Wrocław 2050

Antoni Wójtowicz to postać wielowymiarowa. Niezłomny w najtrudniejszych czasach, świetny organizator, potrafiący gromadzić wokół siebie ludzi, z którymi znakomicie współpracował. Twardziel – jak mówi o nim przyjaciel Tadeusz Kuranda – nie tylko w walce z komuną, ale także z ciężką chorobą, która trapiła go przez ostatnie lata życia. Dzielnie znosił ograniczenia, nie roztkliwiał się nad sobą, nie skarżył. Walczył.

To, co czynię w tej chwili, jest tworzeniem, snuciem swoistej narracji. Ta zaś jest częścią procesu, który często określamy kształtowaniem tkanki społecznej – pisze Rafał DUTKIEWICZ. Tekst wygłoszony na uroczystości przyznania Doktoratu Honoris Causa Politechniki Wrocławskiej.

Nie potrafię patrzeć spokojnie, gdy widzę, jak pod sztandarami, pod którymi oni walczyli, a ich koledzy tracili życie, bijąc się z godnością i po rycersku – jakieś bandziory wykrzykują, kto Polakiem jest, a kto nie jest, atakując przy tym przedstawicieli policji. Z szacunku dla flagi Polski, z szacunku dla odważnych ludzi ja nie mogę się na to godzić. Nikt z nas nie może.

Postanowiliśmy zorganizować w najbliższych latach symboliczny obywatelski trybunał, który zająłby się sądzeniem zbrodni przeszłości, jeśli próby tworzenia międzynarodowego trybunału na poziomie rządów państw spełzłyby na niczym.

Zaledwie cztery miesiące od zakończenia walk o Wrocław, które przeszły do historii pod nazwą Festung Breslau, na scenie przedwojennego Stadt-Theater odbyła się legendarna już premiera Moniuszkowskiej „Halki”. Było to wydarzenie o znaczeniu ponadnarodowym, istotne dla całego kraju, ale przede wszystkim dla polskości Wrocławia.

Gdyby nie ściśle architektoniczna przestrzeń miejska, nie mielibyśmy perspektywy zbieżnej, która umożliwiła malarstwu wprowadzenie matematycznej konsekwencji. Opanowanie prawideł perspektywy zbieżnej pozwalało planować kompozycję malarską w sposób ścisły i konsekwentny, z geometryczną precyzją architektury, a nastrój nocnego, opustoszałego miasta stał się źródłem intelektualnej refleksji. 

Bez zgłębienia historii półwiecza 1939–1989 nie zrozumiemy ani Polski, ani Europy. Europa na rozdrożu jest także i dzisiaj. Warto sięgać do doświadczeń 1989 roku nie po to, żeby szukać porównań i prostych schematów, lecz po to, by lepiej zrozumieć współczesne dylematy.

Zwracajmy uwagę na język, którym do siebie mówimy, na język, którego używamy w internecie. Bądźmy za siebie nawzajem odpowiedzialni. Jesteśmy to winni Pawłowi Adamowiczowi, jesteśmy to winni wszystkim innym ofiarom przemocy, szczególnie tym anonimowym. To, jak będzie wyglądał nasz codzienny język, jak będzie wyglądał język polityki, jakimi słowami będziemy budować nasze wartości, jest naszą wspólną sprawą.

Informatyka, biotechnologia i nanoinżynieria – to poziom zaawansowania w tych obszarach będzie decydował o stopniu rozwoju społeczeństwa i konkurencyjności gospodarki.

Naszym współczesnym zadaniem nie jest bunt, ale praca nad sobą. Rewolucja i walka odbywają się w języku. Jest to współczesny problem, szczególnie istotny w dobie mediów społecznościowych. Jeśli współczesne kryzysy będą wyrażane językiem dehumanizującym przeciwników, obrażającym, wulgarnym i agresywnym, to nie będzie w społeczeństwie solidarności. To nasze zadanie indywidualne, aby do tego nie dopuścić – dzięki aktywnej pracy u podstaw.

Budujemy organizację dla ludzi, dla których środowisko międzynarodowe jest naturalnym środowiskiem, w którym funkcjonują. Nawiązujemy współpracę z najlepszymi uczelniami, instytutami badawczymi. Naukowiec trafiający do PORT-u ma możliwość korzystania z najwyższej klasy aparatury, nowych laboratoriów, zachęcamy wynalazców także do prowadzenia własnej działalności biznesowej.

