odgrywają kluczową rolę w strategii rozwoju i zatrudnienia Unii Europejskiej.
Teleportacja jest równoważna morderstwu.
Zakładając, że SpaceX, Stany Zjednoczone Ameryki, Chiny, Unia Europejska, Rosja i Indie są wszystkie potencjalnymi graczami w kosmicznym wyścigu, do t...
