Nagrody Semper Fidelis IPN 2025

5 listopada w Pałacu Rzeczypospolitej w Warszawie miała miejsce uroczysta gala wręczenia nagrody IPN „Semper Fidelis”.

Nagroda “Semper Fidelis” to odpowiedź na wiele cennych inicjatyw w kraju i zagranicą

.Jak podaje instytut, nagroda IPN „Semper Fidelis” została ustanowiona w 2019 roku. Wyróżnienie to corocznie otrzymują osoby, instytucje i organizacje społeczne za szczególnie aktywny udział w upamiętnianiu dziedzictwa Kresów Wschodnich na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza jej granicami, których działalność publiczna pozostaje zbieżna z ustawowymi celami IPN. Kandydatów do Nagrody mogą zgłaszać instytucje, organizacje pozarządowe ale także indywidualne osoby.

Wyróżnienie ma charakter honorowy. Laureatów wyłania Kapituła, której przewodniczącym jest Prezes IPN. Wśród dotychczasowych laureatów nagrody znajdują się działacze społeczni, badacze i ludzie kultury zabiegający o ocalenie pomników polskiej kultury, które w wyniku rozbiorów i II wojny światowej znalazły się poza granicami Rzeczypospolitej. Nagradzane są organizacje i osoby pielęgnujące oraz popularyzując historię i kulturę kresów w kraju, jak i te działające na rzecz Polaków wciąż mieszkających na Wschodzie. Rokrocznie Kapituła może przyznać do pięciu nagród, w tym jedną pośmiertną.

Podczas gali wręczenia nagród przedstawiciele Instytut Pamięci Narodowej podkreślali, że nagroda “Semper Fidelis” to odpowiedź na wiele cennych inicjatyw w kraju i zagranicą, mających na celu upamiętnienie i popularyzację polskiej historii i kultury na dawnych kresach wschodnich II RP.  

Wydarzenie zostało objęte Patronatem Honorowym prezydenta Karola Nawrockiego, a jego specjalny list odczytał Jan Józef Kasprzyk, doradca prezydenta. Karol Nawrocki zaznaczał w nim, że kresy wschodnie to nieodłączna część polskiej historii, kultury i tożsamości. “Polskość jest obecna na tych terenach od setek lat” – podkreślał, dodając również, że udziałem Polaków na kresach stały się także liczne tragedie, o których pamięć jest obowiązkiem każdego Polaka. Prezydent RP podziękował kapitule nagrody za prace w docenianiu działalności na rzecz polskiej pamięci i tożsamości, podkreślając równocześnie odwagę i hart ducha, który towarzyszył laureatom nagrody “Semper Fidelis” w ich pracy. “Proszę przyjąć wyrazy wielkiej wdzięczności za otaczanie opieką polskich nekropolii oraz miejsc polskiej martyrologii i pamięci na wschodzie” – pisał Karol Nawrocki w liście odczytanym podczas gali. 

Nagrodę “Sempre Fidelis” otrzymali:

– Dymitr Wojciechowicz, polski działacz na białorusi, który został wyróżniony za poszukiwania polskich grobów i śladów polskiej kultury i tożsamości na tych terenach. Efekty swoich poszukiwań publikuje w mediach społecznościowych, gdzie promuje ideę pierwszego polskiego muzeum na Białorusi.

– Ks. Marcin Wacław Januś, od ponad 20 lat pełniący posługę duszpasterza wśród polskiej mniejszości w Naddniestrzu. Mieszkańcom swojej parafii pomaga w szukaniu polskich korzeni, angażuje się również w działalność na rzecz najbardziej potrzebujących. 

– Regina Awtoniuk, córka Polaków z Wołynia, która od lat powraca na ziemie przodków. Wraz z wolontariuszami dba o polskie miejsca pamięci na Ukrainie i wspiera polską mniejszość na dawnych kresach południowo-wschodnich. 

– Klub Historyczny Szlakiem Narbutta, którego członkowie wykazują miłość do historii kresów północno-wschodnich oraz pamięć o walkach, które w ciągu wieków miały tam miejsce. Działalność klubu obejmuje pielęgnowanie miejsc pamięci, upamiętnianie bohaterów powstania styczniowego i wileńskiej Armii Krajowej. 

Jedna z nagród została nadana pośmiertnie Władzie Majewskiej, lwowskiej artystce, aktorce i dziennikarce radiowej, która działała także w środowisku polskiej emigracji.

Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN pracuje, odkrywa, identyfikuje…

.Zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN od lat czyni starania w kierunku ustalenia miejsc pochówków ofiar totalitaryzmów oraz identyfikacji ich szczątków. Na możliwość upamiętnienia i godnego pochówku bohaterów oczekują krewni ofiar, a publiczne ogłoszenie ich nazwisk jako ocalonych z niepamięci jest potwierdzeniem, że Polska nie zapomina o tych, po których istnieniu zacierano ślady – pisze ks. Tomasz TRZASKA.

W2023 r. nasz zespół przeprowadził prace poszukiwawcze w 58 lokalizacjach, podejmując szczątki ponad 130 osób. Podczas dwóch konferencji identyfikacyjnych (marzec i grudzień 2023 r.) Instytut Pamięci Narodowej ogłosił nazwiska 40 ofiar, których szczątki zostały zidentyfikowane w ostatnich miesiącach.

W minionym roku z honorami pochowano m.in. Marię Turowską, zamordowaną przez Sowietów w lutym 1945 r., Jana Sałapatka ps. „Orzeł”, dowódcę oddziałów partyzanckich „Zemsta” i „Zorza”, kuriera w Powstaniu Warszawskim Tadeusza Bejta, a także 14 polskich i litewskich żołnierzy poległych w walkach w czasie konfliktu polsko-litewskiego 1919-20 r.

by rozpocząć prace poszukiwawcze niezbędna jest wcześniejsza praca historyków i archiwistów, którzy analizują dostępne informacje, pomagają wytypować miejsca poszukiwań i wskazują możliwie precyzyjnie dane ofiar i ich rodzin. W 2023 r. w pionie analiz historycznych podjęto 345 nowych spraw, realizowano także kwerendy rozpoczęte w latach poprzednich. Znaczącą część prac historyczno-archiwalnych stanowią badania genealogiczne związane z poszukiwaniem krewnych ofiar. To dzięki pozyskanemu od rodzin materiałowi DNA możemy następnie podejmować działania identyfikacyjne.

Przykładem takich badań niech będzie analiza historyczna związana z typowaniem miejsc pochówków ofiar niemieckiego obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w Łodzi. Szacuje się, że przez obóz przeszło ok. 2-3 tys. polskich dzieci, a zginęło w nim ok. 200 nieletnich. To właśnie dzięki żmudnej pracy badawczej naszych specjalistów udało się wytypować listę młodocianych ofiar zbrodni niemieckich, których ciała pogrzebano na terenie cmentarza św. Wojciecha w Łodzi, a następnie wytypować konkretne miejsca na tym cmentarzu. W efekcie, w 2023 r. podjęto szczątki pierwszych czterech nastolatków, którzy zmarli lub zostali zabici w niemieckim obozie w Łodzi.

Stronę „Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN” w serwisie Facebook obserwuje 21 209 osób. W rekordowym tygodniu (7-14 października) informacje publikowane na tej stronie dotarły do ponad 100 tys. osób. Materiały filmowe zaś uzyskały ok. 98 tys. wyświetleń. W serwisie Twitter/X konto „Poszukiwania IPN” obserwuje 15 273 osób. Publikowane treści w 2023 r. zostały wyświetlone ponad milion razy. Średnia miesięczna to ok. 85 tys. wyświetleń.

Biuro prowadzi także portal (poszukiwania.ipn.gov.pl) poświęcony działalności Instytutu Pamięci Narodowej w zakresie poszukiwań i identyfikacji ofiar totalitaryzmów. Na jego łamach regularnie ukazują się treści związane z bieżącą działalnością Biura Poszukiwań i Identyfikacji: relacje z prac poszukiwawczych, konferencji identyfikacyjnych oraz spotkań edukacyjnych. Na stronie prezentowane są także sylwetki wszystkich osób zidentyfikowanych na przestrzeni lat przez Instytut. W kalendarium można także odnaleźć wszystkie prace poszukiwawcze i ekshumacyjne zrealizowane w latach 2003-2023. W części poświęconej Bazie Materiału Genetycznego IPN znajdują się aktualne informacje o liczbie zgromadzonych profili genetycznych od odnalezionych ofiar oraz od członków rodzin, aktualnej liczbie zidentyfikowanych osób oraz o wykorzystaniu systemu CODIS. W informacjach kontaktowych można odnaleźć m.in. numer infolinii dla rodzin poszukujących bliskich oraz formularz kontaktowy dla wolontariuszy.

Tekst dostępny na łamach Wszystko co Najważniejsze: https://wszystkoconajwazniejsze.pl/ks-tomasz-trzaska-podsumowanie-prac-zespolu-biura-poszukiwan-i-identyfikacji-ipn-w-2023-r/

MB