1 kwietnia Dzień Niewidzialnej Pracy

Każdego dnia miliony ludzi wykonują pracę, której nikt nie zauważa. Nie dostają za nią wynagrodzenia, nie są doceniani, a mimo to bez ich wysiłku świat przestałby działać. Opieka nad dziećmi, prowadzenie domu, wolontariat, emocjonalne wsparcie bliskich, to wszystko niewidzialna praca, która często jest traktowana jak coś oczywistego. Czy jednak na pewno powinna taka być? 1 kwietnia obchodzimy Dzień Niewidzialnej Pracy, a to bardzo dobry moment, by w końcu zwrócić na nią uwagę.

Praca, której nie widać, ale bez której świat nie istnieje

.Gdy myślimy o „pracy”, zazwyczaj mamy na myśli zatrudnienie na etacie, działalność gospodarczą lub dowolną aktywność, za którą otrzymuje się wynagrodzenie. A jednak ogromna część wysiłku wkładanego w funkcjonowanie społeczeństwa pozostaje niewidoczna i nieopłacona.

Niewidzialna praca obejmuje wiele codziennych obowiązków, które często pozostają niezauważone. To między innymi dbanie o dom, gotowanie, sprzątanie, pranie czy robienie zakupów oraz organizowanie życia rodzinnego. To także opieka nad dziećmi, która wiąże się nie tylko z ich wychowaniem i edukacją, ale również z dowożeniem do szkoły i organizowaniem czasu wolnego. Nie można zapominać o trosce o seniorów i osoby chore, co oznacza pomoc w codziennych czynnościach, towarzyszenie im i wsparcie emocjonalne. Istotnym aspektem jest również praca emocjonalna, czyli dbanie o dobre relacje, pocieszanie bliskich oraz rozwiązywanie konfliktów. Wreszcie, niewidzialna praca to także wolontariat, który może przybierać różne formy,od pomocy w schroniskach po wsparcie osób w kryzysie.

Często te obowiązki są traktowane jako „naturalne”, zwłaszcza w przypadku kobiet, które przez wieki były nimi obarczane bez możliwości wyboru. Ale naturalne nie znaczy bezwartościowe.

Badania pokazują, że największą część tej pracy wykonują kobiety. Według danych OECD, kobiety na całym świecie poświęcają średnio dwa razy więcej czasu na nieodpłatne obowiązki domowe i opiekuńcze niż mężczyźni. W krajach o bardziej tradycyjnych rolach społecznych ta różnica jest jeszcze większa.

Ale to nie tylko kwestia płci. Wiele osób wykonujących niewidzialną pracę to:

• Samotni rodzice, którzy muszą pogodzić opiekę nad dziećmi z pracą zarobkową.

• Opiekunowie seniorów, którzy często rezygnują ze swojej kariery, by zająć się starszymi członkami rodziny.

• Wolontariusze, poświęcający swój czas i energię na pomoc innym bez wynagrodzenia.

Wszystkie te osoby wykonują gigantyczną, niezbędną pracę, której często nikt nie zauważa – aż do momentu, gdy jej zabraknie.

Gdybyśmy spróbowali przeliczyć niewidzialną pracę na realne pieniądze, liczby byłyby oszałamiające. Według raportu Oxfam z 2020 roku, wartość nieodpłatnej pracy wykonywanej przez kobiety na całym świecie wynosi około 10,8 biliona dolarów rocznie, więcej niż całkowity dochód światowego sektora technologicznego.

Gdyby każda osoba zajmująca się domem, dziećmi lub starszymi rodzicami miała otrzymywać wynagrodzenie odpowiadające rynkowej stawce za sprzątanie, gotowanie, nauczanie i opiekę, gospodarki wielu krajów musiałyby diametralnie się zmienić. Ale ponieważ ta praca jest niewidzialna, pozostaje „za darmo”.

Czy niewidzialna praca zawsze powinna być niewidoczna?

.Problem nie polega na tym, że ludzie nie chcą wykonywać tej pracy. Wiele osób czerpie satysfakcję z opieki nad bliskimi czy angażowania się w wolontariat. Problemem jest to, że ten wysiłek jest traktowany jako coś oczywistego i nie podlega żadnemu społecznemu czy ekonomicznemu uznaniu.

Aby to zmienić, warto przede wszystkim zacząć od uznania i docenienia niewidzialnej pracy, zauważenia wysiłku, podziękowania za niego i przestania traktowania go jako coś oczywistego. Kluczowe jest także sprawiedliwe dzielenie obowiązków, tak aby każdy członek rodziny, niezależnie od płci czy wieku, angażował się w prace domowe. Nie mniej istotna jest walka o systemowe rozwiązania, takie jak lepsze wsparcie dla opiekunów seniorów, możliwość korzystania z urlopów rodzicielskich przez ojców czy programy wspierające działalność wolontariuszy.

1 kwietnia to dzień, który może skłonić do refleksji nad tym, ile pracy wykonują ludzie wokół nas i czy ją doceniamy. Bo choć ta praca jest „niewidzialna”, jej efekty widzimy wszędzie, w zadbanych domach, szczęśliwych dzieciach, wspieranych seniorach i społecznościach, które funkcjonują dzięki cichej pracy tysięcy ludzi. Może najwyższy czas, by w końcu przestała być niewidzialna?

Laura Wieczorek