Piękno nauki

Niewątpliwie lawinowo przybywa nam informacji, zwiększają się stopniowo możliwości ich analizy i przetwarzania, choćby w oparciu o technologię big data. Czy jednak równocześnie przybywa nam mądrości? Dokąd zmierzamy? Quo vadis, medicina?

Kryzysy wymagają alternatywnych mechanizmów przywództwa, finansowania i koordynacji między instytucjami. Zamiast rekrutować naukowców na przywódców politycznych, musimy zaszczepić myślenie naukowe w nowych i istniejących instytucjach.

Są pytania, których bez pomocy nauki nie dałoby się w ogóle postawić. A jednocześnie ona sama jest faktem filozoficznym, domaga się wyjaśnień filozoficznych. Przy pewnej interpretacji nauka może być filozofią.

Przez wiele lat spieraliśmy się, czy uniwersytet powinien działać jak przedsiębiorstwo, zastanawialiśmy się, czy powinien być kopią sprawnych korporacji, narzekaliśmy na jego niepraktyczne cele. Zdaje się, że przeoczyliśmy debatę nad rolą formacyjną uniwersytetu, przekazem idei itp.

W przypadku zadań wymagających nastawienia na wzrost oraz zdolności inspirowania organizacji do rozwoju, o jakim nikomu się nie śniło, tryb pracy zdalnej zdecydowanie nie wystarczy.

Nigdy nie sądziłam, że 7 listopada, w roku 150. urodzin Marii Salomei Skłodowskiej zrządzeniem losu ja, jarocinianka z urodzenia, znajdę się w Paryżu, i to nie jako turystka, ale jako attaché temporaire de recherche et d’enseignement na Uniwersytecie Piotra i Marii Curie w Paryżu. 

Szczepionki przeciw SARS-CoV-2 opracowane w technologii mRNA są pionierskie, ale nie będą ostatnie. Świat nauki i firm farmaceutycznych odniósł sukces, którym jest bezprecedensowe tempo ich dostarczenia. I jeśli już nie trwają, to na pewno niebawem zostaną rozpoczęte prace nad projektami kolejnych szczepionek mRNA, wycelowanych w najbardziej niebezpieczne wirusy.

Bez prowadzenia badań naukowych na dobrym, światowym poziomie Polska jest skazana na cywilizacyjne zapóźnienie i marginalizację w świecie. Wspieranie nauki powinno być zadaniem ogólnonarodowym, niezależnym od sympatii politycznych.

Faworytów do tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny było kilku. Wśród nich badacze genomu człowieka neandertalskiego, z biologiem specjalizującym się w genetyce ewolucyjnej – Svante Pääbo – na czele. Rok 2020 musiał należeć jednak do naukowców badających wirusy.

Pierwszy wykład w tym roku akademickim zaczyna się od przypomnienia zasad: dezynfekcja biurek, obowiązek noszenia maseczek przez czas trwania zajęć, zachowania odstępu między studentami. Tak wygląda francuski uniwersytet w roku akademickim 2020/21.

Boję się, że włączenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego wraz z Ministerstwami Sportu i Edukacji Narodowej do Ministerstwa Kultury dramatycznie zmniejszy szansę na wyjście polskiej gospodarki z pułapki średniego wzrostu. Taka zmiana nie doprowadzi do zwiększenia finansowania badań ani do zmiany sposobu myślenia o nauce. Dalej będzie się wierzyć, że uczelnie mogą być izolowane od potrzeb społeczeństwa, a uczeni realizują swoje pasje, zajmując się rozwiązywaniem nikomu niepotrzebnych zagadek.

Albo wspólnie zapanujemy nad przyszłością, albo nieprzewidywalna przyszłość zapanuje nad nami. Uniwersytet wciąż pozostaje kluczowym elementem w procesie tworzenia się społeczeństwa wiedzy.

W powstającym na południu Francji eksperymencie, którego koszt całkowity zamknie się w sumie około 22 miliardów euro, uczestniczą Unia Europejska, Chiny, Rosja, Japonia, Indie, Korea Południowa i Stany Zjednoczone. Każdy z partnerów projektu dostarcza komponenty, które teraz z ogromną precyzją umieszczone będą wewnątrz kriostatu. Pierwszy próbny rozruch ITER-a planowany jest na rok 2025, ale będzie trzeba jeszcze 10 lat na całkowite ukończenie konstrukcji i fazę testów. Pierwsze wyładowania, w których będzie powstawała energia, zostaną wytworzone w 2035 roku.

Od strony biologicznej siła woli zależy od poziomu glukozy, jednak od strony duchowej karmi się sensem. Zajmowanie się czymś, co ma sens, wzmacnia siłę woli, podobnie jak myślenie o wyższych celach i ideałach – pisze Jędrzej STĘPIEŃ W CV, w sekcji „moje najmocniejsze strony”, ludzie najczęściej wymieniają szczerość, poczucie humoru, uprzejmość, kreatywność, odwagę, a nawet skromność, zapominając o samoopanowaniu, cesze leżącej u podstaw największych ludzkich osiągnięć, a pochodzącej wprost z siły woli. Ta celna obserwacja otwiera książkę Willpower napisaną przez…

Z racji kryzysów rynku finansowego czy też zmian klimatycznych i epidemii szczególne miejsca w forecastingu zyskały łabędzie, a zwłaszcza jeden ich przedstawiciel – łabędź czarny.

Warto pomyśleć o tym, jak głęboko Uniwersytet Jagielloński jest wpisany w polską historię. Był świadkiem wszystkich zawirowań i ostoją polskiej nauki przez stulecia. Dziś obchodzi kolejną rocznicę fundacji – 656. Oby podobnych było jeszcze wiele, bo czym byłby Kraków bez pięknego budynku Collegium Novum.

Rewolucje w innowacjach, takie największe, tym razem mogą mieć miejsce na peryferiach. Mamy więc szansę. Robić coś tylko dobrze albo nawet doskonale to nie jest recepta na innowacje. Próbować, mylić się i ponownie próbować, kombinować, pozwolić myślom z różnych dziedzin zapładniać się. Wstawać po upadku, otrzepać się z kurzu wcześniejszych nieudanych prób i działać z podniesioną głową. To nie jest proste – ani psychologicznie, ani wizerunkowo.

W życiu politycznym, stymulowanym przez niektóre media, zbyt często dominuje pusta retoryka, przewaga interesu partyjnego nad interesem państwa, promocja krzykliwych i często agresywnych zachowań kosztem merytorycznej debaty. Jeśli już tak być musi, to przynajmniej niech to będzie tylko część debaty – znalezienie sposobu na konstruktywną rozmowę o fundamentalnych wyzwaniach będących przed nami przesądza bowiem o naszej zdolności do autonomicznego kształtowania wspólnej przyszłości.