XVI-wieczne Biblie Brzeskie trafią do Opola
Dwie Biblie Brzeskie z 1563 roku po konserwacji w Archiwum Państwowym w Katowicach zostały przekazane Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Opolu.
Wartościowe Biblie Brzeskie służyły polskim protestantom żyjącym na tych terenach
.Obydwa egzemplarze protestanckiej biblii, znalezione podczas remontu poddasza prywatnego domu pod koniec 2024 roku, to tzw. biblie brzeskie. Wydane w 1563 roku w Brześciu Litewskim księgi są pierwszym wydaniem całości Pisma Świętego w języku polskim na podstawie tłumaczenia z języków hebrajskiego, aramejskiego i greckiego. Do dzisiaj przetrwało około 140 egzemplarzy tej księgi.
Jak powiedział Sławomir Marchel, dyrektor AP w Opolu, po długotrwałym procesie dezynfekcji zabytków w Katowicach i badaniach w Pracowni Mikrobiologii w Dziale Ochrony, Konserwacji i Archiwizacji Zbiorów Biblioteki Śląskiej w Katowicach, zabezpieczone w specjalistycznych pudłach obydwa egzemplarze trafiły do placówki AP w Opolu, a następnie zostały przekazane miejscowej Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej.
– Obecnie niemal w stu procentach można powiedzieć, że mamy do czynienia z oryginalnymi egzemplarzami pierwszego wydania tej biblii. Nie wiemy jeszcze, w jaki sposób Biblie Brzeskie dostały się na Górny Śląsk, jednak możemy przypuszczać, że służyły polskim protestantom żyjącym na tych terenach. W miejscowości, gdzie ją znaleziono, w XIX wieku funkcjonowała szkoła ewangelicka, której nauczyciel jeszcze w 1872 roku zgłaszał, że ponad połowa uczniów mówi wyłącznie po polsku. Inna teoria mówi, że pięknie zdobione księgi były częścią bogatej biblioteki pałacu w Pokoju należącego do Wirtembergów. Jest to z pewnością kolejny dowód na znaczenie języka polskiego dla mieszkańców tego regionu i materiał do badań nad dziejami piśmiennictwa i edukacji na Górnym Śląsku – powiedział dyrektor Marchel.
Jak zaznacza Adam Drosik, dyrektor WBP w Opolu, chociaż stan mikrobiologiczny obydwu ksiąg jest ustabilizowany, to nadal wymagają one pilnych prac konserwatorsko-restauratorskich.
– Mamy rozeznanie rynku, przygotowujemy się do rozpoczęcia procedury związanej z procesem przeprowadzenia koniecznych prac, które będą trwały wiele miesięcy i będą stosunkowo kosztowne. Biorąc pod uwagę rolę biblii brzeskiej w historii Polski i historię tych dwóch ksiąg, które prawdopodobnie przez stulecia były łącznikiem żyjących na Górnym Śląsku Polaków z ich ojczyzną, mamy nadzieję na otrzymanie wsparcia m.in. z ministerstwa kultury – powiedział Drosik.
Biblijna Księga Wyjścia jako podstawowy tekst polityczny
.Wielu wybitnych myślicieli studiowało Biblię, poszukując wiedzy na temat kształtowania się władzy. Od tak zróżnicowanych postaci, jak Machiavelli czy Rousseau, po siedemnastowiecznych myślicieli politycznych, jak Petrus Cunaeus, którzy w starożytnej „Republice Hebrajskiej” odnaleźli metody reformy politycznej – pisze Leon R. KASS.
Księga Wyjścia (zwana często Exodus), czyli Druga Księga Mojżeszowa, jedna z pięciu ksiąg Tory, to źródło powszechnie znanych opowieści literatury zachodniej. Są wśród nich: zniewolenie dzieci Izraela przez faraona w Egipcie; ocalenie małego Mojżesza z wód Nilu przez córkę faraona; objawienie się Boga Mojżeszowi w płonącym krzewie; dziesięć plag, które Bóg zsyła na Egipcjan; uwolnienie przez faraona izraelskich niewolników i śmierć egipskich pierworodnych; rozstąpienie Morza Czerwonego i zatopienie armii faraona; manna z nieba na pustyni; ogłoszenie przez Boga Dziesięciu Przykazań na górze Synaj; wielbienie złotego cielca przez Izraelitów; i budowa Świątyni, ziemskiego przybytku Pana. Jednak siła tych historii tkwi nie tylko w ich dramaturgii. Znalazły się tam, ponieważ każda z nich odgrywa nieodzowną rolę w nadrzędnym celu tej Księgi: opowiadają o narodzinach narodu Izraela i nakreślają moralno-polityczne fundamenty narodu powołanego do wskazywania ludzkości Drogi do Boga. Exodus jest więc dziełem o ogromnym znaczeniu – zarówno dla samej Biblii jako jedna z jej ksiąg, jak i dla świata, który kształtuje.
