Co trzeci 15-latek nie zabezpiecza się podczas seksu – raport WHO
Biuro Regionalne WHO dla Europy opublikowało nowy raport z zakresu badań nad praktykami zdrowotnymi dzieci w wieku szkolnym (Health Behaviour in School-aged Children, HBSC). Raport WHO koncentruje się na kwestii zdrowia seksualnego nastolatków w Europie, Azji Środkowej oraz Kanadzie.
Nowy raport WHO na temat praktyk zdrowotnych dzieci w wieku szkolnym
.Najnowszy raport WHO „A focus on adolescent sexual health in Europe, central Asia and Canada” bierze pod uwagę wyniki ankiety przeprowadzonej w latach 2021-2022 na grupie 242 tys. 15-latków w 42 krajach i regionach.
Zdecydowana większość obszarów geograficznych uwzględnionych w badaniu znajduje się w Europie. Wyjątki to: Kanada, Kazachstan i Kirgistan, przy czym dwa ostatnie państwa nie były uwzględniane w zestawieniach porównujących wskaźniki z lat 2014, 2018 i 2022. Wszystkie dane traktujące o spadku lub wzroście liczby określonych praktyk 15-latków na przestrzeni lat 2014-2022, dotyczą więc wyłącznie państw europejskich i Kanady.
Raport WHO – garść najważniejszych statystyk
.Raport WHO zawiera szereg danych, na które warto zwrócić uwagę. Wskazuje m.in., że 20 proc. badanych chłopców i 15 proc. dziewczynek w wieku 15 lat ma już za sobą inicjację seksualną. W przypadku dziewczynek to wynik utrzymujący się od 2014 r., natomiast w przypadku chłopców nastąpił spadek o 5 p.p. W 11 krajach i regionach WHO odnotowało zmniejszoną aktywność seksualną chłopców w wieku 15 lat. To znacznie więcej niż w kontekście dziewczynek, gdzie podobną tendencję zauważono na 3 badanych obszarach, przy jednoczesnym dostrzeżeniu wzrostu ich aktywności seksualnej w 3 innych regionach.
W przypadku chłopców 61 proc., a w przypadku dziewczynek 57 proc. podczas ostatniego stosunku użyło prezerwatywy. To mniej niż w 2014 r., kiedy podobną deklarację złożyło o 9 p.p. więcej chłopców i 6 p.p. więcej dziewczynek.
Jednocześnie 26 proc. 15-latek, które przeszły inicjację seksualną, deklaruje, że zażywa tabletki antykoncepcyjne. To wynik podobny jak w 2014 r., pozwalający dostrzec niewielką tendencję wzrostową w tym zakresie w latach 2018-2022.
Z raportu WHO wynika, że 30 proc. badanych chłopców i 31 proc. dziewczynek nie stosuje antykoncepcji ani w formie prezerwatyw, ani tabletek antykoncepcyjnych. To wyniki nieznacznie wyższe niż w 2018 roku.
Główna teza autorów raportu
.W raporcie czytamy, że „najważniejszym trendem zaobserwowanym w latach 2014–2022 jest zmniejszenie w niektórych krajach użycia prezerwatyw przez nastolatki, które zadeklarowały odbycie stosunku płciowego”.
„Ten trend jest niepokojący, ponieważ niestosowanie prezerwatywy naraża młodych ludzi na ryzyko infekcji przenoszonych drogą płciową oraz – zwłaszcza jeśli nie stosuje się innych form antykoncepcji – niezamierzoną ciążę” – piszą autorzy raportu.
Podkreślają, że „dostrzeżona tendencja wskazuje na pilną potrzebę większych inwestycji w edukację seksualną bazującą na faktach oraz przyjazne młodzieży usługi z zakresu zdrowia seksualnego”.
Wnioski
.Zastosowana przez WHO metodologia znacznie utrudnia konstruowanie merytorycznych wniosków i uogólnień, a w przypadku Azji Środkowej wręcz to uniemożliwia.
Dane dotyczą niemal wyłącznie Europy. Skupiają się na 15-latkach, których trudno uznać za grupę reprezentatywną dla wszystkich osób nastoletnich.
Dodatkowo, jak zauważają sami autorzy raportu, pojęcie „inicjacja seksualna”, o które pytano w kwestionariuszu, może być rozumiane na wiele sposobów i utożsamiane przez 15-letnich ankietowanych z różnymi formami współżycia, niekoniecznie takimi, które prowadzą do zajścia w ciążę. „W przypadku współżycia dwóch dziewcząt ani prezerwatywa, ani pigułka antykoncepcyjna nie zapewnią ochrony przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową. Podobnie, jeśli partnerami seksualnymi są dwaj chłopcy, stosowanie pigułek antykoncepcyjnych nie ma dla nich znaczenia” – czytamy w raporcie.
W badaniu zabrakło odniesień, które pokazywałyby relację między wskaźnikami dotyczącymi wykorzystania prezerwatyw i tabletek antykoncepcyjnych, a stosowaniem przez nastolatki tabletek wczesnoporonnych (tzw. pigułki „dzień po”). Nie wzięto pod uwagę również żadnych innych form antykoncepcji. Nie uwzględniono też istotnych czynników ekonomicznych, jak rosnące ceny prezerwatyw i ograniczone zdolności nabywcze 15-latków.
Mając to na względzie, trudno jednoznacznie zgodzić się z wnioskami autorów raportu WHO. Sam spadek liczby 15-letnich osób deklarujących stosowanie prezerwatyw o 9 p.p. (chłopcy) i 6 p.p. (dziewczynki) w ciągu ostatniej dekady – bez uwzględnienia innych czynników, o których mowa powyżej – jest w najlepszym razie wartą monitorowania ciekawostką. Nie uzasadnia tezy o alarmującym wzroście zagrożenia zdrowia seksualnego młodzieży szkolnej. Nie wskazuje również jednoznacznie na spadek świadomości seksualnej w tej grupie, który sugerowałby konieczność zwiększenia inwestycji w edukację seksualną, szczególnie, że badanie dotyczyło wyłącznie wąskiej grupy 15-latków – znacznie mniej reprezentatywnej niż w przypadku młodzieży w wieku 16-18 lat, która jest bardziej aktywna w obszarze stosunków płciowych, a zarazem bardziej dojrzała emocjonalnie i często dysponująca większymi możliwościami finansowymi.
.Raport WHO „A focus on adolescent sexual health in Europe, central Asia and Canada” dostępny jest w całości pod linkiem: https://iris.who.int/handle/10665/378547
