Literacka Nagroda Nobla 2025 dla László Krasznahorkai'a

Nagroda Nobla w dziedzinie literatury została w 2025 r. przyznana węgierskiemu pisarzowi László Krasznahorkai’owi „za jego fascynującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki”.

Kim jest László Krasznahorkai – laureat literackiego Nobla 2025?

.Nagrodzony Noblem z literatury 2025 László Krasznahorkai, urodził się w 1954 roku w Gyuli na południowym wschodzie Węgier. Jest jednym z najoryginalniejszych współczesnych pisarzy Europy Środkowej. Debiutował w 1985 roku powieścią Sátántangó (Szatańskie tango), której akcja toczy się w upadającym gospodarstwie rolnym i która od razu przyniosła mu status literackiego objawienia. Książka ukazuje beznadzieję i czekanie na cud wśród ludzi złamanych przez historię, a jej filmowa adaptacja w reżyserii Béli Tarra zyskała status kultowej.

Amerykańska eseistka Susan Sontag nazwała go „mistrzem apokalipsy” po lekturze Melancholii sprzeciwu (1989), w której prowincjonalne miasteczko pogrąża się w chaosie po przybyciu tajemniczego cyrku z martwym wielorybem. Krasznahorkai w sposób mistrzowski ukazuje rozpad porządku i narastanie terroru, łącząc groteskę z filozoficzną refleksją.

W Wojnie i wojnie (1999) autor przenosi akcję poza Węgry – skromny archiwista Korin wyrusza z Budapesztu do Nowego Jorku, by ocalić starożytny rękopis i znaleźć swoje miejsce „w centrum świata”. Tu wykrystalizował się styl pisarza – długie, hipnotyczne zdania, pozbawione kropek, płynące jak nieprzerwany strumień świadomości.

Kulminacją jego „apokaliptycznego cyklu” jest Powrót barona Wenckheima (2016), ironiczna i tragikomiczna opowieść o rozpadzie społeczeństwa i złudzeniach człowieka powracającego do ojczyzny. Najnowsza powieść, Herscht 07769(2021), rozgrywa się w niemieckim miasteczku pogrążonym w anarchii, a na jej tle rozbrzmiewa duch Bacha i temat współistnienia przemocy oraz piękna.

Krasznahorkai to spadkobierca Kafki i Bernharda, autor łączący absurd z mistycyzmem. Jego podróże do Chin i Japonii przyniosły nowy, kontemplacyjny ton – szczególnie w powieści Góra z północy, jezioro z południa… (2003) i arcydziele Seiobo tam w dole (2008), będącym refleksją o pięknie i twórczości w świecie przemijania.

W nowszych utworach, jak Spadework for a Palace (2018), pisarz z ironią przygląda się szaleństwu nowoczesności i losowi artysty. Jego dzieło – łączące wizjonerstwo, czarny humor i poetycką precyzję – tworzy unikalny język duchowej katastrofy, który uczynił go jednym z najważniejszych pisarzy naszych czasów.

Szwedzka Akademia Nauk napisała w uzasadnieniu nagrody, że László Krasznahorkai został nagrodzony literackim Noblem za jego „fascynującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki”.

AD