Ktoś powie, że przecież można byłoby napisać również tekst o największych strategicznych, ideowych błędach, sprawach niedostrzeganych i pomijanych świadomie. Po co? Mało nam kłótni, a za dużo normalnej, niezacietrzewionej, politycznej rozmowy? Po 16 latach uważam, że 19 listopada Wrocław powinien powiedzieć „Dziękuję”, a ja tym tekstem próbuję to po prostu uczynić.

Nowoczesna polityka społeczna, to w moim – wrocławskim – rozumieniu działalność inwestycyjna państwa i samorządu, która jest motorem rozwojowym miast. To pobudzanie do aktywności lokalnych wspólnot i organizacji pozarządowych, to określanie długofalowych celów, uczynienie jej efektywnym narzędziem polityki dobrobytu, aktywnie radzącym sobie z wyzwaniami, które dostrzeże zanim staną się problemem.

W polityce wytworzyliśmy mechanizmy, które katolicka nauka społeczna określa „strukturami grzechu”. Nawet kiedy człowiek angażuje się w działalność polityczną z chęci służby wobec innych, często staje się cynikiem nieszanującym reguł. Widać to choćby po billboardach rozwieszonych na ulicach polskich miast, jeszcze nim zaczęła się kampania. Przestrzegając wszystkich zasad, ma się dużo mniejszą szansę na elekcję. Sami stworzyliśmy w polityce swoiste „czarcie zapadki”, w które wpadają nawet ludzie szlachetni.

Działalność polityczna wymaga odniesienia do całościowej wizji społeczeństwa i człowieka. Państwo nie może wymagać od obywateli przywiązania do określonej ideologii, ponieważ mogłoby to prowadzić do dyktatury duchowej, która jest najgorsza ze wszystkich. Wspólnota polityczna istnieje dla dobra wspólnego. Rzeczywiście, społeczeństwami dojrzalszymi są te, w których udział wszystkich jest wolny, aktywny i odpowiedzialny.

Symbolicznym dla całego projektu przypadkiem jest wstrząsająca historia Hartmuta Tautza. Ten osiemnastoletni mieszkaniec NRD w 1986 r. postanowił uciec na Zachód przez granicę czechosłowacko-austriacką. 22 metry przed linią demarkacyjną dopadły go specjalnie szkolone psy straży granicznej. Gdy patrol dotarł do ciężko okaleczonego uciekiniera, żołnierze najpierw przeszukali ofiarę i próbowali ją przesłuchać. Dopiero po kilkudziesięciu minutach wezwali ambulans. Młodego człowieka nie udało się uratować. Jego tragiczny los zaprezentowano m.in. w Parlamencie Europejskim, a w miejscu śmierci staraniem PEMC stanął pomnik.

Oto nasze rozumienie „Twierdzy Wrocław” – miasta gotowego bronić swojej otwartości na przekór tym, którzy karmią nią swoje własne lęki. Z tak ufortyfikowanego zdrowym rozsądkiem Wrocławia jest dumny. Bo dzięki temu lepiej rozumiem, dlaczego naszego miasta nie ma na liście wyludniających się miejscowości. Dlaczego Wrocław daje nadzieję tym wszystkim, którzy przybywają doń z Polski czy zagranicy. I dlaczego Wrocław wciąż się rozwija.

Uruchomiony przez rządową Narodową Agencję Wymiany Akademickiej program „Polskie Powroty” to narzędzie, które każdy menedżer nauki powita z uznaniem, choć uznaniu temu będzie towarzyszyć pytanie: „dlaczego tak późno?”. Dlaczego musieliśmy czekać na to tak wiele lat? O ile prościej byłoby tych ludzi zatrzymać u nas, niż teraz walczyć o ich powrót.

Wyższe wykształcenie nie jest czymś, co każdy człowiek musi posiadać. Uniwersytet ma być miejscem kształcenia elit. Wiąże się to z odejściem od masowości edukacji na poziomie uniwersyteckim. Seminaria naukowe prowadzone przez profesora powinny stwarzać komfort pracy naukowej, umożliwić poświęcenie większej ilości czasu pojedynczemu studentowi, tak by mogła budować się relacja mistrz–uczeń. U swych początków uniwersytet był wspólnotą nauczycieli i uczniów, która wykraczała poza samo szkolenie w określonej dyscyplinie. Nad restytucją tego modelu warto zastanowić się – pisze ks. Grzegorz SOKOŁOWSKI