W Biblii hebrajskiej Exodus jest podstawowym tekstem politycznym. Przenosi nas z anarchicznego, rodzinnego świata patriarchów z Księgi Rodzaju do nowego porządku prawnego i ludzkiego. Pozostałe księgi Biblii omawiają próby i udręki narodu izraelskiego w świecie powołanym do istnienia w Księdze Wyjścia. Tamte księgi opowiadają o burzliwej wędrówce narodu po pustyni, wejściu do Ziemi Obiecanej, bitwach z wrogami, jego wewnętrznych walkach i podziałach oraz ich wysiłkach – głównie niepowodzeniach – w przestrzeganiu boskiego Prawa przykazanego w Exodusie. Jednak nawet w okresie rozpadu państwa i jego upadku Prawo podane w Księdze Wyjścia pozostanie punktem odniesienia. Kiedy wieki później prorocy łajają ludzi za ich moralne słabości, robią to w imię Tory, wzywając ich do powrotu na Drogę ku Bogu.
Księga Wyjścia odegrała ogromną rolę w historii świata, znacznie wykraczając poza swoją rolę w kształtowaniu ludu Izraela. Opowieści i płynące z nich nauki przyciągały wiernych i służyły za model postępowania dla innych „Izraelów”, z których pierwszym było chrześcijaństwo. Uważało się ono za „Nowy Izrael” i ostatecznie rozsławiło Dziesięć Przykazań na niemal całym świecie.
Idee przedstawione po raz pierwszy w Księdze Wyjścia – ludzka godność i równość; łagodzone miłosierdziem żądanie sprawiedliwości; nakazy, by czcić ojca swego i matkę swoją, miłować bliźniego, okazać troskę słabszym i szacunek nieznajomym; wezwanie do prawości i świętości – to moralne, polityczne i duchowe źródła cywilizacji zachodniej.
Od przeszło dwóch tysiącleci nauki z Księgi Wyjścia wyznaczają kierunek dla milionów ludzi, a ich wpływ na moralność i ład polityczny ludów Zachodu jest nieoceniony. Jest to bowiem historia konkretnego narodu o uniwersalnym – i trwałym – znaczeniu. Jeśli zaś odczytywać ją z perspektywy filozoficznej, uważnym czytelnikom Exodus nadal oferuje bogaty materiał dający wiele do myślenia na temat powstawania i tworzenia się narodu, na temat niewolnictwa i wolności, moralności i prawa, człowieka i Boga.
Powinienem teraz wyjaśnić, co rozumiem poprzez zwroty „filozoficzny” i „z perspektywy filozoficznej”. Bazując na starogreckiej, dosłownej definicji wyrazu philosophia, czyli„lubię mądrość”, przez filozofię rozumiem „poszukiwanie mądrości” oraz „umiłowanie mądrości”. W tym kontekście filozofia nie jest jedną z wielu nauk akademickich („dziedzina filozoficzna”), gotową doktryną („moja filozofia życia”) czy metodą rozumowania praktykowaną przez konkretnych myślicieli („dyscyplina filozoficzna”). Filozofia to akt – którego uosobieniem byli Sokrates, Platon, Arystoteles i ich następcy – bezgranicznego poszukiwania prawdy o świecie, o miejscu człowieka we wszechświecie, a także o sposobie życia. Moje próby odczytywania Biblii Hebrajskiej w sposób filozoficzny – w ten sam, w który czytywałem Państwo Platona, Etykę nikomachejską Arystotelesa czy każdą inną dobrą lekturę – zaowocowały właśnie tym tekstem.
Zdaję sobie sprawę, że czytanie Biblii w duchu poszukiwania mądrości o życiu ludzkim jest podejściem niecodziennym. Zarówno badacze akademiccy, jak i oddani pasjonaci Pisma Świętego nie doszukują się w nim wątków filozoficznych, jednak uważam, że dla obu środowisk byłoby to niezwykle korzystne.
Współczesne nurty akademickie odrzucają Biblię (a także wiele innych wiekowych ksiąg) jako kluczowe źródło ludzkiego rozumowania oraz nauczania moralno-politycznego. Od XIX wieku większość badaczy Pisma Świętego postrzega Biblię Hebrajską nie jako spójny utwór literacki, lecz jako kompilację różnorakich dokumentów. Nie widzą jej jako potencjalnej kopalni wiedzy na temat nieprzemijających ludzkich dylematów, lecz jako archiwalia opisujące dzieje i wierzenia ludu starożytnego. Ostatnimi czasy upolitycznieni erudyci, skłonni obwiniać Biblię za opozycyjne zachodnie idee i praktyki, oskarżają jej nauki o rasizm, seksizm i antropocentryzm. Dla nich Biblia nie jest źródłem wiedzy, lecz źródłem niebezpiecznych nieprawidłowości.Ale oddani pasjonaci Pisma Świętego nieustannie żyją pod jego przewodnictwem. Wierząc, że zawarte jest w nim objawione Słowo Boże, nie podają go w wątpliwość tak jak w przypadku innych wielkich ksiąg. Są dowody, które potwierdzają tę tezę.
Tekst dostępny na łamach Wszystko co Najważniejsze: https://wszystkoconajwazniejsze.pl/leon-r-kass-biblijna-ksiega-wyjscia-jako-podstawowy-tekst-polityczny
